همه وارثان آیت‌الله مهدوی کنی

با وجود توصیه پزشکان، در بیست و پنجمین سالگرد ارتحال حضرت امام شرکت کرد، پس از بازگشت و کمی استراحت دچار عارضه قلبی شد و برای مداوا به بیمارستان بهمن تهران منتقل شد؛ بیمارستانی که حدود دو هفته به کانون توجه خبری و حضور شخصیت‌ها و مقامات مختلف برای عیادت از رئیس مجلس خبرگان رهبری تبدیل شده بود.

در این مدت چندین‌بار خبر فوت وی دهان به دهان گشت و در برخی از سایت‌ها منتشر شد، ولی پزشکان و خانواده وی این موضوع را تکذیب کردند و خبر از بهبودی وضعیت جسمانی‌اش می‌دادند، گرچه مشکل مغزی همچنان پابرجا بود. در اواخر مردادماه از بیمارستان بهمن به بیمارستان شهید رجایی - جایی که سال‌ها برای معاینه قلبش به آن مراجعه می‌کرد - منتقل شد و ریاست تیم پزشکی از دکتر فتح‌الله صفی به دکتر ولایتی - یکی از پزشکان مورد تأیید خانواده و اطرافیان - واگذار شد.

ساعت 7 صبح امروز بار دیگر دچار ایست قلبی شد ولی این بار تلاش پزشکان برای بازگرداندن وی تأثیری نداشت و رئیس مجلس خبرگان پس از دو ساعت تلاش بی‌نتیجه پزشکان در ساعت 9 صبح 29 مهرماه 1393 دار فانی را وداع گفت.

آیت‌الله مهدوی کنی که از مبارزان قبل از انقلاب است، در طول سال‌های پس از انقلاب در طول دوره‌های مختلف مسئولیت‌های مختلفی را برعهده داشته است و از جمله مسئولیت‌هایی که این اواخر همچنان بر عهده داشت، می‌توان به دبیرکلی جامعه روحانیت مبارز‌، ریاست مجلس خبرگان رهبری و ریاست دانشگاه امام صادق (ع) اشاره کرد.

پس از اتفاقات رخ داده در 15 خرداد 1342، روحانیون فعال در عرصه سیاست و مبارزه با رژیم طاغوت تصمیم بر انسجام بیشتر فعالیت‌های خود گرفتند و در این راستا بر اهمیت داشتن تشکیلات منسجم تاکید کردند. آنان با توجه به تجربیات مبارزه و با هدف حرکت سازمان‌یافته‌تر، تشکیلات جامعه روحانیت مبارز را در سال 52 بنیان نهادند و در سال 56 در حالی که بسیاری از اعضای جامعه روحانیت از سوی رژیم پهلوی با بازداشت، زندان، شکنجه، ممنوع‌المنبر شدن، تبعیض و مانند آن‌ها روبه‌رو بودند، به همت شهید مطهری و تاکید امام خمینی(ره) بر انسجام هرچه بیشتر نیروهای مبارز با حکومت شاه به تشکل خود رسمیت دادند.

اعضای مؤسس این تشکل عبارت بودند از شهید بهشتی، شهید مطهری، شهید باهنر، آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، آیت‌الله سیدعبدالکریم موسوی اردبیلی، آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی و آیت‌الله محمدعلی موحدی کرمانی؛ گرچه بر اساس شواهد تاریخی بیانیه‌های این تشکل در زمان قبل از انقلاب با امضای حدود 60 روحانی منتشر می‌شد.

با پیروزی انقلاب اسلامی اعضای این جامعه در قوای قضائیه،‌ مقننه و مجریه وارد شدند و مسئولیت‌های مهمی را بر عهده گرفتند به نحوی که این تشکل در تثبیت نظام نوپای اسلامی فعالیت و نقش گسترده‌ای داشت.

