بازگشت بابک زنجانی با سرمایه‌گذاری خارجی در ایران
صدای ایران/ حمید سعادتی - بابک زنجانی، چهره‌ای که همواره با حاشیه‌های اقتصادی و سیاسی شناخته شده، با سرمایه‌گذاری جدید در صنعت حمل‌ونقل ایران بار دیگر بحث‌های گسترده‌ای را برانگیخته است. این پروژه‌ها که شامل ورود ناوگان جدید هوایی، جاده‌ای و ریلی است، علاوه بر جنبه‌های اقتصادی، پیامدهای سیاسی و اجتماعی نیز دارند که باید به دقت بررسی شوند.
۱. احیای صنعت حمل‌ونقل و ورود سرمایه‌های خارجی
ایران سال‌هاست که با چالش‌های تحریمی و نبود سرمایه‌گذاری در بخش‌های زیرساختی مواجه بوده است. ورود این حجم از سرمایه به صنعت حمل‌ونقل نه‌تنها می‌تواند افزایش کیفیت خدمات و نوسازی ناوگان حمل‌ونقل را به دنبال داشته باشد، بلکه نشانه‌ای از کاهش ریسک‌های اقتصادی و جذاب‌تر شدن فضای سرمایه‌گذاری برای سایر فعالان اقتصادی است.
اگر این سرمایه‌ها واقعاً وارد شوند، به معنای گشایش اقتصادی و سیگنال مثبت به بازارها خواهد بود. بازسازی ناوگان هوایی و حمل‌ونقل جاده‌ای موجب رشد گردشگری، بهبود تجارت داخلی و افزایش قابلیت‌های لجستیکی کشور می‌شود.
۲. فساد اقتصادی: علل و شرایط ایجاد آن
نمی‌توان گذشته‌ی پرحاشیه‌ی زنجانی را نادیده گرفت، اما باید توجه داشت که فساد اقتصادی در بستر یک ساختار معیوب شکل می‌گیرد. در سال‌های گذشته، تحریم‌های گسترده و فقدان ارتباط رسمی با سیستم مالی بین‌المللی، زمینه‌ای را فراهم کردند که برخی افراد نقش واسطه را برای دور زدن تحریم‌ها ایفا کنند.
در چنین شرایطی، فردی که تحریم‌های آمریکا را دور می‌زند، طبیعی است که برخی قواعد داخلی را نیز دور بزند. مسئله‌ی اصلی این است که آیا سرمایه‌گذاری جدید او باید بر اساس سوابق گذشته قضاوت شود یا بر مبنای تأثیرات اقتصادی آن؟ اگر این سرمایه‌ها منجر به رشد اقتصادی شوند، آیا باید صرفاً به سابقه‌ی گذشته توجه کرد؟
۳. بوی توافق و کاهش ریسک سرمایه‌گذاری
سرمایه‌گذاری‌های کلان معمولاً بر اساس برآورد آینده انجام می‌شوند. اگر زنجانی در چنین سطحی در صنعت حمل‌ونقل سرمایه‌گذاری کرده، نشانه‌ای از احساس کاهش ریسک اقتصادی و احتمال توافقات سیاسی است.
سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی که وابسته به روابط بین‌المللی هستند، زمانی توجیه پیدا می‌کند که سرمایه‌گذار نشانه‌هایی از بهبود تعاملات سیاسی و اقتصادی ایران با جهان را دیده باشد. این خود نشان می‌دهد که چشم‌انداز اقتصادی کشور در حال دگرگونی است.
۴. تناقض مواضع منتقدان و منافع پشت پرده
برخی منتقدان که پیش‌تر از تعاملات بین‌المللی و توافقات سیاسی حمایت کرده‌اند، اکنون در برابر این سرمایه‌گذاری موضع منفی دارند. این تناقض را می‌توان از چند جنبه بررسی کرد:
- منافع شخصی و رقابت‌های اقتصادی
ممکن است برخی افراد یا نزدیکان آن‌ها قصد سرمایه‌گذاری در این حوزه را داشته باشند و ورود زنجانی معادلات ذهنی آن‌ها را تغییر داده باشد.
معیارهای دوگانه در پذیرش سرمایه‌گذاران
اگر تعامل اقتصادی با آمریکا، با وجود تنش‌های سیاسی، پذیرفته شده است، چرا ورود سرمایه‌های داخلی از منابع خارجی مورد مخالفت قرار می‌گیرد؟ این سوال، نشان‌دهنده‌ی رویکردهای دوگانه در ارزیابی سرمایه‌گذاری‌ها است.
۵. نقش حمل‌ونقل در توسعه گردشگری و سیگنال‌های اقتصادی
یکی از پایه‌های گردشگری حمل‌ونقل کارآمد و توسعه‌یافته است. سرمایه‌گذاری در این حوزه به معنای رشد ظرفیت‌های گردشگری داخلی و بین‌المللی خواهد بود.
در عین حال، این تغییرات می‌توانند نشانه‌ای از اصلاحات گسترده‌تر در اقتصاد کشور باشند. توسعه‌ی زیرساخت‌های حمل‌ونقل از دیدگاه کلان، معمولاً با گشایش‌های اقتصادی و تغییرات سیاسی همراه است، که خود می‌تواند نشانه‌ای از دورنمای مثبت اقتصادی در آینده باشد.
چشم‌انداز آینده
تحلیل سرمایه‌گذاری‌های بابک زنجانی تنها بر اساس سوابق اقتصادی او کافی نیست.
فساد اقتصادی نه‌تنها محصول افراد، بلکه نتیجه‌ی شرایط فسادزا است سرمایه‌گذاری کلان در حمل‌ونقل، علاوه بر بهبود زیرساخت‌های اقتصادی، می‌تواند نشان‌دهنده‌ی تغییرات بزرگ‌تر در سیاست‌های اقتصادی و روابط بین‌المللی ایران باشد
واکنش‌های متناقض به این سرمایه‌گذاری نشان می‌دهد که منافع شخصی و رقابت‌های اقتصادی همچنان نقش مهمی در فضای اقتصادی کشور دارند
در نهایت، ورود سرمایه به حمل‌ونقل، علاوه بر تأثیرات مستقیم، می‌تواند تحولات کلان در گردشگری و اقتصاد کشور را رقم بزند
آیا این پروژه‌ها به واقعیت خواهند پیوست، یا تنها نمایش تبلیغاتی هستند؟
مسیر اجرای این سرمایه‌گذاری‌ها پاسخ این سؤال را مشخص خواهد کرد.
