دستور رئیس قوه قضاییه برای بررسی دلایل زندان رفتن افراد
حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای، به مناسبت ۵ خرداد «روز ملی حمایت از خانواده زندانیان» طی سخنانی در نشست با جمعی از خیّرین حوزه کمک به خانواده زندانیان، ضمن تبیین و تشریح عوامل دخیل در بازاجتماعی شدن زندانیان، اظهار کرد: باید بستر‌های بازگشت زندانیان به آغوش جامعه را فراهم آوریم و در این مسیر، وظیفه و مسئولیت اصلی برعهده ما در دستگاه قضایی است.
به گزارش صدای ایران از میزان، رئیس قوه قضاییه بیان داشت: زندان رفتن یک امر استثنایی است؛ به این معنا که زندان رفتن یک فرد امری خلاف اصل و قاعده است و استثناء محسوب می‌شود؛ انسان‌ها باید آزاد باشند، اما به هر حال مجموعه مسائلی پیش می‌آید که سبب می‌شوند فرد دست به ارتکاب اقداماتی بزند که ناچاراً باید محبوس شود؛ همت ما باید معطوف به آن باشد که این امر استثناء را به حداقل برسانیم.
وی تصریح کرد: وقتی فردی به تحمل زندان محکوم می‌شود، ضرورت دارد که در همان ابتدای امر شرایط و بستر‌های بازگشت او به جامعه را فراهم کنیم و این بازگشت باید به گونه‌ای باشد که نه خودِ فرد و نه اطرافیان او و جامعه این احساس را نداشته باشند که با یک هم‌خانواده و یا هم‌شهریِ زندان‌رفته طرف هستند.
رئیس قوه قضاییه افزود: در مرحله بعدی باید شرایطی فراهم آوریم که فرد آزاد شده از زندان، دیگر به ندامتگاه بازنگردد؛ بدین معنا که دیگر به سمت کار خلاف و مجرمانه نرود؛ نباید چنین فضایی بر روحیات فردِ آزاد شده از زندان حاکم شود که «دیگر آب از سر من گذشته است و چوب حراج به حیثیتم خورده است و دیگر در اجتماع محلی از اِعراب ندارم و حتی کسی به من شغل هم نمی‌دهد»!
رئیس قوه قضاییه اظهار داشت: در خودِ محیط زندان باید بستر‌های اصلاح و بازاجتماعی شدن زندانی فراهم باشد؛ نباید عمر زندانی در زندان به بطالت بگذرد؛ محیط زندان باید به‌گونه‌ای باشد که زندانی پس از بازگشت به آغوش جامعه بتواند گلیم خود را از آب بکشد و با فراگیری یک حرفه‌ی آبرومند به یک نیروی کارآمد اجتماعی تبدیل شود.
محسنی اژه‌ای اظهار داشت: باید به گونه‌ای باشد که دغدغه زندانی در محیط زندان، اصلاح و بازاجتماعی شدن باشد؛ اینکه زندانی در داخل ندامتگاه مدام در فکر و دغدغه خانواده خود و تحصیل و اشتغال و آینده فرزندانش باشد، می‌تواند برای او واجد اثرات روحی مخربی باشد؛ اینکه یکی از نزدیکان فردِ زندانی در مراحل گزینش برای استخدام در شغلی اداری، بواسطه نسبت خویشاوندی با آن فردِ زندانی، دچار مشکل شود نیز می‌تواند بر روحیه فرد زندانی و خانواده او اثر سوء برجای گذارد.
رئیس قوه قضاییه بیان داشت: به پژوهشگاه قوه قضاییه و سازمان زندان‌ها دستور می‌دهم که سازوکار و بسته مطالعاتی - پژوهشی جامعی را در باب علل و عوامل زندان رفتن افراد و راهکار‌های بازاجتماعی شدن و اصلاح زندانیان تدوین نمایند؛ در این بسته مطالعاتی – پژوهشی باید مشخص باشد که آیا برای کاستن از حجم زندانیان به وضع و اصلاح قوانین نیازمندیم یا خیر؟ در این بسته باید مشخص باشد که چه آموزش‌ها و آگاهی‌های عمومی سبب تقلیل آمار زندانیان می‌شود؛ این بسته باید حاوی این نکته باشد که چه روش‌های حرفه‌آموزی به زندانیان، سودمندتر و پربازده‌تر هستند؛ در بسته‌ی مطالعاتی - پژوهشی مورد اشاره باید روش‌های نحوه ارتباط و تعامل مطلوب زندانی و زندانبان و زندانی و خانواده او، تعبیه شود.