آیت‌الله مهدوی کنی که از اعضای مؤسس این تشکل روحانی است، در 10 آبان 1360 به عنوان دبیرکل این تشکل انتخاب شد و تا سال 1375 عهده‌دار این مسئولیت بود ولی در این سال بنا به دلایلی از جمله بالا رفتن سن از این سمت استعفا داد و مدت کوتاهی آیت‌الله امامی کاشانی دبیرکل این تشکل روحانی شد، اما با عدم پذیرش استعفای آیت‌الله مهدوی کنی و اصرار شورای مرکزی، وی مجدداً در این سمت ابقا شد؛ البته همان‌طور که گفته شد بر اساس ماده 12 اساسنامه چهارم جامعه روحانیت،‌ دبیرکل جامعه روحانیت به مدت پنج سال از سوی شورای مرکزی انتخاب می‌شود و دارای اختیارات وسیعی است. بر طبق این اساسنامه دبیرکل می‌تواند با پیشنهاد خود و تصویب شورای مرکزی برای خود قائم‌مقام تعیین کند و تمام یا قسمتی از اختیارات و وظایف خود را به وی تفویض کند.

جلسات شورای مرکزی جامعه روحانیت طبق اساسنامه با حضور نیمی از اعضا رسمیت می‌یابد و مصوبات آن با دو سوم اعضای حاضر تصویب می‌شود. شورای مرکزی این تشکل روحانی دارای 32 عضو است که عبارتند از مهدوی کنی، امامی کاشانی، محمدی یزدی، محی‌الدین انواری، علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی، محمدعلی موحدی کرمانی، محسن مجتهد شبستری، سیدعلی‌اکبر غیوری، سیدهاشم حمیدی، محمدعلی تسخیری، علی‌اکبر ناطق‌نوری، حسن روحانی، سیدمحسن هزاوه‌ای همدانی، سیدرضا تقوی، عبدالحسین معزی، عبدالمقیم ناصحی، سیدمهدی طباطبایی، پورمحمدی، محمدتقی عبدوست، رضا مطلبی، غلامرضا مصباحی‌مقدم، سیدرضا اکرمی، سیداحمد علم‌الهدی، احمد سالک، حسین ابراهیمی، سیدابراهیم رئیسی،‌ جعفر شجونی، سیدابوالحسن نواب، محسن کازرونی، محسن دعاگو، سیدمحمد ابوترابی‌فرد و احمد مروی. گرچه برخی از اعضای این تشکل نظیر احمد مروی و محسن دعاگو در سال‌های اخیر فوت کرده‌اند یا به دلایل اختلافات سیاسی که بعد از انتخابات ریاست جمهوری دهم پیش آمد در جلسات شورای مرکزی این تشکل حضور پیدا نمی‌کنند که از جمله آنها می‌توان به علی‌اکبر ناطق نوری، حسن روحانی، هاشمی رفسنجانی و ابوالحسن نواب اشاره کرد.

در طول 139 روزی که آیت‌الله مهدوی کنی در بستر بیماری بود، جلسات شورای مرکزی جامعه روحانیت به ریاست آیت‌الله موحدی کرمانی قائم مقام این تشکل برگزار می‌شد و به نظر می‌رسد که برای مشخص شدن دبیرکل جامعه روحانیت باید منتظر ماند و دید که دو سوم اعضای جامعه روحانیت از بین کاندیداهای مطرح چه کسی را انتخاب می‌کنند. برخی می‌گویند به احتمال زیاد اعضای جامعه روحانیت، آیت‌الله موحدی کرمانی را به عنوان دبیرکل این تشکل انتخاب کنند؛ گرچه شاید با بازگشت برخی اعضای جامعه روحانیت که در چند سال اخیر در جلسات این تشکل حضور پیدا نمی‌کردند، این تحلیل رنگ و بوی دیگری به خود بگیرد و احتمالات مطرح شده در این زمینه را تغییر دهد.

این دانشگاه که در واقع پیش از انقلاب شعبه مطالعات مدیریت دانشگاه هاروارد آمریکا در تهران بود‌، نخستین دانشگاهی است که پس از انقلاب اسلامی ایران در سال 57 و در دوران انقلاب فرهنگی در سال 1361 فعالیت خود را آغاز کرد. سیستم آموزشی و برنامه‌ درسی این دانشگاه ترکیبی از علوم جدید و علوم حوزوی است.

