عمان نقطه پايان اختلاف هسته‌ای

«در صورتي كه حقوق هسته‌اي جمهوري اسلامي ايران به رسميت شناخته شود، ايران آماده توافق است.» محمد جواد ظريف وزير خارجه كشورمان اين سخنان را در ديدار با وزير خارجه نروژ بر زبان رانده است، درست چند روز مانده به مذاكرات حساس و تعيين‌كننده سه جانبه ميان ظريف، كري و اشتون. مذاكراتي كه قرار است در طليعه مذاكرات ايران و 1+5 در مسقط عمان به انجام برسد. هر دو طرف مي‌دانند كه لحظه لحظه مذاكرات هفته آتي ميان طرفين تا چه ميزان از اهميت برخوردار بوده و در هيچ زماني تا اين ميزان بسترهاي لازم براي رسيدن به توافق نهايي و بستن پرونده 12 ساله مهيا و آماده نبوده است. شايد به همين دليل باشد كه اين‌بار در يك مكان نمادين و خوش خاطره قرار است، ايران و آمریکا دور يك ميز بنشينند و مهم‌ترين بخش از اختلافات را حل و فصل كنند. عمان، مسقط و سلطان قابوس سه نامي هستند كه در طول سه دهه و اندي در مهم‌ترين بزنگاه‌ها و در اوج بحران‌ها ميان ايران و غرب محمل و محفلي بوده‌اند براي نزديكي ديدگاه‌ها و توافق براي برون رفت از چالش‌هايي كه گاه لاينحل به نظر مي‌رسيده است. حال اين كريدور تاريخي مي‌تواند يك‌بار ديگر در يك بزنگاه حساس و شايد بهتر بگوييم در مهم‌ترين گرانيگاه روابط ايران و غرب، معبري باشد براي گذار بزرگ و هر دو طرف نيز واقف به اين شرايط زماني و مكاني ويژه از اراده تمام عيار براي رسيدن به توافق مي‌گويند. تمام مقدمات نيز فراهم است. وزارت خارجه عمان در همين رابطه با صدور بيانيه‌اي با استقبال از برگزاري مذاكرات هسته‌اي در اين كشور ابراز اميدواري كرد كه اين نشست گامي جدی‌تر براي پيشرفت در مسير پايان اختلاف درباره پرونده هسته‌اي ايران باشد چرا كه اين امر منطقه و جهان را از خطرات بحران‌ها و درگيري‌ها دور نگه مي‌دارد. 

در حالي كه اتحاديه اروپا بطور رسمي اعلام كرده بود كه دور بعدي مذاكرات ايران و 1+5 در وين و به تاريخ 27 آبان برگزار خواهد شد سيد عباس عراقچي مذاكره‌كننده ارشد هسته‌اي كشورمان اعلام داشت كه مذاكرات ميان ايران و 1+5 نه در وين كه در عمان و بلافاصله پس از مذاكرات سه جانبه وزراي خارجه ايران و آمريكا و نماينده سياست خارجي اتحاديه اروپا برگزار خواهد شد. وی صبح روز يكشنبه گذشته اعلام داشت: مذاكرات ايران و 1+5 به سرپرستي محمد جواد ظريف و كاترين اشتون بیستم آبان ماه در مسقط پايتخت عمان و پس از مذاكرات سه‌جانبه وزيران خارجه ايران و آمريكا با حضور كاترين اشتون برگزار مي‌شود. اين تسريع در مذاكرات به خوبي نشان مي‌دهد كه طرفين نمي‌خواهند از فرصت‌هاي باقيمانده به راحتي گذر كنند...

از طرف ديگر حاوي اين پيام است كه طرفين به موفقيت مذاكرات سه‌جانبه كه قرار است مهم‌ترين موضوعات مورد اختلاف دو قطب اصلي ماجرا يعني ايران و آمريكا طي آن حل و فصل شود، بيشتر اميدوار شده‌اند كه قرار است مذاكرات نهايي و اصلي را بلافاصله بعد از آن برگزار كنند. 