وی تصریح کرد: این سازوکار و این بسته مطالعاتی – پژوهشی باید در مرئی و معرض دید عموم مردم و عموم خیّرین قرار گیرد تا مسیر کار خیر و نیکوکاری برای متمایلین فراهم شود؛ گاهی فردی می‌خواهد کار خیر کند، اما نمی‌داند در حال حاضر کدام کارِ خیر و حسنه در اولویت می‌باشد؛ گاهی فردی تمکن مالی ندارد، اما با فکر و ایده خود می‌تواند یاری‌رسان باشد؛ افرادی نیز هستند که لزوماً پول و یا ایده ندارند، اما با حرفه و شغل‌شان می‌توانند مددکار زندانیان و خانواده‌های آنان باشند؛ مجموعه این موضوعات باید در سازوکاری که ما در قوه قضاییه تعبیه میکنیم لحاظ شوند؛ من اذعان دارم که ما با فقدان این سازوکار جامع مواجه هستیم.
وی بیان داشت: یک نکته‌ای که هم ما در قوه قضاییه و هم شما مردم و خیّرین باید به آن توجه ویژه داشته باشید آن است که کمک‌رسانی و دستگیری از زندانیان و خانواده‌های آنان باید همراه با حفظ کرامت و آبروی آن‌ها باشد و قطعاً این امر اجر و ثواب کار خیر را مضاعف می‌گرداند.
رئیس قوه قضاییه افزود: بسیاری از افرادی که جرمی مرتکب شده و محکوم شده‌اند، قابل بازگشت و جبران‌مافات هستند؛ ممکن است انسان‌هایی باشند که همه پل‌های پشت سر خود را خراب کرده‌اند، اما بسیاری از مجرمین قابل بازگشت و جبران‌مافات هستند؛ لذا ما باید بسترساز این بازگشت و جبران‌مافات باشیم.
محسنی اژه‌ای در ادامه خطاب به محمدی رئیس سازمان زندان‌ها گفت: ما باید در حوزه کمک به زندانیان و خانواده‌های آنان، بصورت هدفمندتر و با لحاظ اولویت‌ها حرکت کنیم؛ در گام اول، پیشگیری از به زندان افتادن افراد را مدنظر قرار دهیم و سپس به بازاجتماعی شدن، اصلاح، حرفه‌آموزی، ترک عادت ناپسند و رشد دانش و آگاهی در زندانی کمک رسانیم؛ همچنین شرایطی را فراهم آوریم که ارتباط زندانی و خانواده‌اش، هدفمندتر باشد؛ همچنین باید شرایطی فراهم آوریم که ارتباط وثیق‌تری میان فرد نیکوکار و فرد مستحق ایجاد شود.
رئیس قوه قضاییه در پایان سخنانش گفت: اینکه زندانی بعد از بیرون آمدن از زندان به چه شغل و کسب‌وکاری مشغول می‌شود؛ اینکه سلامت او و خانواده‌اش و تحصیل، ازدواج، اشتغال و آینده فرزندانش، چگونه تمشیت می‌شوند، مجموعه مسائلی هستند که بعضاً ما نیز در قبال آن‌ها وظایفی برعهده داریم.
پیش از سخنان رئیس قوه قضاییه، «محمدی» رئیس سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی با اشاره به نامگذاری روز ۵ خرداد به عنوان روز نسیم مهر (روز حمایت از خانواده زندانیان) اظهار کرد: ما در سازمان زندان‌ها، به موازات کلیه ماموریت‌ها و رسالت‌های سازمانی خود اعم از اقدامات امنیتی، انتظامی، فرهنگی، تربیتی، حرفه‌آموزی و اشتغال، سعی کرده‌ایم توجه ویژه‌ای به خانواده‌های زندانیان به ویژه خانواده‌های نیازمند داشته باشیم.
وی با اشاره به برخی اقدامات صورت گرفته در حوزه‌های «ارائه مستمری‌های ماهیانه»، «تحویل بسته‌های معیشتی، کالا و جهیزیه»، «ارائه خدمات درمانی اعم از پزشکی و دندانپزشکی»، «آموزش و مشاوره» و «فراهم کردن زمینه‌های اشتغال برای خانواده‌های زندانیان»، گفت: در سفر اخیر رئیس و هیأت عالی قضایی به استان هرمزگان، به همت انجمن حمایت از زندانیان مرکز این استان، یک کلینیک دندانپزشکی و یک کلینیک پزشکی در بندرعباس، ویژه استفاده خانواده زندانیان به بهره‌برداری رسید.
