هشدار درباره از دست رفتن فرصت تاریخی توافق

در حالی که مذاکرات ایران و 1+5 به ضرب‌الاجل 3 آذر نزدیک می‌شود به نظر می‌رسد آمریکا به بهانه مخالفت کنگره با لغو تحریم‌ها و مشکلات بر سر راه آن سعی دارد به هر نحو از ابعاد فنی، حقوقی و سیاسی لغو تحریم‌ها در جملات و ادبیات متن توافق بکاهد به گونه‌ای که در زمان اجرای توافق بتواند از آن تفسیر موسع کند.

مذاکرات هسته‌ای در عصر روز چهارشنبه با گفت‌وگو و رایزنی معاونان وزیران خارجه ایران و آمریکا دنبال شد.

این مذاکرات حدود سه ساعت در هتل کوبورگ انجام شد.

هیات‌های مذاکره کننده ایران و آمریکا نیز روز سه‌شنبه با حضور هیات اتحادیه اروپا دیداری سه جانبه داشتند.

مذاکرات کارشناسی میان هیات‌های مذاکره کننده ایران و 1+5 نیز روز چهارشنبه در دو نوبت صبح و عصر انجام شد. مذاکرات کارشناسی بر روی مسایلی که تاکنون دو طرف درباره آ‌نها به دسته بندی و نتیجه اولیه دست یافته اند در این مذاکرات در حال مرور است.

دهمین دور مذاکرات ایران و 1+5 از سه شنبه هفته جاری در سطح معاونان و کارشناسان ایران و 1+5 در هتل کوبورگ وین آغاز شده است.

این مذاکرات آخرین دور گفت‌وگوهای ایران و 1+5 در چارچوب مذاکرات جامع هسته‌ای است که از بهمن‌ماه سال 1392 و بعد از توافق دو طرف بر روی برنامه اقدام مشترک آغاز شده است.

با وجود این که مذاکرات جامع برای یک دوره چهار ماهه تمدید شد، اما در آخرین دور آن هم‌چنان دو طرف بر روی برخی مسایل مهم اختلاف‌نظرهای جدی دارند و موضوع احتمال تمدید مذاکرات بیش از پیش در میان رسانه‌ها به ویژه رسانه‌های غربی برجسته شده است.

به گفته سید عباس عراقچی موضوع کلیدی چگونگی برداشته شدن تحریم‌ها بود که از چهار مسیر شورای امنیت، اتحادیه اروپا، کنگره آمریکا و دستورات اجرایی رییس‌جمهور آمریکا علیه ایران اعمال شده است.

این عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای ایران در مذاکرات مسقط گفت: موضوع غنی‌سازی و ابعاد آن موضوع مذاکرات سه جانبه بود. این که غنی‌سازی در هر تاسیسات به چه شکل باشد و میزان ذخایر اورانیوم غنی شده به چه شکل. هم‌چنین راکتور تحقیقاتی اراک و سایت فردو از دیگر مسایل مورد بحث بود که به طور فشرده بر روی آن‌ها گفت‌وگو شد و بحث‌ها هم‌چنان ادامه دارد.

حسن روحانی نیزروز چهارشنبه پس از دیدار با سران قوای مقننه و قضاییه درباره مذاکرات هسته‌ای گفته است: اگر طرف مذاکره جمهوری اسلامی ایران برای توافق اراده سیاسی داشته باشد و زیاده‌خواهی نکند، ‌شرایط برای حصول توافق مهیاست.

رییس جمهوری گفت: دولت به دنبال آن است تا با توافق حقوق ملت ایران تأمین و تضمین شده و ثبات بیش‌تری در منطقه برقرار شود. هم‌چنین حصول این توافق از لحاظ جهانی نیز به نفع همه است، چرا که این توافق می‌تواند شرایط اقتصاد جهانی را که امروز با مشکلاتی مواجه است، با توجه به ظرفیت‌های اقتصادی بالای ایران به سمت بهبود هدایت کند.

با این حال به نظر می‌آید فرصت تاریخی مذاکرات هسته‌ای در دولت حسن روحانی با زیاده‌خواهی‌های آمریکا در روزهای پایانی مذاکرات جامع در حال از دست رفتن است. بر خلاف تصور و در حالی که انتظار می‌رفت آمریکا با نزدیک شدن به پایان مذاکرات مواضع نرم‌تری را اتخاذ کند اما به‌نظر می‌رسد پس از مذاکرات وین 7 و بعد از آن در مذاکرات مسقط مواضع سخت‌تری اتخاذ کرده است.

آنچه در رسانه‌های غربی درباره مواضع آمریکا دیده و شنیده می‌شود آن گونه نیست که پشت درهای بسته مذاکرات پیگیری می‌شود. به‌نظر می‌رسد آمریکا برای پذیرش واقعی و عملی برنامه هسته‌ای ایران به ویژه غنی‌سازی مردد است و سعی دارد پذیرش این حق و برنامه را مشروط کند. این که آمریکا و دیگر کشورهای عضو گروه 1+5 اصل غنی‌سازی ایران را پذیرفته‌اند یا بر لغو تمامی تحریم‌ها در توافق ژنو تاکید شده امری درست است اما برخی نشانه‌ها حاکی است که طرف مقابل به هر ترتیب سیاسی یا حقوقی سعی دارند در اجرای این حق خلل وارد کنند یا اجرای آن را کامل انجام ندهند یا اجرای آن را به تعویق اندازند که این روند مورد پذیرش ایران نیست.