بدترین سناریو در مذاکرات هسته‌ای

یک کارشناس مسائل بین الملل با تاکید بر اینکه بهتر است ایران و 1+5 در فرصت باقی مانده به توافق جامع و نهایی برسند گفت: با حاکم شدن جمهور خواهان در کنگره احتمال  اینکه دولت اوباما با ایران به یک توافق مبتنی بر رویکرد برد – برد نرسند افزایش پیدا خواهد کرد که در این صورت ممکن است کلاف تصمیم گیری ها درباره مذاکرات به طور کامل از دست دولت اوباما خارج شود که در این شرایط شانس رسیدن به توافق در آینده کاهش پیدا خواهد کرد.

علی خرم، مشاور وزیر خارجه،  با بیان این مطلب درباره چشم انداز مذاکرات ایران و 1+5 به خصوص پس از عدم پیشرفت در مذاکرات مسقط گفت: انتظار این بود که در مذاکرات مسقط طرف های اصلی مذاکرات یعنی آقای ظریف به نمایندگی از ایران، آقای کری به نمایندگی از آمریکا و خانم اشتون به نمایندگی از گروه 1+5 بتوانند آنچه که در مذاکرات قبلی یعنی در وین 7 مورد تبادل نظر قرار گرفته بود را جمع بندی کنند.

وی افزود: به هر حال پس از مذاکرات وین 7 که در آن طرفین طرح هایی را به منظور نزدیک کردن دیدگاه ها و نظرات و فراهم کردن امکان رسیدن به توافق را ارایه کردند، به پایتخت ها بردند تا با کسب اطلاع از نظر پایتخت ها در مذاکرات بعدی که این بار در مسقط بود نسبت به ادامه مذاکره و یا توافق با یکدیگر گفتگو کنند.

این استاد دانشگاه ادامه داد: اتفاقی که در مسقط افتاد این بود که طرفین با ارایه نظرات پایتخت ها هر کدام به نوبه خود خواستار تغییرات در طرح هایی ارایه شده بودند و همین امر امکان رسیدن به توافق حول محور پیشنهادهای ارایه شده در وین 7 را فراهم نکرد.

خرم تصریح کرد: بر همین اساس در مسقط طرفین به خصوص در مذاکره سه جانبه تلاش کردند که طرح های و پیشنهادهایی خود را با کسب نظر تفصیلی از پایتخت ها برای طرف مقابل باز و تشریح کنند که در دو روز مذاکره نتوانستند روی پیشنهادها و طرح های مطرح به توافق دست پیدا کنند.

این کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه مهمترین مانع دستیابی به توافق در وین موضوع تحریم های ایران بود که طرح و پیشنهاد آمریکایی ها برای ایران جنبه عملیاتی نداشت گفت: آمریکا خواستار تعلیق برخی تحریم های اعمال شده علیه ایران است این در حالی است که ایران تاکید دارد که پس از دستیابی به توافق جامع و نهایی به منظور جلب اعتماد با هدف برداشتن گام های اعتماد ساز متقابل باید تحریم ها به طور کامل لغو شود.

وی افزود: این در حالی است که دولت آمریکا درباره بخشی از تحریم هایی که توسط کنگره وضع شده است نمی تواند به طور مستقل تصمیم گیری کند و تاکنون هم نتوانسته و یا نخواسته است تضمین عینی را به جمهوری اسلامی ایران درباره آینده این تحریم ها ارایه کند تا ایران هم برای برداشتن گام هایی اعتماد ساز متقابل اطمینان حاصل کند.

خرم ادامه داد: بر پایه چنین شرایطی بود که آقای روحانی هم به صراحت اعلام کرد تاکنون جمهوری اسلامی ایران به اندازه کافی از خود انعطاف نشان داده است و وقت آن است که طرف مقابل انعطاف بیشتری از خود به نمایش بگذارد و اجازه ندهد که مسائل داخلی بر روند مذاکرات تاثیر بگذارد.

وی تصریح کرد: بر این اساس با عدم امکان حصول توافق در مذاکرات مسقط دو طرف باید یکبار دیگر طرح ها و پیشنهادهای یکدیگر را به پایتخت ها ببرند تا شاید با چکش کاری لازم شانس رسیدن به توافق در وین 8 را افزایش دهند.

مشاور وزیر خارجه با بیان اینکه سه سرنوشت پیش روی مذاکرات وین 8 قرار دارد گفت: در یک حالت در این دور از مذاکرات یا طرفین روی طرح های از پایتخت ها بازگشته توافق می کنند و به نوعی در فرصت تعیین شده به توافق جامع می رسند.

وی افزود: در حالت دوم ممکن است روی کلیات طرح ها و پیشنهادهای ارایه شده توافق شود اما دو طرف در جزییات به چکش کاری بیشتر احساس نیاز پیدا کنند که در این صورت ممکن است در وین اعلام توافق جامع بشود اما برای نوشتن متن این توافق دو طرف سه تا چهار هفته درخواست مهلت کنند.

خرم ادامه داد: اما سومین سرنوشتی که ممکن است که پیش روی مذاکرات آتی باشد عدم توافق است که این حالت در شرایطی به وجود می آید که آمریکا نتواند سندی به منظور ارایه تضمین درباره تعیین تکلیف تحریم های اعمال شده به خصوص تحریم های کنگره ارایه کند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: در این شرایط برای ایران انگیزه ای ایجاد نمی شود تا گام های اعتماد ساز بیشتری را با پذیرش اعمال محدودیت های بیشتر حول محور برنامه هسته ای خود بردارد که در این صورت با از دست رفتن فرصت دستیابی به توافق جامع و نهایی، ایران و1+5 چاره ای ندارند جز اینکه برای مدتی مذاکرات را به حال خود رها کنند که این سناریو بدترین حالت ممکن است برای مذاکرات هسته ای است.

وی با بیان اینکه رها شدن مذاکرات می تواند به تغییر فضای گفتمانی دو طرف منجر شود گفت: در صورتی که تا سوم آذر ایران و 1+5 نتوانند به توافق جامع دست پیدا کنند بعد از آن فضایی گفتمانی بین دو طرف ممکن است به طور کامل تغییر کند و هر کدام نگاه متفاوتی را به ادامه روند مذاکرات پیدا کنند.

خرم افزود: پس از سوم آذر هم یقینا باید منتظر تغییر و تحولات در فضای داخلی کشورها به خصوص ایران و آمریکا بود. مهمترین تغییر در آمریکا هم حاکم شدن تندروها بر کنگره است که پس از آن رسیدن به توافق به دلیل آنکه نو محافظه کاران اعتقادی به روش های دیپلماتیک برای حل و فصل موضوع هسته ای ندارد و معتقد به اعمال روش های سخت افزارانه علیه ایران هستند، سخت خواهد شد.

وی با بیان اینکه دیدگاه نو محافظه کاران در آمریکا به اسرائیل نزدیک است، گفت: در صورتی که نومحافظه کاران بر کنگره حاکم شوند، فشارها بر دولت برای آنکه با ایران به یک توافق مبتنی بر رویکرد برد – برد نرسند افزایش پیدا خواهد کرد.

با افزایش فشار تندروهای جمهوری خواه روی دولت اوباما ممکن است که کلاف تصمیم گیری ها درباره مذاکرات به طور کامل از دست دولت اوباما خارج شود و در صورتی که این کلاف از دست دولت اوباما خارج شود شانس رسیدن به توافق جامع و حل و فصل موضوع هسته ای کاهش پیدا خواهد کرد که بر این اساس به نفع همه است که تا فرصت 24 نوامبر (سوم آذرماه) این توافق حاصل شود