آیا نسل زد انقلاب اجتماعی کرده است؟/چرا تغییرات در ایران شتاب گرفته است؟
به گزارش صدای ایران، جامعه ایران امروز با سرعتی بی‌سابقه در حال گذار از سنت به مدرنیته است؛ فرآیندی که نه‌فقط در سطح تکنولوژی و سبک زندگی، بلکه در ذهنیت نسلی و هنجارهای اجتماعی هم قابل مشاهده است.
در همین زمینه، دکتر تقی آزاد ارمکی، استاد برجسته جامعه‌شناسی، با اشاره به مقاومت طبیعی جوامع در برابر تغییر، بر ضرورت درک این تحولات و مواجهه عقلانی با آن‌ها تأکید کرد.
او گفت: جامعه می‌خواهد مدرن زندگی کند و در این مسیر، هرچه را لازم باشد از سر راه برمی‌دارد. سال‌ها پیش با ممنوعیت ویدئو مقابله کرد، بعداً با ماهواره و حالا با فناوری‌های نوین و سبک‌های جدید زندگی.
این سخن تنها به معنای کنار زدن محدودیت‌ها نیست، بلکه نشان می‌دهد جامعه ایران در حال بازتعریف خواسته‌ها، سبک‌ها و حتی مرجع‌های فرهنگی خود است. اما چرا سرعت این تغییرات در سال‌های اخیر افزایش یافته؟ و چه چیزی نسل امروز را متفاوت کرده است؟
صدای ایران بنا دارد در این گزارش به علت سرعت این تغییرها به ویژه در نسل جدید یا همان نسل زد بپردازد نسلی که گفته می‌شود خواستگاه های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی متفاوتی دارد بپردازد.
تفاوت بنیادین نسل Z با نسل‌های پیشین
امروز نسل Z، یعنی متولدین دهه ۸۰ و ۹۰، نه‌تنها در تکنولوژی غوطه‌ورند بلکه با یک واقعیت کاملاً متفاوت از نسل‌های دهه ۶۰ و ۷۰ روبه‌رو شده‌اند. نسلی که با اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، چندصدایی شدن جهان و سرعت گردش اطلاعات رشد کرده، طبیعی است که نگرش‌های متفاوت‌تری نسبت به خانواده، سیاست، مذهب، سبک زندگی و حتی مفهوم آینده داشته باشد.
در مقایسه نسل ۶۰ و ۷۰، اغلب در فضای تک‌صدا، محدود و کنترل‌شده فرهنگی تربیت شدند.
نسل ۸۰ و ۹۰، تجربه زیسته‌شان با تنوع رسانه‌ای، تضادهای گفتمانی و حضور در جهان دیجیتال آمیخته شده است. برای نسل Z، مرجعیت سنتی کم‌رنگ شده و کارآمدی جایگزین اقتدار شده است. آن‌ها به دنبال نتیجه‌اند، نه توصیه.
چرا تغییر در جامعه سرعت گرفته است؟
این تغییر شتاب‌زده فقط ناشی از فناوری نیست. چند عامل کلیدی در این شتاب نقش دارند:
1. رشد فزاینده اینترنت و تلفن هوشمند: دسترسی همگانی به اطلاعات، فیلترهای سنتی را دور زده و باعث خلق الگوهای فرهنگی جدید شده است.
2. افزایش مهاجرت، تحصیل و ارتباطات بین‌المللی: تجربه جهانی شدن و مقایسه با جوامع دیگر، سطح مطالبه‌گری را بالا برده است.
3. ناکارآمدی برخی نهادهای سنتی: وقتی نهادهای رسمی نتوانند پاسخ‌گوی نیازهای نسل جدید باشند، جامعه مسیرهای جایگزین را می‌سازد.
چالش ما چیست؟ همراهی یا مقاومت؟
دکتر آزاد ارمکی با اشاره به تجربه آلمان گفت: جامعه‌ای که در حال تغییر است صدای تغییر و صاحبان آن بلند است مخالفان آن نیز صدای بلندی دارند این موضوع باید برای ما طبیعی تلقی شود.
بنابراین این یعنی: اگر با نسل جدید از موضع سرکوب یا ترس برخورد شود شکاف بین نسلی عمیق تر خواهد شد. اگر صداهای منتقد را بخشی طبیعی از روند تغییر بدانیم فرصت فرهنگ‌سازی و گفت‌وگوی بین نسلی فراهم می شود.
سیاست‌گذاران فرهنگی باید به‌جای تقابل به همراستا شدن و هم‌فهمی با زبان و منطق نسل Z روی بیاورند.
راهکار چیست؟ فرهنگ‌سازی با ابزار نسل جدید
اگر قرار است آینده‌ای پایدار ساخته شود، باید بر اساس واقعیت‌های امروز باشد. برای هم‌افزایی بین نسل‌ها محتوای فرهنگی باید به زبان نسل Z بازنویسی شود؛ نه با ادبیات دستوری، بلکه با منطق گفتگو.
نظام آموزشی، به‌جای تمرکز صرف بر انتقال محفوظات، باید بستری برای خلاقیت و تفکر انتقادی ایجاد کند.
رسانه‌ها باید از بازتولید الگوهای قدیمی فاصله بگیرند و به روایتگر زندگی واقعی جوانان تبدیل شوند.
در هر صورت باید پذیرفت جامعه ایران در حال پوست‌اندازی است. آنچه در گذشته ممنوع بود امروز بخشی از واقعیت زندگی روزمره است. مواجهه با نسل Z مواجهه با آینده است. نسلی که صدای بلند تغییر است و اگر شنیده نشود مسیر خود را بدون همراهی نسل‌های گذشته خواهد رفت.
