فایننشال پست: عربستان با کاهش قیمت نفت چه هدفی را دنبال می‌کند؟

فایننشال پست نوشت: روسیه بر این باور است که کاهش قیمت نفت، توطئه مشترک آمریکا و عربستان است. 

تحلیلگران آمریکایی بر این عقیده اند که عربستان سعودی قیمت نفت را پائین آورده است تا انقلاب نفتی پدیده آمده بر اثر استخراج نفت از صخره های آغشته به نفت در داکوتای شمالی را خنثی و تولیدکنندگان نفت در این زمینه را به علت بالا بودن هزینه های تولید و مقرون به صرفه نبودن تولید، از میدان خارج کند. در منطقه نفت خیز کالگری در کانادا نیز گفته می شود که عربستان سعودی و دیگر تولید کنندگان نفت در منطقه خلیج فارس قصد دارند با پائین آوردن قیمت نفت تولید کنندگان نفت از صخره های آغشته به نفت را از فعالیت بازدارند.

باید دید که سعودی ها چه هدفی دارند و آیا آن چنان قدرتی دارند که بتوانند قیمت ها راآن گونه که می خواهند بالا و پائین ببرند؟ چند روز پیش، وزیر نفت عربستان علت کاهش قیمت نفت را عرضه بیش از اندازه نفت از میدان های نفتی آمریکای شمالی اعلام کرد، اما چنین سخنی یاوه گویی بیش نیست.

عربستان سعودی و دیگر کشورهای عرب حوزه خلیج فارس در جنگ علیه ایران، برنامه هسته ای این کشور، به ترفند کاهش شدید قیمت نفت متوسل شده اند. شکستن قیمت نفت برای این کشورها، حربه کم هزینه تری در مقایسه با اقدام نظامی و هزینه های تبعی آن در صورت سر تسلیم فرود نیاوردن ایران محسوب می شود.

دوران اوپک به این زودی ها سپری نخواهد شد و عربستان سعودی و متحدان این کشور در منطقه خلیج فارس بر این سازمان سیطره دارند. عربستان سعودی به تنهایی 13 درصد نفت مصرفی جهان را تولید می کند و دیگر کشورهای عرب این منطقه یعنی امارات عربی متحده، عراق، کویت، قطر ، عمان و بحرین نیر 48/12 درصد از سهم بازار نفت جهان را در اختیار دارند که در مجموع رقمی بیش از 25 درصد می شود، در حالی که دیگر کشورهای عضو اوپک در مجموع 48 درصد کل نفت عرضه شده به بازارهای جهانی را تولید می کنند و میزان ذخایر نفت آنها 81 درصد کل ذخایر نفتی جهان است.

کنترل کشورهای عرب حوزه خلیج فارس بر قیمت های نفت حالت مطلق دارد، چون نفت در این کشورها در مالکیت دولت ها قرار دارد و می توانند به دلخواه خود عمل کنند، بر خلاف کشورهای سرمایه داری که صنعت نفت در مالکیت بخش خصوصی است و نکته دیگر این که کشورهای نفت خیز منطقه خلیج فارس بیش از هر کشور دیگری نفت در اختیار دارند. این کشورها در خلال چند دهه گذشته، ثروت هنگفتی به دست آورده اند و می توانند هزینه های مورد نیاز خود را با وجود پائین بودن قیمت نفت تامین کنند و چون هزینه تولید در این کشورها در پائین ترین حد قرار دارد، در نتیجه پائین آمدن قیمت ها به زیاندهی آنها منجر نمی شود.

با توجه به چنین قدرتی ، عربستان و متحدانش در منطقه خلیج فارس می توانند به هر رقیبی ضربه بزنند. در گذشته نیز چنین کرده اند. آنها از نادیده گرفتن دیگر اعضای اوپک همچون نیجریه و ونزوئلا که به شدت به درآمدهای نفتی وابسته اند و امروزه به شدت از کاهش قیمت نفت آسیب می بییند، به هیچ وجه ابایی ندارند.

کاهش قیمت نفت در واقع چیزی جز جنگ اقتصادی اعراب علیه ایران نیست. ایران سالهاست که در جهت دستیابی به انرژی هسته ای تلاش می کند، تلاشی که ممکن است به جنگ افزار هسته ای منجر شود یا نشود.

زمان کاهش قیمت نفت چنان طراحی شده است تا با ضربه سهمگین اقتصاد ایران ، این کشور در پای میز مذاکره باقی بماند و در ضمن اقتصاد روسیه نیز که تامین کننده نیاز هسته ای ایران است فلج شود. گفتگوهای هسته ای با نشانه های ضعیفی از موفقیت ادامه دارد و کاهش قیمت نفت می تواند به موفقیت این گفتگوها کمک کند. این احتمال نیز وجود دارد که قیمت نفت صرفا به همین علت پائین آورده شده باشد تا ایران به تعهدات خود در قبال پیمان ان پی تی، یعنی خودداری از ساخت جنگ افزار هسته ای عمل کند و اجازه دهد تا از تاسیسات هسته ای این کشور به دقت بازرسی شود . در صورت تحقق چنین اهدافی، قیمت نفت بار دیگر افزایش خواهد یافت.