در طول چند هفته گذشته و پس از مذاكرات نيويورك در اقدامي قابل توجه برخي رسانه‌هاي معتبر آمريكايي مانور تبليغاتي و رسانه‌اي گسترده‌اي را براه انداخته‌اند تا جو مذاكرات را تحت الشعاع قرار دهند. يكي از محورهايي كه بطور گسترده روي آن مانور داده مي‌شود، آينده غني‌سازي و ابعاد آن است. موضوعي كه از مهم‌ترين مقولات چالشي ميان دو طرف است و همه بازيگران با حساسيت ويژه آن را دنبال مي‌كنند  و بديهي است كه مانور بر روي آن و طرح موضوعات حاشيه‌اي مي‌تواند مذاكرات را تحت الشعاع قرار داده و فشار بر مذاكره‌كنندگان را افزايش دهد. بازي بر سر ارقام و اعداد سانتريفيوژها، انتقال ذخاير اورانيوم غني شده ايران، ويتريني كردن تاسيسات هسته‌اي، دور زدن كنگره توسط اوباما از جمله مواردي بوده كه در اين چند روز بسيار بر روي آن مانور داده شده و شاهد بوده‌ايم كه اين گزارش‌هاي رسانه‌اي همزمان واكنش‌هاي بسياري را به همراه داشته و به ويژه دولت اوباما و ديپلمات‌هاي غربي را در تنگناي فشارهاي بسيار براي عدم انعطاف در اين زمينه قرار داده است. در همين ارتباط مرضيه افخم سخنگوي وزارت خارجه كشورمان با انتقاد از تخريب‌هاي رسانه‌اي براه افتاده، مي‌گويد: تلاش اين رسانه‌ها براي تخريب فضاي سياسي موجود پيش از آغاز دور جديد مذاكرات مردود است و مذاكره‌كنندگان ايراني بدون توجه به اين جوسازي‌ها و صرفا با درنظر داشتن منافع ملي و حقوق مردم ايران در مذاكرات حضور پيدا خواهند كرد. افخم با رد گزارش روز دوشنبه روزنامه نيويورك تايمز كه در آن ادعا شده بود: ايران با انتقال بخشي از اورانيوم غني شده خود به خاك روسيه موافقت كرده است، افزود: هيچ‌يك از گمانه‌زني‌ها و شايعاتي كه توسط برخي رسانه‌هاي خارجي و با اغراض خاص سياسي صورت مي‌گيرد مورد تاييد نيست. 

آنچه كه از متن تحولات اين چند روز گذشته هويداست، به خوبي نشان مي‌دهد كه تندروها در دو جبهه بيكار ننشسته و همانند دوره قبلي در پي اقدامات انحرافي و به حاشيه بري مذاكرات هسته‌اي هستند. از يكسو رژیم صهیونیستی و شركايش در لابي آيپك و در كنگره در پي فشار دو چندان بر اوباما هستند و چشم اميد دارند كه با به تعويق انداختن مذاكرات هسته‌اي و تمديد آن با توجه به انتخابات مياندوره‌اي سنا كه احتمال اكثريت يابي جمهوریخواهان در دو مجلس آمريكا را بيشتر كرده، فشار بر دولت را با توجه به اين نكته افزايش دهند و بازي‌هاي مختلف رسانه‌اي هم در همين راستاست و ازطرف ديگر در داخل نيز اقدامات تبليغاتي پيرامون صداقت آمريكايي، دوباره در خيابان‌ها براه افتاده است. نكته آنكه محمد جواد ظريف با صراحت اعلام داشته كه مردم ايران به خاطر مسائل گذشته اعتمادي به طرف آمريكايي ندارند و با تكيه بر منافع ملي و حفظ حقوق هسته‌اي به مذاكره با طرف غربي مي‌پردازند و اين اقدامات مشخص نيست بر چه اساسي جامه عمل مي‌پوشد. مضاف بر آنكه سردار نقدي رئيس سازمان بسيج نيز اعلام داشته مذاكرات به سازش نخواهد انجاميد و اين نكته‌اي است كه هيچ يك از مذاكره‌كنندگان ايراني نيز از آن عدول نكرده و همواره تاكيد شده كه در مذاكرات انفعالي پيش نرفته و با برخورد متوازن و از موضع برد- برد، مذاكرات جامه عمل مي‌پوشد، هر چند عده‌اي دلواپس سخن از عبور از خطوط قرمز مي‌كنند و به دنبال حاشيه‌سازي‌ هستند. نكته كليدي در اين ميانه آن است كه دو طرف از اراده جدي براي حل و فصل اختلافات مي‌گويند و در ميدان عمل نيز نمايه‌هاي اين رويكرد جدي به خوبي نمايان است.