بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال در اقتصاد ایران: چشم‌انداز و چالش‌ها
به گزارش صدای ایران، در ایران، جایی که نرخ تورم بالا و تحریم‌های بین‌المللی فشار زیادی بر اقتصاد وارد کرده‌اند، این دارایی‌ها نقش خاصی پیدا کرده‌اند. اگرچه فرصت‌هایی در این زمینه وجود دارد، اما چالش‌های جدی نیز نباید نادیده گرفته شوند.
دلیل محبوبیت ارزهای دیجیتال در ایران
ایرانیان با چشم‌انداز تبدیل دارایی‌های ریالی به رمزارز به دنبال حفظ ارزش سرمایه‌اند. تورم بالا و کاهش مستمر ارزش ریال، انگیزه‌ای قوی برای مهاجرت مالی به ارزهای دیجیتال فراهم کرده است . همچنین، محدودیت‌های ناشی از تحریم، تمایل به ابزارهای جایگزین علمی و نظیر بیت کوین را افزایش داده است. به همین دلیل بسیاری از کاربران به خرید بیت کوین از صرافی تبدیل روی آورده‌اند که گزینه بسیار مناسبی است.
استخراج بیت کوین؛ فرصت اقتصادی یا عامل بحران انرژی؟
ایران از برق ارزان صنعتی استفاده کرده و تا سال ۲۰۲۱، تقریبا ۴.۵ درصد از استخراج بیت کوین جهان در کشور انجام می‌شد . با کاهش سهم به ۳.۱ درصد در ۲۰۲۴، تاحدی کنترل بر فعالیت استخراج بیشتر شده است . با این حال، استخراج غیرقانونی و پنهانی آن همچنان ادامه یافته و فشار بر شبکه برق را بیشتر کرده؛ مسئله‌ای که منجر به خاموشی‌های گسترده در نقاط مختلف کشور شده است .
تنظیم مقررات رمزارز: حرکت از ممنوعیت به کنترل
قانون‌گذاران ایران پس از دوره‌ای ممنوعیت، اکنون تلاش می‌کنند چارچوب شفاف‌تری برای رمزارزها ایجاد کنند. استخراج رسمی مجاز است ولی با برق گران قیمت صنعتی همراه است و استخراج‌کنندگان موظفند بیت کوین خود را به بانک مرکزی بفروشند . صرافی‌ها نیز تحت نظارت هستند و تراکنش با مبالغ بالاتر نیاز به احراز هویت دارد.
جایگاه بیت کوین در تجارت خارجی و تحریم‌زدایی
ایران در تلاش برای استفاده از رمزارزها جهت تسهیل معاملات خارجی و کاهش اثر تحریم‌هاست. از سال ۲۰۲۳، بیت کوین به‌عنوان روشی برای پرداخت در تجارت بین‌المللی آزمایش شده است . با رقم‌‌هایی در حدود ۱٫۵ میلیارد دلار درآمد تا سال ۲۰۲۵ (رشد ۲۳٫۷ درصد سالانه) و پیش‌بینی رسیدن به ۱٫۹ میلیارد دلار در ۲۰۲۶، این حوزه رشد چشم‌گیری دارد . تعداد کاربران نیز از نزدیک به ۷ درصد جمعیت بالغ به حدود ۶٫۷۳ میلیون نفر تا پایان ۲۰۲۶ خواهد رسید.
چالش‌ها و ریسک‌های ساختاری ارزهای دیجیتال
با وجود مزایا، چه چالش‌هایی وجود دارد؟
۱. نوسانات شدید قیمت
بازار بیت کوین به‌شدت نوسان‌پذیر است؛ قیمت جهانی همزمان با بحران‌های سیاسی، به‌ویژه تنش‌های آمریکا و ایران، موجی از نوسانات را به همراه داشته است. در ۲۲ ژوئن ۲۰۲۵، بیت کوین زیر ۹۹٬۰۰۰ دلار معامله شد و ریزش قابل‌توجه سرمایه‌گذاران رخ داد .
۲. ریسک امنیت سایبری
به عنوان مثال صرافی نوبیتکس در ژوئن ۲۰۲۵ با حمله سایبری مواجه شد که بین ۹۰ تا ۱۰۰ میلیون دلار دارایی را تحت تأثیر قرار داد؛ وقفه گسترده در اینترنت و قطع اپلیکیشن‌ها نشان‌دهنده ضعف‌های ساختاری است .
3. ضعف زیرساخت انرژی
شبکه انرژی ایران ضعیف است، سوخت یارانه‌ای پرمصرف است و بهره‌وری پایین است؛ استخراج گسترده رمزارز می‌تواند به خاموشی‌های بیشتر منجر شود، در حالی که بهبود زیرساخت‌ها دیرهنگام است .
چشم‌انداز آینده
با وجود ریسک‌ها، چشم‌انداز صنعت رمزارز در ایران مثبت است: گزارش‌ها پیش‌بینی می‌کنند تا ۲۰۲۶ درآمد به ۱٫۹ میلیارد دلار و نفوذ رمزارز به بیش از ۷ درصد بزرگسالان برسد . اتخاذ مقررات روشن، تقویت امنیت سایبری، شفاف‌سازی مالی و مدیریت هوشمند انرژی، کلید موفقیت این حوزه است.
جمع‌بندی نهایی
بیت کوین و رمزارزها در ایران فرصتی برای حفظ ارزش دارایی‌ها و شکستن موانع ناشی از تحریم معرفی شده‌اند. با این حال، الگوهای استخراج غیرقانونی، نوسانات شدید بازار، ضعف امنیت سایبری و مشکلات زیرساختی گواه ریسک‌های واقعی سرمایه‌گذاری در این حوزه هستند. تنظیم قوانین دقیق، توسعه زیرساخت‌ها و تعامل هوشمندانه با نهادهای بین‌المللی، مسیر رسیدن به بستر سالم رمزارز در اقتصاد کشور را هموار خواهد کرد؛ مسیری که نیازمند دقت، تدبیر و تحلیل مستمر است.
