کنگره با اکثریت جمهوریخواه آغاز به کار کرد
توافق هستهای در برابر مانع «فیل‌ها»
کنگره آمریکا از امروز در سیطره فیل‌هاست و کار خود را با مارش جمهوریخواهان جمهوریخواهانه آغاز می‌کند. تاکنون آنچه از صدای این فیل‌ها و این مارش به گوش رسیده، عتاب و خطاب است به دولت دموکرات باراک اوباما و چاشنی آن، تحدید و تهدید است برای تهران؛ جمهوریخواهان به‌دنبال تحریم بیشتر ایران و از سرگیری فشارهای پیشین علیه برنامه هستهای تهران هستند.
حالا تعداد زیادی از جمهوریخواهانی که اغلبشان معتقدند تهران را باید همچنان زیر فشار قرار داد، روی صندلی‌های کنگره جلوس کرده‌اند. مواضع آنها در زمان کارزار انتخابات آنچنان زاویه تندی با ایران داشت که خوش‌بینی به این کنگره را بعید می‌کند اما همین کنگره با اکثریت جمهوریخواه باید با دولت دموکرات اوباما بر سر آنچه در مذاکره هستهای با ایران توافق می‌کند، کنار بیاید.
مجالس نمایندگان و سنا هرکدام جداگانه تشکیل می‌شوند اما یک روز مشخص، جلسه مشترکی برگزار می‌کنند که به آن جلسه کنگره می‌گویند. پیش‌تر این جلسه مشترک اولین دوشنبه ماه دسامبر تشکیل می‌شد اما براساس اصلاحیه قانون اساسی آمریکا اکنون ظهر سومین روز ماه ژانویه تشکیل می‌شود. زمانی که مقارن شده با تعطیلات شنبه و یکشنبه که به شب گذشته موکول شد. آنها بعد از تعطیلات کریسمس و آغاز سال نو میلادی، تازه نفس، سیاست‌های جدید خود را دنبال می‌کنند. شواهد نشان می‌دهد اصلی‌ترین برنامه مورد تعقیب آنها وضع تحریم‌های جدید علیه ایران است.
توافق جامع در گرو جلب رضایت فیل‌ها
مذاکره هستهای یک‌سال‌واندی است که مهم‌ترین موضوع مشترک تهران و واشنگتن است، همراه با پنج‌کشور دیگر که آنها را روی میز مذاکره همراهی می‌کنند. تلاش‌های زیادی در ساعت‌ها مذاکره پشت درهای بسته انجام شد تا مذاکره هستهای به هدف نهایی‌اش دست پیدا کند؛ توافق جامع، اما ضرب‌الاجل ٢٤نوامبر (سوم‌آذر) هم نتوانست اختلافات آنها را کم و مواضعشان را به یکدیگر نزدیک کند. ایران و اعضای ١+٥ از مهر سال گذشته بدون وقفه در حال مذاکره هستند و آذر سال گذشته به توافقی کوتاه‌مدت در ژنو دست یافته‌اند که در مقابل پذیرش محدودیت‌هایی در مقابل برنامه‌هسته‌ای ایران بخشی از تحریم‌ها را لغو و مقداری از دارایی‌های بلوکه‌شده ایران را آزاد می‌کند. این توافق تاکنون دوبار تمدید شده است؛ یک تمدید شش‌ماهه و یک تمدید هفت‌ماهه. آخرین مهلت مقرر مذاکره‌کنندگان برای دستیابی به توافق جامع، ژوئن ٢٠١٥ (تیر ٩٣) است. اگرچه بسیاری تحلیلگران معتقد بودند که به نفع دولت‌های اوباما و روحانی است که سریال مذاکره پشت مذاکره را پیش از ضرب‌الاجل نوامبر به پایان برسانند تا توافق نهایی به دست کنگره‌‌ای با اکثریت جمهوریخواه نیفتد اما در عمل هویدا شد که دستیابی به توافق در این مهلت، شدنی نیست. شب سوم آذر اما هم جان کری و هم جواد ظریف معتقد بودند که اگرچه اختلافات پابرجاست اما پیشرفت‌های این دور مذاکره نیز زیاد است. با این حال توافق در مهلت باقی‌مانده از کنگره قبلی نیز به دست نیامد، اگرچه مذاکره‌کنندگان ایرانی بارها در پاسخ به سوالاتی با مضمون «نگرانی از وتوی توافق نهایی در کنگره» این را موضوعی داخلی و مرتبط به دولت آمریکا می‌دانند که دولتمردان آمریکا و مذاکره‌کنندگانشان باید آن را حل کنند. هنوز مشخص نیست توافق نهایی‌ای که به دست خواهد آمد لزوما نیازمند تصویب کنگره خواهد بود یا نه، اما به نظر می‌رسد مذاکره‌کنندگان ایرانی به‌دنبال دستیابی به توافقی بالادستی هستند که در نهادهایی مرجح‌تر تصویب شود تا نهادی مانند کنگره نتواند بر آن تاثیر بگذارد. حسن روحانی، رییس‌جمهور ایران نیز در واکنش به تغییر ترکیب جمهوریخواهان در کنگره گفت: «اگر یکی از کشورهای عضو گروه ١+٥ مشکلاتی در داخل دارد و در انتخاباتی برنده یا بازنده شده است، به ما ربطی ندارد و هر کشوری باید مشکلاتش داخلی‌اش را در درون خود حل کند.»