دانشگاه امام صادق در ابتدا مستقل از وزارت علوم بود و به صورت جداگانه برای پذیرش دانشجویان خود آزمون برگزار می‌کرد ولی از سال 1372 مانند دیگر دانشگاه‌ها دانشجویان خود را از طریق کنکور سراسری و همچنین مصاحبه و تحقیقات محلی گزینش می‌کند.

اعضای فعلی هیأت امنای این دانشگاه عبارتند از آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی‌، آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای‌، آیت‌الله امامی کاشانی و آیت‌الله ابراهیم امینی که البته مقام معظم رهبری سال‌هاست در جلسات هیأت امنا دانشگاه شرکت نمی‌کنند.

در ابتدای تأسیس این دانشگاه مرحوم آیت‌الله حسینعلی منتظری نیز عضو هیأت امنای آن بود، اما پس از خلع وی از جانشینی رهبر انقلاب، عضویتش در هیأت امنای این دانشگاه نیز ملغی اعلام شد. مرحوم آیت‌الله مشکینی نیز تا قبل از درگذشتش در ترکیب هیأت امنای این دانشگاه حضور داشت.

ایده تشکیل این دانشگاه اسلامی در مباحثه‌های روحانیونی چون آیت‌الله مطهری‌، آیت‌الله بهشتی‌، آیت‌الله مهدوی کنی، آیت‌الله طالقانی و شهید باهنر مطرح شد.

در حال حاضر این سوال مطرح است که ریاست دانشگاه امام صادق که بسیاری از فارغ‌التحصیلان آن در مناصب مهم نظام حضور دارند‌، بر عهده چه کسی قرار خواهد گرفت؛ موضوعی که باید منتظر تصمیم هیأت امنای این دانشگاه بود.

آیت‌الله باقری کنی برادر بزرگتر آیت‌الله مهدوی کنی و قائم مقام این دانشگاه و دکتر سعید مهدوی کنی (فرزند آیت‌الله مهدوی کنی) از گزینه‌های مطرح برای جانشینی آیت‌الله مهدوی کنی در دانشگاه امام صادق هستند.

بر اساس اصل 107 قانون اساسی، مجلس خبرگان رهبری مسئولیت تعیین و نظارت بر رهبری را بر عهده دارد. ریاست این مجلس که تعداد اعضای آن طبق آئین‌نامه داخلی مجلس خبرگان 86 نفر است، از زمان تأسیس (1361) برعهده آیت‌الله علی مشکینی بود و پس از فوت او در سال 1386، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به انتخاب اعضا به ریاست این مجلس انتخاب شد.

در سال 1389، در انتخابات هیأت رئیسه مجلس خبرگان، در حالیکه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی از این عرصه کنار کشید، اعضا، آیت‌الله مهدوی کنی را به عنوان رئیس این مجلس انتخاب کردند.

در شانزدهمین اجلاسیه خبرگان رهبری که در دهه دوم شهریور امسال برگزار شد‌، به دلیل بستری بودن آیت‌الله مهدوی کنی در بیمارستان، ریاست اجلاسیه برعهده آیت‌الله هاشمی شاهرودی - نایب رئیس اول این مجلس - بود.

با توجه به درگذشت آیت‌الله مهدوی کنی، طبق آئین‌نامه مجلس خبرگان ، اعضای آن برای انتخاب جانشین رئیس، یا باید منتظر برگزاری اجلاسیه هفدهم باشند - که به طور معمول در اواخر اسفند برگزار می‌شود - یا اینکه اجلاس فوق‌العاده برگزار کنند که به نظر می‌رسد اعضای مجلس خبرگان رهبری، راه حل اول را برگزینند تا از بین گزینه‌های مطرح همچون هاشمی رفسنجانی‌، هاشمی شاهرودی‌ و محمد یزدی، فردی را به عنوان رئیس جدید به مدت دو سال انتخاب کنند.

نکته دیگری که با درگذشت آیت الله مهدوی کنی مورد توجه خواهد بود خلاء نبود او در هدایت و رهبری جریان اصولگرا با توجه به در پیش بودن یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی و پنجمین دوره مجلس خبرگان است.