اسید در بازار تهران ارزانتر از آب معدنی!

آمار قربانیان اسیدپاشی در کشور کم نیست، با این حال فروشندگان مواد شیمیایی در تهران از وقوع حوادث اسیدپاشی در کشور ابراز نگرانی‌ می‌کنند و می‌گویند؛ این اسید از یک کانال ویژه وارد بازار شده است.

ناصرخسرو راه دوری نیست، خیابان معروفی که به گفته قدیمی‌ها آنجا«از شیر مرغ تا جان آدمیزاد» به راحتی قابل تهیه و دسترسی است. در طول خیابان ناصرخسرو که قدم می‌گذاریم به فاصله هر چند قدم یک نفر مرتبا زیر لب تکرار می‌کند «دارو دارو فقط بگو دنبال چی هستی؟» وقتی می‌گویم اسید می‌خواهم، با نگاهی به سر و وضع ظاهری‌ام می‌گوید کی گفته ناصرخسرو اسید می‌فروشند؟ حتما آدرس را اشتباه آمده‌اید!

گویی او هم از ماجراهای اسیدپاشی خبر دارد و می‌ترسد که مبادا ما هم برای تهیه اسید یا شناسایی و دستگیری فروشندگان به این محل آمده باشیم. به مسیر ادامه می‌دهیم به کوچه امام جمعه می‌رسیم. بوی مواد شیمیایی می‌پیچد توی دماغ! پاساژی در انتهای کوچه پر است از مغازه‌های کوچک و تو در تو که مواد شیمیایی میفروشند.

به اولین مغازه رجوع می‌کنیم و وقتی از حاج رضا، صاحب مغازه قیمت اسید را می پرسیم، با اضطراب می‌گوید؛ در سال‌های اخیر شهرداری نه تنها مواد مضر، بلکه مواد مفید شیمیایی را هم از این محدوده جمع آوری کرده است. حتی مواد شیمیایی بی‌خطری مانند کلر که برای ضد عفونی استخر و آب و... استفاده می‌شد را هم از ناصر خسرو جمع کرده و همه این مواد را به انبارهای شورآباد در اطراف تهران منتقل کرده‌اند.

این فروشنده قدیمی مواد شیمیایی ادامه می‌دهد: اسید را فقط در حجم بالا، بین 2 تا 5 تن، آن‌هم به چند خریدار آشنا و معتمد می‌فروشیم. اگر شخص ناشناسی برای خرید اسید مراجعه کند اول آدرس، نوع اسید، موارد استفاده و آدرس محل کارگاه و کارخانه را از سفارش دهنده می‌گیریم و پس از کسب اطمینان لازم، برایش می‌فرستیم.

چند تن از کسبه حاضر در کنار حاج رضا نیز، اطلاعاتی در مورد اسید دارند و می‌گویند: اگر فردی برای خرید اسید مراجعه کند پس از آنکه اسم اسید را پرسیدیم، متوجه می شویم که با کاربرد این ماده آشناست یا نه! بنابراین کسی که حتی اسم اسید مورد نظر و کاربرد آن را نداند، کاملا مشخص است که برای استفاده سوء به دنبال این ماده خطرناک می‌گردد!

یکی از کسبه در مورد قیمت اسید در بازار می‌گوید: هریک از اسیدها به تناسب نوع کاربردشان از قیمت‌های متفاوتی برخوردارند. اسید از کیلویی 500 تومان تا 250 هزار تومان در بازار موجود است. مثلا یک نوع اسید بنام اسید فئودریک حتی قابلیت ذوب شیشه را دارد که البته هر کجا و به آسانی در دسترس نیست و یکی از گران ترین انواع اسید است.

کرمی یکی دیگر از شیمیایی فروشان خیابان ناصر خسرو می‌گوید: اسید کاربردهای بسیار زیادی در صنایع و مشاغل دارد، بنابراین تعداد اسیدها فراوان است. به طور مثال اسیدها از جمله اسید فسفریک 85%، فروکلین سه کاره، اسید کلریدریک، اسید سولفوریک، اسید نیتریک، جوهر نمک، اسید نیتریک 64%، اسید آنتیک کاری، اسید بوریک، اسید باطری 1250 درجه، اسید فرمیک 85%، مایع زنگ بر اسید بنزوﺋیک، اسید سولفونیک، اسید فلوﺋوریدریک، اسید سیتریک خشک و آبدار، اسید لاکتیک و... در بازار موجود است و حتی در بسیاری از سایت‌های اینترنتی صاحبان مشاغل می‌توان با ارزان‌ترین قیمت و به اندازه نامحدود برای واحدهای تولیدی و آزمایشگاهی سفارش داد.