جمع ضدایرانی‌ها
اما موضوع تنها آینده مذاکره و توافق نهایی نیست. تمدید تحریم‌های ایران نیز جزو موضوعاتی است که به‌شدت توسط اعضای جمهوریخواه و برخی دموکرات‌های کنگره دنبال می‌شود. این مصداق همان جمله اعتراضی جواد ظریف، وزیر خارجه ایران است «دلبستگی برخی مقامات و نهادهای غربی به تحریم‌های ایران.» تاکنون آمریکا بارها و به بهانه‌های مختلف تعهد به عدم‌تصویب تحریم جدید علیه ایران را که در توافق ژنو پذیرفته، نقض کرده است. این یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که راه‌یافتگان جدید کنگره نیز دنبال آن هستند. آنها بارها در موضع‌گیری‌های‌شان از وضع تحریم‌های جدی علیه ایران سخن گفته‌اند. برخی از آنها همراهی با اسراییل و در مقابل آن مخالفت با برنامه هستهای ایران را جزو برنامه‌های انتخاباتی خود معرفی کرده بودند و اینگونه قرار است لابی اسراییلی در کنگره را قوی‌تر کنند. آنها با اشاعه ادعای «تلاش ایران برای دستیابی به بمب اتم» دنبال «ایران‌هراسی» و تلاش برای «تقویت جبهه اسراییل» هستند. لیندسی گراهام، عضو جمهوریخواه کنگره که هفته گذشته به اسراییل رفته بود و خطاب به نتانیاهو گفته که کنگره از اسراییل پیروی می‌کند. او به‌شدت مخالف برنامه هستهای ایران است.
مثلث کروکر، منندز و کرک
ساختمان سفید «کاپیتول» یا کنگره محل استقرار دو مجلس سنا و نمایندگان است. براساس قانون اساسی آمریکا، قا‌نون‌گذاری برعهده نمایندگان کنگره است و هر قانونی برای تصویب، نیازمند تایید هردو مجلس است. از سال ۲۰۰۶ تاکنون، این اولین‌بار است که جمهوریخواهان، کنترل هر دو مجلس سنا و مجلس نمایندگان آمریکا را به دست می‌گیرند. از شاخص‌ترین چهره‌های جمهوریخواه راه‌یافته به کنگره سناتور مک‌کین، باب‌کروکر، مارک روبیو هستند که به داشتن مواضع ضدایرانی شهره هستند. جان مک‌کین، در سال ٢٠٠٨ از حزب جمهوریخواه رقیب اوباما بود و در بخشی از مناظره تلویزیونی خود با باراک اوباما گفته بود «در صورت رویارویی ایران و اسراییل، به یاری اسراییل خواهد شتافت و منتظر اجازه شورای امنیت نخواهد ماند.» پاسخ اوباما اما این بود که «با همکاری دیگر کشورها تلاش خواهد کرد که فشار بر ایران را افزایش دهد تا ازسرگیری چنین جنگی جلوگیری کند.»باب کروکر نیز به‌عنوان یک عضو برجسته کمیته روابط خارجی سنا در مصاحبه‌ای قبل از انتخابات گفته بود «به نظر می‌رسد ما به‌طور ضمنی موافقت کرده‌ایم که آنها (ایران) غنی‌سازی را برای اهداف تجاری ادامه دهند. من فکر می‌کنم نوبت کنگره است که این موضوع را بررسی کند. من فکر می‌کنم بسیاری از مردم نگران این هستند که این توافق چیزی شبیه به توافق موقت باشد.»«باب کروکر»، سناتور جمهوریخواه از ایالت تنسی هشدار داده در صورتی که مذاکرات با ایران به توافق منجر نشود، کنگره آمریکا افزایش تحریم‌های اقتصادی را مد نظر خواهد داشت. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که کروکر در سنای آینده آمریکا، رییس کمیته روابط خارجی خواهد بود. رابرت منندز، رییس فعلی کمیته روابط خارجی سنای آمریکا هم به‌تازگی در واکنش به یکی از گزارش‌دهی‌های وندی شرمن، مذاکره‌کننده هستهای آمریکا گفته «من همواره بر این باور بوده‌ام که ما فقط زمانی تحریم‌های ایران را کاهش دهیم که یک توافق بلندمدت قابل راستی‌آزمایی به دست آید که اصولا برنامه اتمی ایران را برچیند.»منندز و «مارک کرک» تاکنون حمایت ٦٠سناتور جمهوریخواه و دموکرات را برای لایحه تحریم‌های ایران به دست آورده‌اند و گفته‌اند که در ژانویه آن را مورد بررسی قرار می‌دهند. آنها معتقدند که بدون تردید نمایندگان کنگره تحریم‌ها علیه ایران را افزایش خواهند داد. البته برخی دموکرات‌های کنگره با این لایحه مخالفت کرده‌اند و تحریم بیشتر در هنگام مذاکره را غیرمنطقی اعلام کرده‌اند. کروکر هم گفته است که چنین طرحی فوریت ندارد و به‌صورت عادی در برنامه خواهد بود. کاملا قابل پیش‌بینی است جان کری، وزیر خارجه آمریکا باید بعد از هر دور مذاکره با ایران در جلساتی طولانی به سوالات پرشمار نمایندگان پاسخ بدهد. همانطور که باید منتظر شنیدن مواضع ضدایرانی تندتری هم از سوی کنگره باشیم.
منبع: روزنامه شرق
گزارش خطا
آخرین اخبار