عکس جدید کاوشگر ناسا از قمر «آیو»
ماموریت «جونو» (Juno) ناسا شاید در ابتدا کاملا درباره مشتری بوده باشد، اما مأموریت گسترده آن شامل فضاپیمایی است که قمر‌های این غول گازی را رصد می‌کند و اکتشافات بسیار جالبی را انجام می‌دهد. جدیدترین یافته فضاپیمای جونو نشان می‌دهد که قمر «آیو» (Io) پوشیده از دریاچه‌های گدازه‌ای است.
به گزارش صدای ایران از ایسنا،به نقل از اسپیس، جونو با استفاده از دستگاه «JIRAM» خود که پروژه «آژانس فضایی ایتالیا» برای بررسی محیط زیر ابر‌های متراکم مشتری است، تصاویر فروسرخ را از دریاچه‌های سطح قمر آیو به دست آورد. این تصاویر، حلقه‌های داغ گدازه را نشان می‌دهند که پوسته سردتر را احاطه کرده‌اند. در این تصاویر، حلقه‌ها به رنگ سفید هستند و دمای آنها بین ۲۳۲ و ۷۳۲ درجه سلسیوس است. بقیه دریاچه بسیار خنک‌تر است و دمای آن به حدود منفی ۴۳ درجه سلسیوس می‌رسد.
«الساندرو مورا» (Alessandro Mura)، پژوهشگر «مؤسسه ملی اخترفیزیک ایتالیا» (INAF) و از اعضای گروه جونو، گفت: ما اکنون ایده‌ای را برای پاسخ دادن به این پرسش داریم که شایع‌ترین نوع آتشفشان در آیو چیست. بر اساس ایده ما، دریاچه‌های بزرگ گدازه‌ای که ماگما در آنها بالا و پایین می‌رود، شایع‌ترین نوع آتشفشان در آیو هستند. پوسته گدازه مجبور می‌شود در برابر دیواره‌های دریاچه بشکند و حلقه گدازه‌ای متداول را تشکیل دهد.
فرضیه اصلی این است که ماگما در این دریاچه‌های گدازه بالا می‌آید و به بالا آمدن دریاچه‌ها منجر می‌شود. وقتی پوسته، دیواره‌های دریاچه را که می‌تواند صد‌ها متر ارتفاع داشته باشد لمس می‌کند، اصطکاک باعث شکستن آن می‌شود و گدازه‌ها را در امتداد لبه دریاچه آشکار می‌کند.
فرضیه ثانویه حاکی از آن است که ماگما حفره‌ای را در وسط دریاچه ایجاد می‌کند و پوسته را به سمت بیرون هل می‌دهد تا در امتداد لبه دریاچه غرق شود. سپس دوباره گدازه را آشکار می‌کند و حلقه‌های گدازه را تشکیل می‌دهد.
پژوهشگران هنوز باید درس‌های بسیاری را درباره آیو بیاموزند؛ به‌ویژه وقتی صحبت از تصاویر فروسرخ جونو به میان می‌آید. «اسکات بولتون» (Scott Bolton)، پژوهشگر «مؤسسه تحقیقات جنوب غربی» (SwRI) و پژوهشگر ارشد پروژه جونو، گفت: ما به تازگی بررسی نتایج JIRAM را آغاز کرده‌ایم که در پرواز از نزدیک آیو در دسامبر ۲۰۲۳ و فوریه ۲۰۲۴ به دست آمده‌اند. ترکیب این نتایج جدید با نتایج جونو در بلندمدت برای نظارت بر آتشفشان‌های قطب‌های شمالی و جنوبی که قبلا هرگز دیده نشده‌اند و نقشه‌برداری از آنها، JIRAM را به یکی از ارزشمندترین تجهیزات برای یادگیری درباره نحوه عملکرد قمر آیو تبدیل می‌کند.
