نشنال اینترست: چگونه نفت ایران افول کرد

تصمیم اخیر سازمان اوپک برای ادامه سطح تولید اعضا،ضربه ای بزرگ به اقتصاد ایران بود. درآمد حاصل از فروش نفت مهمترین منبع در آمد ایران است،کشوری که امروز  علاوه بر تحریم ها باید با کاهش قیمت نفت نیز مقابله کند. تولیدات ایالات متحده و اصرار عربستان سعودی به حفظ سطح تولید موجب سقوط چهل درصدی قیمت نفت از ماه ژوئن سال جاری شده است. تولید روزانه نفت عربستان  به 1.5 تا 2 میلیون بشکه در روز رسیده است.

نشنال اینترست در ادامه نوشت، این کاهش قیمت نفت به تمام کشور های نفت خیز و صادرکننده ضربه زده است. با این حال کشور های عرب حوزه خلیج فارس مانند عربستان و کویت ذخیره های عظیم مالی برای گذراندن این طوفان در اختیار دارند. اما ایران به چنین منابعی دسترسی ندارد.

سالها جنگ،خروج کمپانی های بین المللی، تحریم های اقتصادی موجب عقب افتادگی عظیم صنعت نفت ایران شده است.

ایران که روزی دومین تولید کننده نفت اوپک و چهارمین صادرکننده نفت جهان بود، امروز تبدیل به هشتمین کشور شده است،کشورهایی همانند عراق، امارات و کویت از ایران سبقت گرفته اند. با وجود این که این کشور ها برتری تکنولوژیک نسبت به ایران دارند،ایران مجبور است تقریبا نصف تولیدات خود را در بازار داخل عرضه کند. در حالی که کشور های حوزه خلیج فارس به دلیل جمعیت کم خود چنین اجباری ندارند.

یکی دیگر از ضربه های بزرگ به ایران،خروج کشور های اروپایی از لیست خریداران نفت ایران بود. کشور هایی همانند آلمان و ایتالیا که زمانی از بزرگترین طرفداران نفت ایران بودند،امروز به دلیل تحریم های آمریکا خرید خود را متوقف کرده اند. مهلت های شش ماهه ایالات متحده به این کشور موجب انصراف آن ها از خریداری شد. در همین حال کشور های دیگر عضو اوپک مانند عربستان جای خالی ایران را پر کردند و مشتریان ایران را ربودند.

یکی از مهمترین دلایلی که چنین استراتژی کارآمد واقع شد، استمرار و وقوع آن در زمان طولانی بود. به همین سبب کاهش تولید نفت ایران باعث شوک بازار های جهانی نشد و خریداران آن فرصت کافی برای جایگزین نمودن آن را داشتند.

بسیاری از تحلیلگران اعتقاد دارند ایران برای بازگرداندن قیمت ها به حالت عادی باید دست به یک قمار و ریسک بزرگ بزند. اگر ایران در یک لحظه تمام فلکه های چاه های نفتی خود را ببندد و فروش را قطع کند، شوکی عظیم به بازار نفت وارد می شود و قیمت ها به ناگهان افزایش می یابد. این یک ریسک بزرگ برای کشوری است که عمده درآمد خود را مرهون صادرات نفت و گاز است؛ بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت دولت ایران که خود یکی از خبرگان این صنعت است در جلسه اوپک حضور به هم رساند تا با مذاکره با کشور های دیگر موجب کاهش تولید این سازمان شود. با این حال این تلاش ها به جایی نرسید زیرا کشور های عضو شورای همکاری خلیج فارس که بیش از نصف تولید اوپک را در دست دارند،زیر پرچم عربستان جمع شده اند و در برابر کاهش تولید مقاومت می کنند.

اکنون ایران بیشترین ضربه را از نبرد پنهان عربستان، آمریکا و روسیه می خورد؛ هر چند خود نیز یکی از اهداف احتمالی است. برخی اعتقاد دارند این افزایش تولید علامتی است از سوی عربستان به آمریکا . علامتی برای اثبات این نکته که با وجود آغاز استخراج نفت آمریکا از داخل شن و ماسه،هنوز هم اوپک سلطان نفت جهان است. عده ای از تحلیلگران نیز عقیده ای دیگر دارند،آن ها می گویند این کاهش قیمت برای تحت فشار گذاشتن بیش از حد ایران و روسیه برنامه ریزی شده است. هر دو کشور از تولید کنندگان بزرگ نفت هستند و مشکلات عدیده ای با غرب و آمریکا دارند. لذا این روش می تواند راهکاری خوب برای تحت فشار گذاشتن آنان باشد.

ایران در آینده می تواند نقش مهمی در بازار بین المللی انرژی ایفا کند. این کشور چهارمین ذخایر نفت جهان را دارد. در صورتی که ایران توانایی های خود را ارتقا ببخشد با این حال این چشم انداز تنها با دست یابی ایران و شش قدرت جهانی به یک توافق پایدار اتمی قابل دسترس است. با رسیدن به توافق محدودیت های بین المللی و صنعتی از روی دوش ایران برداشته خواهند شد و سرمایه گذاران و کمپانی های خارجی به ایران راه پیدا خواهند  کرد.

در حالی که تولیدات و اکتشاف جهانی به دلیل تولیدات بیش از اندازه کشور های عربی ضربه خورده است، ایران اکنون باید سیاست های ریاضتی بیشتری اتخاذ کند تا زمانی که توافق اتمی حاصل شود.