رئیس سازمان زندان‌ها با اشاره به این نکته که بیشترین میزان زندانیان غیربومی در زندان‌های بیرجند و کرمان حضور دارند، گفت: با عنایت به اینکه ما در بیرجند یک مجموعه اقامتگاه رفاهی را برای خانواده‌های زندانیان غیربومی که برای ملاقات زندانیان خود به این استان می‌آیند تدارک دیده بودیم، اخیراً یکی از خیرین نیز مجموعه اقامتگاه دیگری را در کرمان برای رفاه حال خانواده‌های زندانیان غیربومی این شهر احداث کرد.
در ادامه، «کجانی» از خیرین حاضر در این نشست، با بیان اینکه مجموعه خیریه امام موسوی کاظم (ع) اصفهان طی ۱۲ سال گذشته بالغ بر حدود ۵۰۰ میلیارد تومان خدمت به خانواده‌های زندانیان ارائه داده است، گفت: طی سال گذشته علاوه بر ارائه خدماتی نظیر اشتغال، درمان، تحصیل، اسکان و کمک هزینه ودیعه مسکن، ۵۰۰ زندانی نیز توسط خیریه امام موسی کاظم (ع) اصفهان آزاد شدند.
وی افزود: همچنین از طریق کمک‌های صورت گرفته توسط ستاد دیه اصفهان نیز طی سال گذشته ۸۸۸ زندانی به ظرفیت هزار و ۱۰ میلیارد تومان، آزاد شدند که از این مبلغ حدود ۶۳۰ میلیارد تومان اعسار، مورد پذیرش قضات قرار گرفت.
کجانی گفت: ما باید فرهنگی را ایجاد کنیم که بازگشت زندانی به زندان را به حداقل ممکن برسانیم و چنانچه این امر محقق شود، می‌توانیم بگوییم یک کار اساسی انجام داده‌ایم.
«کریمی» از دیگر خیرین حاضر در این نشست، با بیان اینکه تا به امروز هیچ مقام و مسئولی در کشور، خیرین حوزه آزادسازی زندانیان و کمک به خانواده‌های زندانیان را دعوت نکرده بود و صحبت‌های آن‌ها را نشنیده بود، اظهار کرد: جمله چندی پیش رئیس قوه قضاییه با این مضمون که «گاهی ممکن است کاری که از دست یک لوطی در یک محله برمی‌آید، از شورای حل اختلاف ساخته نباشد» بسیار به دل ما نشست.
وی با بیان اینکه مردم کشور ما تشنه محبت هستند، گفت: تحریم‌های دشمنان علیه کشور ما، روزی به نتیجه مورد نظر آن‌ها می‌رسد که ما خودمان، همدیگر را تحریم کنیم.
کریمی همچنین از همکاری قضات با خیرین در زمینه جلب رضایت خانواده‌های اولیای دم و رهایی محکومین از مجازات قصاص، قدردانی کرد.
«محمودی» از دیگر خیرین حاضر در این نشست، با اشاره به خدمات رایگانی که از سوی وی و همسرش در حوزه دندانپزشکی به خانواده‌های زندانیان ارائه شده است، خواستار حمایت‌های بیش از پیش بخش‌های مربوطه، از «ادامه تحصیل فرزندان زندانیان» شد.
«نجمی‌نیا» با اشاره به برخی اقدامات صورت گرفته توسط خیرین در حوزه ارائه آموزش به زندانیان، اظهار کرد: تقاضای من این است که همه دست به دست هم دهیم تا بتوانیم توفیقات بیشتری را در زمینه حرفه‌آموزی و ارائه آموزش‌های مختلف به زندانیان، کسب کنیم.
«رمضانی» از دیگر خیرین حاضر در این نشست، به ارائه توضیحاتی در خصوص تحویل مسکن به برخی خانواده‌های نیازمند زندانیان پرداخت و گفت: به فضل الهی و با تلاش‌هایی که انجام داده‌ایم، توانسته‌ایم در ۱۲ پرونده قصاص، رضایت اولیای دم را به دست بیاوریم.
«عطایی» از دیگر خیرین حاضر در این نشست، با بیان اینکه پیشگیری از ورود افراد به زندان، به مراتب مهمتر از تلاش برای آزادی آن‌ها و رسیدگی به خانواده‌هایشان است، گفت: باید سعی کنیم با تحکیم برادری‌ها در کشور، فقر را از چهره جامعه ریشه‌کن کنیم.
وی ضمن تسلیت شهادت آیت‌الله رئیسی اظهار کرد: در حدود ۴۰ روز باقی‌مانده تا انتخابات ریاست جمهوری، باید سعی کنیم با ایجاد یک آشتی ملی در جامعه، اتفاق بزرگ و ماندگاری را برای کشور رقم بزنیم.
گفتنی است در پایان این نشست، با حضور رئیس سازمان زندان‌ها از جمعی از خیرین برتر کشور در حوزه کمک به خانواده‌های زندانیان، تجلیل و قدردانی به عمل آمد.
