اکونومیست: داعش از کجا این همه پول می آورد؟

اکونومیست نوشت: شکست دادن تروریست های بی رحم "داعش" ساده نخواهد بود. غیر از تروریست هایی که مورد حمایت دولت های عرب هستند، داعش یکی از سازمان های تروریستی جهان است که پول مورد نیاز خود را بهتر از هر گروه دیگری تأمین کند. هیچ برآورد معتبری درباره کل دارایی این گروه مرموز وجود ندارد، اما در اکتبر سال 2014 میلادی یکی از مسئولان آمریکا آن را این چنین توصیف کرد: " ثروتی بسیار هنگفت".

این گروه به جنگجویان خود ماهانه حدود 400 دلار دستمزد می دهد که بیش از مبلغی است که گروه های شورشی در سوریه به اعضای خود می پردازند یا حقوقی که دولت عراق پرداخت می کند. به نظر می رسد داعش برای خرید تسلیحات - چه از بازار سیاه مقامات فاسد یا شبه نظامیان - هیچ مشکلی ندارد. این گروه در سراسر منطقه ای که کنترل آن را در دست دارد، خدماتی ارائه می دهد (که همیشه هم موفقیت آمیز نیست). برای نمونه، به معلم های مدرسه حقوق می دهد و به فقرا و زنان بیوه کمک مالی می کند. باید دید از کجا این همه پول نقد را می آورد؟

بدون این ثروت، داعش یا تازه ترین شکل تکامل یافته القاعده در عراق، نمی توانست به این سرعت گسترش یابد. این گروه در شکل فعلی آن در مارس 2013 موجودیت خود را اعلام کرد، در آن هنگام (پس از آن که راه خود را از القاعده جدا کرد) منطقه وسیعی از سوریه تا عراق را تصرف کرده است. تا ژوئن سال 2013 میلادی داعش کنترل رقه، شهری در سوریه، را در دست گرفت و در ژوئن سال 2014 میلادی موصل، دومین شهر بزرگ عراق، را اشغال کرد. در پایان همان ماه و پس از آن که کنترل منطقه ای را در دست گرفت که 6 تا 8 میلیون نفر جمعیت داشت ، اعلام خلافت کرد. جنگجویان فوج فوج می روند تا به این گروه بپیوندند. بر اساس برآوردها تا سپتامبر 2014 میلادی در این گروه 30.000 مرد (و تعدادی زن، در نیروی پلیس زن)، از جمله 15.000 جنگجوی خارجی حضور داشته اند.

بی شباهت به سایر گروه های تروریستی، از جمله القاعده در عراق، داعش بخش عمده نیازهای مالی خود را از طریق حامیان ثروتمند خود (هر چند بر اساس نظریه های توطئه محور، آمریکا، ایران یا اسرائیل پول مورد نیاز این گروه را تامین می کنند) به دست می آورد. اگر چه داعش به ویژه از حامیان مالی در کشورهای حاشیه خلیج [فارس] کمک های دریافت می کند، اما مبالغ این کمک ها به طور نسبی برای خزانه این گروه چندان قابل توجه محسوب نمی شوند. این در حالی است که بخش اعظم منابع مالی آن ها از درآمدهای حاصل از فروش نفت میدان های نفتی به دست می آید که در غرب عراق و شرق سوریه اشغال کرده اند.

بر اساس برآورد مسئولان آمریکایی، پیش از آغاز حملات هوایی، داعش روزانه 2 میلیون دلار از فروش نفت به دست می آورد (محلی ها گمان می کنند درآمد حاصل از فروش نفت بیش از این ها باشد)، اما در ماه دسامبر، یک مقام مسئول اعلام کرد که انجام حملات هوایی که برخی از آن ها بر ضد تأسیسات نفتی سوریه صورت گرفت، سبب شد درآمدهای این گروه از طریق فروش نفت به میزان «چشمگیری» کاهش یابد. کنترل این منطقه وسیع برای داعش این امکان را فراهم می کند که از راه اخاذی و گرفتن مالیات از مردمی که در مناطق تحت کنترل آن زندگی می کنند، نیز پول به دست آورد. همانند سایر گروه های جهادی، داعش نیز آموخته است که آدم ربایی می تواند سودآور باشد. این گروه در سال گذشته، دست کم 20 میلیون دلار از طریق پولی که بابت آزادی گروگان ها، از جمله چند روزنامه نگار فرانسوی و اسپانیایی، پرداخت شده، به دست آورده است.

بدون قطع منابع مالی این گروه نمی توان آن را شکست داد. به همین دلیل ائتلاف اعلام می کند که قصد دارد هم زمان با متوقف کردن پیشروی نظامی این گروه، منابع درآمد آن را نیز هدف قرار دهد. آمریکا و متحدانش پالایشگاه های سوریه را که تحت تصرف داعش هستند، مورد حمله هوایی قرار داده اند. آمریکا و انگلیس، که سیاست سختگیرانه ای علیه پرداخت پول بابت آزادی گروگان ها دارند، کشورهای اروپایی را تحت فشار می گذارند تا دیگر این قبیل پول ها را پرداخت نکنند (اما آن ها گاهی اوقات قبول نمی کنند). چند کشور علیه رهبران داعش و هم چنین کسانی که به نظر می رسد برای این گروه پول فراهم می کنند، تحریم هایی را اعمال کرده اند. اما مسئولان تمایل دارند که تأکید کنند این یک جنگ طولانی خواهد بود. تا به حال هم چنین به نظر می رسد که داعش می تواند پول هر آنچه را که لازم دارد، بپردازد.