کمتر کسی می داند که وحشت کشورهای منطقه خلیج فارس را فراگرفته و عوامل سیاسی و مذهبی باعث شده است تا این کشورها به تقویت توان نظامی خود بپردازند.

بر اساس گزارش منتشره از سوی " موسسه مطالعات امنیتی اتحادیه اروپا" تقریبا همه کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا در جهت خلاف اروپا گام بر می دارند و در سال های اخیر، هزینه های نظامی خود را دو برابر و حتی سه برابر کرده اند. از میان ده کشور جهان که بیشترین هزینه های نظامی را دارند شش کشور در خاورمیانه و شمال افریقا واقع شده اند و همه کشورهای حوزه خلیج فارس از سال 2003 به این طرف، بودجه نظامی خود را سه برابر کرده اند.

اعراب از آن نگرانند که اگر ایران بمب هسته ای به دست آورد، آنها نیز ناگزیر خواهند شد در خلال دوره ای چند ساله ، مبلغ 500 میلیارد دلار هزینه کنند تا جنگ افزار هسته ای تولید کنند. این بدان معنی است که اگر شما پادشاه سعودی باشید، محاسبه پی آمد کاهش قیمت نفت برای تان بسیار ساده خواهد بود: کاهش قیمت نفت به بر باد رفتن میلیارد ها دلار از خزانه سلطنتی منجر خواهد شد، اما در عوض از هزینه شدن 500 میلیارد دلار برای ساختن جنگ افزار بازدارنده هسته ای پیشگیری خواهد شد. هدف از کاهش قیمت نفت به زانو درآوردن ایران و دشوار یا ناممکن ساختن حمایت این کشور از شیعیان است.

اما سقوط قیمت های نفت با استقبال و احتمالاً حمایت و تشویق واشنگتن و پایتخت های اروپایی و حتی چین همراه بوده است.هر سه منطقه از وارد کنندگان عمده نفت هستند و کاهش قیمت نفت باعث رشد تولید ناخالص داخلی آن ها شده است.

یک رویداد و تحول جالب دیگر این است که پوتین با تهاجم غیر قانونی خود به اوکراین گسترده¬ترین تحریم ها را علیه روسیه بر انگیخته است. اقتصاد روسیه و شرکت های بزرگ این کشور با مشکلات جدی دست به گریبان شده اند و پوتین به جای اینکه زمامداری دوران ساز باشد، به خودکامه ای که یک پمپ بنزین در اختیار دارد تبدیل شده است.

منطقه دیگری که از کاهش قیمت نفت سود برده است، نیم کره غربی است، چون ونزوئلا که درد سر ایجاد می کرد از جوش و خروش افتاده و باعث شده است تا کوبا نیز به شدت تغییر رویه دهد و به سمت واشنگتن گرایش پیدا کند. ونزوئلا و روسیه دیگر قادر نیستند از رژیم کوبا حمایت کنند و همین امر باعث شده است که رابطه آمریکا و کوبا بهبود پیدا کند. توافق آمریکا و کوبا برای بهبود روابط خود رویداد بسیار مهمی است که به اندازه کافی به آن اهمیت داده نشده است. این تحول سبب خواهد شد تا رویکردها و ائتلاف ها در آمریکای جنوبی و منطقه کارائیب که شرکت های آمریکایی و کانادایی در آنجا جایگاهی نداشته یا اموالشان توقیف شده بود یا کوبا برای آنها مزاحمت ایجاد می کرد ، دگرگون شود.

و سرانجام اینکه، اقتصاد کانادا نیز بر اثر کاهش قیمت نفت تا حدودی آسیب دیده است، اما پی آمدهای آن چندان مرگبار نیست. کانادایی ها در مجموع در کوتاه مدت از کاهش قیمت نفت سود خواهند برد اما منطقه آلبرتا تا حدودی آسیب خواهد دید. اما این منطقه از کانادا از جمله آزاد ترین مناطق از لحاظ اقتصادی در کانادا محسوب می شود که سر نوشت آن تا کنون در دست چند شیخ و دولت مرکزی کانادا قرار داشته و با افزایش یا کاهش قیمت نفت وضعیت ساکنان این منطقه نیز دچار فراز و نشیب شده است.

شهروندان منطقه البرتا آنچه را که تا کنون همواره انجام داده اند ادامه خواهند داد : سفت کردن کمربندها، کنار گذاشتن تولید کنندگانی که هزینه تولیدشان بالاست و همانند همیشه، به عنوان نیروی محرکه اصلی رشد اقتصادی کانادا باقی خواهند ماند