سیاست‌های خاورمیانه‌ای واشنگتن پس از انتخابات سنا از نگاه الشرق الاوسط

پس از اینکه باراک اوباما تصمیم گرفت از تحرکات نظامی علیه نظام سوریه خودداری کند، تحلیل‌گران اوضاع در کشورهای عربی مجددا سیاست خاورمیانه‌ای کاخ سفید را مورد ارزیابی قرار دادند. باید گفت پس از انتخابات میان دوره‌ای که روز گذشته برگزار شد، این سیاست‌ها در آماج تغییراتی قرار می‌گیرد که برآوردها در خصوص آن مختلف است. اما تنها چیزی که مسلم بوده، این است که موضع قدرت ریاست جمهوری آمریکا ظرف دو سال آتی در کنگره به شدت ضعیف‌ خواهد شد.

به نوشته روزنامه فرامنطقه‌ای الشرق الاوسط، معمولا نتیجه انتخابات میان دوره‌ای بر رئیس جمهور و حزب وی تاثیر منفی می‌گذارد؛ چرا که این انتخابات فرصتی است تا دیگران اعتراض خود را نسبت به سیاست‌های رئیس جمهور و حزب وی نشان دهند. سیاست داخلی و نه سیاست خارجی مهمترین عامل در تعیین تکلیف این انتخابات به شمار می‌آید و از عوامل تاثیرگذار، احساس عمومی رای دهندگان و رضایت مندی یا نگرانی آن‌ها نسبت به این روش‌های در پیش گرفته از سوی رئیس جمهور است.

در حال حاضر مسائلی وجود دارد که باعث نارضایتی رای دهندگان شده است که از جمله این مسائل، تشدید خطر گروه‌های تکفیری و تندرو در خاورمیانه و تهدید ابولا است؛ اما باید گفت هرچند که سیاست‌های اوباما با افزایش خطر تکفیری‌ها در ارتباط است، اما یقینا وی مسئول ابولا نیست.

درخصوص خاورمیانه و جهان عرب باید گفت که چندین مساله اساسی وجود دارد که ناظران بر سیاست آمریکا در قبال کشورهای عربی را نسبت به این مساله قانع می‌کند که مسائل منفی‌ای وجود دارد که به دوستی آمریکا با کشورهای عربی لطمه وارد می‌کند که از جمله این مسائل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

نخست اینکه آمریکا در قبال لجاجت‌های اسرائیل درخصوص شهرک سازی‌ها موضع جدی نشان نداد که این مساله قدرت تشکیلات خودگردان فلسطین به رهبری محمود عباس را کاست و در همین حال، روابط ایران با گروه‌ها در نوار غزه نیز در حال گسترش است.

دوم اینکه آمریکا به سرعت پشت نظام‌های زین العابدین بن علی، رئیس جمهوری تونس و حسنی مبارک، رئیس جمهوری پیشین مصر را خالی کرد و مدت بهار عربی نیز بسیار طولانی شده است.

سوم اینکه آمریکا به سرعت و به ویژه پس از روی کار آمدن حسن روحانی،‌ رئیس جمهوری ایران، روی باز به تهران نشان داد و این در حالی است که کشورهای عربی از این مساله نگران هستند که نفوذ ایران در منطقه گسترده‌تر شود.

چهارم اینکه واشنگتن در وهله نخست به صورت ضمنی و سپس به صورت عملی دیدگاه روسیه - ایران را نسبت به بحران سوریه پذیرفت و بحران در این کشور را به مقابله با تروریسم داعشی تبدیل کرد.

همچنین مخالفت واشنگتن با مجهز کردن ارتش آزاد سوریه به سلاح‌های پیشرفته و مخالفت با ایجاد مناطق پرواز ممنوع و مناطق امن باعث شد تا ارتش آزاد سوریه ضعیف‌ترین طرف‌های درگیر در سوریه باشد و در مقابل داعش زمام امور را در شرق و شمال سوریه در دست بگیرد و جبهه النصره، شاخه القاعده در سوریه نیز در جنوب و غرب این کشور به پیشروی‌هایی دست یابد.

چند ماه آتی دست کم مرحله مهمی در خاورمیانه و چه بسا در نقشه آن خواهد بود. این مساله مسجل شده است که روابط شخصی میان باراک اوباما، رئیس جمهوری آمریکا با بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر رژیم صهیونیستی کاملا سست شده است و این روابط همزمان با نزدیک شدن روابط‌ آمریکا با ایران، بدتر نیز شده است.

همچنین اظهارات یک مقام در دولت اوباما که به طرز اهانت باری درخصوص نتانیاهو مطرح شد، به این تنش‌ها دامن زده است. در انتخابات روز گذشته موضع راست‌گراهای اسرائیلی علیه اوباما و همچنین دموکرات‌ها صریح و شفاف بود و دموکرات‌ها نیز این حقیقت را درک کرده و تعدادی از نامزدهای آن‌ها در جریان تبلیغات این تصمیم را گرفتند که خود را از رئیس جمهور دور سازند. چرا که معتقد بودند وی باری بر دوش آن‌ها است و به فرصت‌های پیروزی‌هایشان لطمه وارد می‌کند. از امروز به بعد کاخ سفید خود را مجبور می‌بیند تا روش جدیدی را برای نزدیک کردن روابط با دولت لیکود در پیش بگیرد. اما به این مساله نیز توجه خواهد داشت که راضی نگه داشتن لیکود باعث لطمه زدن به تشکیلات خودگردان فلسطین نشود.

همچنین کاخ سفید در مقابل یک آزمون مهمی درخصوص آخرین مهلت مذاکرات هسته‌ای با ایران در روز 24 نوامبر جاری قرار دارد به ویژه اینکه طرف‌های آمریکایی و ایرانی می‌خواهند به توافقی دست یابند که هر یک از آن‌ها به مردم خود بگویند با این توافق به پیروزی دست یافته است. اوضاع در عراق، سوریه، لبنان و همچنین یمن نیز نمی‌تواند در عرصه‌های سیاسی و میدانی تا ابد ادامه داشته باشد. حمله هوایی به داعش و گروه‌های شبیه به آن، ثبات کرده است که این قبیل اقدامات به شکست می‌انجامد و اظهارات مطرح شده از سوی روزنامه انگلیسی دیلی تلگراف درخصوص وجود طرحی برای استقرار نیروهای آمریکایی در عملیات میدانی با فرا رسیدن بهار آتی نیز به نوبه خود توجه‌ها را جلب می‌کند.

درهمین حال، هشدارهایی از سوی لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه نسبت به کنترل نظام سوریه بر شهر حلب مطرح شده است که این اظهارات شاخصه‌ دیگری از نگرانی پاریس در قبال اقدامات واشنگتن است که مخالفان سوری را مورد بی‌توجهی قرار داد و به تندروها این فرصت را داد تا بیشتر مناطق را تحت کنترل خود درآورند. لبنان نیز همچنان بدون رئیس جمهور است و حزب الله تاکید دارد که میشل عون، رئیس فراکسیون تغییر و اصلاح رئیس جمهور این کشور شود. در یمن نیز اوضاع نابسامانی در جریان است که آمریکا مسئولیت بخش قابل توجهی از آن را برعهده دارد و یقینا ظرف ماه‌های آتی اوضاع حساسی رخ خواهد داد.