او می‌گوید: حتی برخی از این سایت‌ها برای جلب مشتری اسید را ارزان‌تر از نرخ بازار می‌فروشند و خرید از این سایت‌های اینترنتی نیازی به پرسش و پاسخ فروشنده از خریدار ندارد. البته باید توجه داشت در برخی داروخانه‎ها هم اسید فروخته می‌شود و به نظر می‌رسد بدون پرسش هم به خریدار داده می‌شود.

با راهنمایی تعدادی از کسبه، راهی کوچه «خدابنده لو» می‌شویم. کوچه تنگ و باریکی که پر از مغازه های کوچک و بزرگ مواد شیمیایی است. جایی که در سال‌های دور مرکز فروش اسید بوده است. روی هر یک از شیشه ها از قدیم به اختصار نوشته شده: «آزمایشگاهی»، «صنعتی»، «بهداشتی»، «آبکاری»، «آرایشی و خوراکی» اما برخی از فروشندگان حالا با دست‌خط‌های نونوشته روی کاغذهایی مقوایی به خریداران اعلام کرده‌ بودند «سوال نفرمایید مواد شیمیایی نداریم!»

علی یکی از فروشندگان مواد شیمیایی با بی‌اعتمادی و البته عصبانیت، می‌گوید: در این بازار هر چه برگردی نمی‌توانی فروشنده آن اسید را پیدا کنی! آن اسید استفاده شده در اسیدپاشی‌های خیابانی از یک کانال مشخص وارد بازار می‌شود و به دست اسیدپاشان رسیده است. چون ما هم نمی‌دانیم این چه نوع اسیدی است. ما اسید را برای استفاده در مصارف صنعتی می‌فروشیم و اگر کسی از این ماده صنعتی به طور غیر انسانی استفاده کند نباید از ما سراغ بگیرید!

یکی از اعضا سابق اتحادیه مواد شیمیایی‌ها که عکس‌ها و فیلم منتشر شده از یکی از قربانیان اسیدپاشی اصفهان را در فضای مجازی تماشا کرده و حتی یکی از روزنامه‌های صبح روی میزش خودنمایی می‌کند، توضیح می‌دهد: در این روزها اخبار سایت‌ها و روزنامه‌ها را در مورد اسیدپاشی دنبال می‌کنم، چون عملکرد صدا و سیما (رادیو و تلویزیون) در زمینه اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به مردم در زمینه حوادث اخیر اسیدپاشی در کشور بسیار ضعیف است، به طوری که جزئیات این حوادث را بیان نمی‌کنند.

این کاسب قدیمی مواد شیمیایی که نمی‌خواهد اسمش بیان شود، ادامه می‌دهد این چند روز با دوستان گردهم آمدیم و حتی روی نوع اسید تبادل نظر کردیم اما ما خودمان به عنوان فروشندگان انواع مواد شیمیایی هنوز نمی‌دانیم کدام یک از اسیدهای موجود این چنین قدرت سوزانندگی داشته که به عنوان مثال نیمی از صورت یکی از این دختران قربانی اسیدپاشی را نابود کرده است.

او می‌گوید: البته اسید سلفوریک و اسید فئودریک هم نوعی اسید خطرناک است و درصد خلوص بالایی دارد اما ممکن است اسید شیشه روی بدن انسان آن میزان سوختگی را به جا نگذارد. چون این خیلی اسید وحشتناکی بوده که صورت افراد را به شکلی عمیق از بین می‌برد. آدم عادی خریدار اسید نیست مگر اینکه بخواهد نیت و انگیزه سویی داشته باشد.

به گفته یکی از فروشندگان مواد شیمایی آزمایشگاهی، امروزه اسید در همه خیابان‌های تهران به راحتی پیدا می‌شود؛ به طوری که در خیابان جمهوری تقاطع خیابان ولیعصر فروش اسید به عنوان استفاده در مصارف پزشکی و تجهیزات پزشکی، در خیابان خاوران به عنوان استفاده در رنگرزی و آبکاری و در خیابان امام خمینی(ره) و ناصرخسرو به عنوان یکی از ابرازهای کار افراد به فروش می‌رسد.

او معتقد است اسید به دلیل کاربردهای فراوانی که در مشاغل مختلف دارد،یکی از ابزارهای کار برخی صنوف از جمله رنگ‌سازی، طلاکاری، پزشکی، تعمیرات پکیچ و آبگرمکن محسوب می‌شود. اسیدها با درجه های خلوص متفاوت از 98 درصد شروع و تا 3 درصد هم در بازار موجود است که البته اسید 3 درصدی هیچ آسیبی به پوست نمی‌زند و فقط برای شست‌وشو استفاده می‌شود.

