الحیات: آیا جنگ نفتی علیه ایران و روسیه آغاز شده است؟

الحیات نوشت: بهای نفت در مدت 2 ماه گذشته دچار افت شده است. بهای سبد اُپک بین 80 دلار و 90 دلار برای یک بشکه در مقایسه با 100 دلار- 115 دلار در 4 سال گذشته است. این افت اخیر بهای نفت در زمانی روی داد که کشورهای تولیدکنندة نفت می‌خواهند بودجه و اعتبار سال 2015 خود را آماده کنند و درصددند تا میانگین بهای نفت را برای سال آتی در نظر بگیرند.

انتظار می‌رود، چنین افت قیمتی، اثرات نامطلوبی بر بودجه و اعتبارات این کشورها داشته باشد. بازارهای نفت معمولا از کشورهای اُپک انتظار دارند که زمانی که بهای نفت کاهش می‌یابد، تولید نفت را متوقف کنند. ولی، در حال حاضر، اُپک به دنبال آن است تا نفت خام ایالات متحده به ثبات قیمت نفت کمک کند، چراکه افزایش تولید نفت خام روی بازار نفت تاثیر گذاشته است. بهای نفت به چند دلیل کاهش یافته است. افزایش عرضه و در مقابل کمبود تقاضا به خاطر ادامة بحران اقتصادی. بازارهای آسیایی، خصوصاً چین، جایی‌که در سه‌ماهة سوم شاهد رشد 31/7 درصدی بوده است.

واکنش‌های کشورهای اصلی تولیدکنندة نفت در خلیج فارس به افت سریع بهای نفت کمک کرد. طبیعتاً، این کشورها، زمانی که تقاضا پایین است تولید پایین‌تر دارند و زمانی که تقاضا بیشتر است، تولید بیشتری دارند. ولی، در این زمان، کشورهای اصلی تولیدکنندة نفت در انتظار نشسته‌اند و تولید را متوقف نکرد‌ه‌اند. کشورهای خلیج فارس معمولا گام نخست را برمی‌دارند و سپس از دیگر کشورهای اُپک می‌خواهند تا تولید را متوقف کنند. برابر قوانین و مقررات اُپک، و برای اینکه چنین تصمیمی معتبر و اثرگذار باشد، نیاز به اجماع است. به‌عنوان مثال، لیبی درصدد افزایش تولید نفت است. انتظار می‌رود این کشور پس از افت تولید از 200000 بشکه در روز در ماه‌های اخیر، از پایین آوردن تولید نفت اجتناب کند.

لیبی، علی‌رغم ‌بحران‌‌های سیاسی، در پی آن است تا تولید نفت را از میزان فعلی‌اش در حدود 900000 بشکه در روز، افزایش دهد. ایران نیز درصدد است تا تحریم‌های بین‌المللی را از میان بردارد، که صادرات این کشور را به کمتر از یک میلیون بشکه در روز در مقایسه با دو و نیم‌میلیون بشکه پیش از تحریم‌ها، کاهش داده است.

عراق در تلاش است تا تولید نفت را برای جبران چند سال تولید اندک یا متوقف‌شده، افزایش دهد. برای عراق، به عنوان کشوری که باید پول قراردادهایش با شرکت‌های بین‌المللی نفت را پرداخت کند، این کار، امری ضروری است.

برای کشورهای خلیج فارس، کاهش درصد تولید نفت بدون کمک مابقی کشورهای اُپک و تولیدکنندگان نفت خام، کاری بیهوده خواهد بود. ممکن است که اُپک، همچون سال گذشته، به یک تصمیم‌گیری ولو مبهم برسد. این تصمیم‌گیری اجازة کاهش را میسر خواهد کرد که از کشوری به کشوری دیگر، با توجه به وقوف از حداکثر تولید نامشخص یرای اُپک در کل، متفاوت خواهد بود. تجربه نشان می‌دهد که چنین توافقی امکان‌پذیر است. ولی، مشکل در شناخت کشورهای تولیدکنندة غیراُپک است. از بین اینها، بزرگترین چالش مربوط به تولیدکننده‌های خصوصی نفت خام در امریکای شمالی هستند.

برای این شرکت‌ها، توافق بر سر تصمیمات اُپک برای کاهش تولید نفت، خصوصا در ایالات متحده، امری دشوار خواهد بود. این امر جایگاه حقوقی آنها را تحت تأثیر قرار خواهد داد، صرفنظر از اقتصادی که برنامه‌ها و پروژه‌هایشان در آنجا قرار دارد. بحران فعلی نتیجة همان است. اُپک و تولیدکنند‌ه‌های نفت خام، با توجه به افت تقاضا، چگونه می‌توانند در خصوص میزان تولید توافق کنند؟ حداقل تولیدی که دو طرف مذاکره می‌توانند از عهدة آن بر آیند، چقدر است؟ دول خلیج فارس دیگر نمی‌توانند به تنهایی مسئولیت داشته باشند چراکه آنها در برابر مشکلاتی بزرگ در رسیدن به ثبات قیمت قرار دارند.

اگر دول خلیج فارس به‌تنهایی تولید نفت را قطع کنند، آنها مشارکت بازار را، بدون هیچ‌گونه تغییر قیمتی، به سود سایر صادرکننده‌ها از دست خواهند داد. آیا «جنگ قیمت» طرحی است برای ضربه‌زدن به اقتصاد ایران و روسیه، یا تلاشی است از سوی دول خلیج برای پاپان‌دادن به افزایش نفت خام در امریکای شمالی؟ نظرات مختلفی در این خصوص ابراز شده است. توماس فریدمن در نیویورک تایمز نوشته است که عربستان سعودی و ایالات متحده امریکا «جنگ نفت» را علیه روسیه و ایران به‌پا کرده‌اند.