قمار ترکیه بر سر گروه داعش

عبدالحمید نورزایی در یاداشتی شرق نوشت:

وقتی که جنگ داخلی سوریه شروع شد، دشمنان بشار اسد در پوست خود نمی‌گنجیدند و برای سقوط بشار اسد روزشماری می‌کردند. اکثر مفسران اعتقاد داشتند هلال شیعی در حال خم‌شدن است و حکومت‌های مخالف دولت اسد نیز گفتند ما باید کمک کنیم که پس از خم‌شدن شکسته شود. از آن روزهای داغ رسانه‌ای تقریبا سه‌سال می‌گذرد، اما از آغاز این بحران تاکنون روند اتفاقات کاملا خلاف انتظارات دولت‌های غربی و دوستانشان پیش رفت؛ از دودستگی بین کشورهای دنیا بر سر نحوه کمک به شورشیان تا تشکیل یک جبهه واحد سیاسی و نظامی از پیکارجویان در برابر بشار اسد و به جای اینکه گروه‌های تحت حمایت با حکومت سوریه بجنگند، ده‌هاگروه کوچک و بزرگ به جان هم افتادند و کار ارتش سوریه را در نابودی خودشان راحت‌تر کردند. یکی از کشورهایی که تمایل بسیارشدید به دخالت در امور سوریه دارد، ترکیه است؛ سران آنکارا اعتقاد به تولد دوباره امپراتوری عثمانی دارند. آنها جنگ سوریه را نه یک تهدید، بلکه یک فرصت برای خویش تلقی می‌کنند. ترکیه با جمعیتی 80میلیون‌نفری و رشد اقتصادی 5/6درصدی در حال گسترش حوزه قدرت خود است و سوریه را به‌عنوان مرکز استراتژیک خود تعریف کرده و برای تایید این دیدگاه، انتشار نوار صوتی جلسه محرمانه مقامات عالیرتبه امنیتی و وزیر خارجه ترکیه کافی است؛ در این نوار «احمد داووداغلو» نخست‌وزیر ترکیه به مقامات اطلاعاتی و امنیتی ترکیه دستور می‌دهد دنبال بهانه و طرحی برای حمله به سوریه باشند. همچنین ترکیه در خاک خود برای گروه‌های مخالف اسد پایگاه‌های آموزشی تحت مدیریت سازمان سیا ایجاد کرده و برای معارضان داخل خاک سوریه نیز کمک‌های نظامی و لجستیکی فراهم می‌کند. همچنین مقر اصلی سیاسیون و نماینده‌های گروه‌های مخالف در ترکیه است. اما بعد از این همه سرمایه‌گذاری بر سر این گروه‌ها به‌خصوص داعش، چرا ترکیه به ائتلاف جهانی آمریکا علیه این گروه نپیوست؟

شاید همه بگویند به‌دلیل اسارت دیپلمات‌های ترکیه در موصل، ترکیه نخواست جان آنها را به خطر بیندازد، اما پس از مبادله 180زندانی داعش با دیپلمات‌های ترک و آزادی آنها، چرا ترکیه به این ائتلاف نپیوست؟ در همین حال و با وجود اینکه شهر کوبانی به‌شدت از طرف گروه داعش مورد حمله قرار گرفته و یک‌سوم آن از طرف این گروه خشن تصرف شده است، ‌ترکیه هیچ حرکت مهمی انجام نداد و با وجود اصرار مکرر متحدان ترکیه در ناتو و کشورهای عربی و اقلیم کردستان، ترکیه باز هم هیچ حرکت استراتژیکی علیه این گروه تروریستی انجام نمی‌دهد. حتی «عبدالله اوجالان» رهبر زندانی کردها، ترکیه را تهدید کرد اگر کوبانی سقوط کند، کردها مذاکرات صلح با ترکیه را ترک می‌کنند. همچنین چندین‌تظاهرات شدید در شهرهای بزرگ ترکیه و کشته‌شدن 18تظاهرکننده کرد به علت موضع‌گیری ترکیه نیز چرخشی در مواضع سران ترکیه ایجاد نکرد. ترکیه یک‌لشکر زرهی و چندگردان توپخانه و نیرو‌های زمینی را در فاصله دوکیلومتری کوبانی مستقر کرده است اما بر اساس گفته‌های نخست‌وزیر ترکیه، آن کشور قصد ندارد به‌تنهایی با گروه داعش درگیر شود مگر اینکه شرایطی مهیا شود. آنچنان که هفته گذشته چندرسانه آمریکایی بخشی از خواسته‌های ترکیه را فاش کردند که از جمله این خواسته‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد.

1- ترکیه از آمریکا می‌خواهد که اجازه دهد بر فراز آسمان سوریه منطقه پرواز ممنوع ایجاد کند تا ارتش آزاد تحت حمایت ترکیه و عربستان بهتر به پیشروی ادامه دهند.

2- در خاک سوریه مناطق امنی تحت کنترل ترکیه ایجاد شود تا زخمی‌ها و پناهندگان در آنجا اسکان یابند.

3- هزینه جنگ و تلفات ترکیه از طرف ائتلاف تامین شود.

4- تضمین اینکه کردهای سوریه با کردهای ترکیه در آینده ائتلاف مشترکی تشکیل ندهند و آرمان کشور کردستان تحقق نیابد.

5- سرنگونی حتمی حکومت اسد و نقش تعیین‌کننده ترکیه در گزینش دولتمردان آینده سوریه.

با توجه به موارد ذکرشده، ترکیه دنبال تثبیت منافع خود در منطقه است و آمریکا گسترش قدرت ترکیه را خطری برای نفوذ خویش می‌داند به همین دلیل حمله‌های هوایی خود را در کوبانی بسیار شدت بخشیده است و عقبه تدارکاتی داعش را به طور کامل قطع کرده و هواپیماهای بزرگ آواکس بر فراز این شهر دایما در حال پروازهای شناسایی هستند. همچنین آمریکا تسلیحاتی را از طریق هوا در اختیار کردها گذاشته است. آمریکا و متحدانش تلاش می‌کنند بدون ترکیه کوبانی را فتح کنند و از طریق پروازهایی از قبرس، امارات، عربستان و ناوجنگی جورج بوش، خود را بی‌نیاز از ترکیه نشان دهند. اگر ائتلاف موفق به نابودی نیرو‌های داعش در ترکیه شود، برای ترکیه عواقب سنگینی دارد؛ به‌ویژه اینکه مشکلات جدی با کردها و آمریکا در آینده پیدا خواهد کرد؛ اما اگر آمریکا از شکست داعش در کوبانی بازماند و دوباره به ترکیه رجوع و خواسته‌های دولت ترکیه را اجابت کند ترکیه بزرگ‌ترین موفقیت خود را در سیاست بین‌الملل بعد از جنگ قبرس تجربه خواهد کرد. به‌هرحال ترکیه دارد بر سر گروهی شرط می‌بندد و قمار می‌کند که از فردایش هیچ‌کس خبر ندارد. ترکیه با کارت خطرناک‌ترین و خشن‌ترین گروه تروریستی جهان در حال بازی در صحنه بین‌الملل است. پس به همان اندازه‌ای که داعش خطرناک است، قمار بر سر آن نیز خطرناک خواهد بود.