این فروشنده مواد آزمایشگاهی تاکید می‌کند: اسیدهایی که اخیرا در اسیدپاشی‌های اصفهان و حتی دهدشت مورد استفاده قرار گرفته است، مشخصا از ترکیب چند نوع اسید و سود به دست آمده است؛ شاید استفاده از این اسیدها به تنهایی آثار سوختگی به این شدت بر روی بدن افراد ایجاد نکند.

امید یکی دیگر از کسبه صنف فروشندگان مواد شیمیایی در خیابان خاوران یادآوری می‌کند، برخی از صنوف از جمله طلاسازان و طلافروشی‌ها از اسید برای تمیز کردن طلا استفاده می‌کنند اما یک گالن 4 لیتری اسیدسولفوریک و اسیدنیتریک برای 4 ماه کار آنان کفایت می‌کند و این صنف اسید را به صورت عمده خریداری نمی‌کنند. البته هر لیتر اسیدسولفوریک کمتر از 5 هزار تومان به فروش می‌رسد اما شاید هر قطره از آن آثار جبران ناپذیری بر بدن استفاده‌ کننده از اسید برجا بگذارد.

علیرضا پسر جوانی که به تازگی به فروشندگان مواد شیمیایی خیابان خاوران پیوسته می‌گوید: روزانه بسیاری از افراد از بین هر شغل و حرفه‌ای شامل آزمایشگاه‌های مراکز آموزشی و دانشگاهی،‌ طلاسازان و نظافت‌کنندگان منازل و شرکت‌های خدماتی برای تهیه اسید به ما مراجعه می‌کنند و برای فروش اسید به آنان از کاربرد و نوع مصرف اسید چیزی نمی‌پرسیم و اسید را در ظرف‌های مختلفی از جمله شیشه وگالن پلاستیکی به دست آنان می‌دهیم.

یکی از کسبه ناصرخسرو که به گفته خود سالیان بسیار در این حرفه فعالیت کرده است از درگیری بین شهرداری و کسبه ناصرخسرو می‌گوید که از 12 سال پیش مذاکره‌ای برای انتقال و ساماندهی صنف مواد شیمیایی به منطقه‌ای خارج از شهر تهران آغاز شده بود و ربطی به ماجراهای اسیدپاشی این روزها ندارد.

او می‌گوید: البته گویا به دلیل مخالفت بسیاری از کسبه و فروشندگان مواد شیمیایی آزمایشگاهی، شهرداری موفق نشده است که صنوف را به جایی خارج از شهر منتقل کند.

این پیرمرد سالخورده در مورد اینکه آیا اسید لوله بازکنی چنین آثاری روی بدن افراد برجا می‌گذارد، گفت: متاسفانه بسیاری از «چنته» به عنوان اسید لوله بازکن یاد می‌کنند که البته این اسید سوختگی و سوزش ایجاد می‌کند اما آثار از بین بردن و سوختگی عمیق روی صورت و بدن ایجاد نمی‌کند زیرا لوله‌بازکن‌ها از خانواده سود است نه اسید.

عضو هیات مدیره اتحادیه صنف تهیه کنندگان و فروشندگان مواد شیمیایی تهران می‌گوید: اسید مورد استفاده در اسیدپاشی‌های اخیر، اسید سولفوریک است که این اسید از سوی پتروشیمی‌های داخلی به صورت انبوه تولید می‌شود و شاید سالانه بیش از 1000 تن اسید به فروش می‌رسد. باتوجه به میزان استفاده از این اسید در مصارف صنعتی، امکان جلوگیری از تولید و فروش این ماده شیمیایی به منظور نبود دسترسی افراد متخلف و خاطی غیر ممکن است.

سید محمدمهدی طاهری یادآور می‌شود: اسید تولید‌شده در مجتمع پتروشیمی برای اسیدپاشی به صورت زنان و دختران مردم تولید نمی‌شود اما متاسفانه اسید در حجم کم از گالن‌های 2 و نیم لیتری و 4 لیتری در فروشگاه‌ها، سوپرمارکت‌ها و داروخانه‌ها به آسانی در دسترس عموم مردم است و هر کس می‌تواند به سادگی هر نوع اسید را متناسب با میزان کاربرد آن تهیه کند.

طاهری با بیان اینکه اسید سولفوریک قدرت تخریب و آسیب‌رسانی به صورت و بدن انسان را دارد، می‌افزاید: درست است که اسید مانند ماده انفجاری نیست و مصرف صنعتی دارد اما تاکنون مشکل فروش نداشته و بازارش افت نکرده است. در طول 14 سال فعالیت در صنف شیمیایی‌فروشان، عموما فروش اسید سولفوریک را فاکتور و برای صنایع کشور ارسال می‌کنند.