جزئیات مذاکرات محرمانه میان ایران و امریکا برای ایجاد آتش بس در منطقه

رضا ذبیحی- به گزارش صدای ایران، پایگاه اینترنتی د نشنال نوشت: به گفته منابع آگاه، در گفتگو‌های غیرمستقیم بین ایران و آمریکا تلاش شده تا از آتش بس اعلام نشده برقرار شده در عراق به عنوان مبنایی برای کاهش تنش در سایر مناطق محل درگیری در خاورمیانه استفاده شود.

به نوشته انتخاب، در ادامه این مطلب آمده است: هرچند واشنگتن در خصوص این گفتگو‌ها اظهارنظری نکرده، اما رسانه‌های دولتی ایران انجام دور اخیر گفتگو‌های غیرمستقیم را تایید و اعلام کرده اند که تمرکز این مذاکرات لغو تحریم‌ها علیه ایران است که یک انگیزه مهم برای تهران جهت کاستن از سطح تنش‌های منطقه‌ای به شمار می‌رود.

یکی از منابع آگاه از این تلاش‌های دیپلکاتیک اظهار داشت: «به وضوح شاهد فشار از سوی طرف آمریکایی هستیم... تا طرف ایرانی خویشتن داری نسبی‌ای را که به ویژه در جبهه عراق اعمال می‌کند و موجب تداوم بیش از یک ماهه آتش بس اعلام نشده در این جبهه شده را ادامه دهد.»

دولت آمریکا در ماه جاری میلادی یک معافیت تحریمی را تمدید کرد که به موجب آن ایران امکان دسترسی به ۱۰ میلیارد دلار از دارایی‌های تحت تحریمش را پیدا می‌کند. بر اساس این معافیت که برای ۴ ماه دیگر تمدید شده، تهران از درامد حاصل از فروش برق خود به عراق برای پشتیبانی بودجه‌ای و بازپرداخت بدهی هایش استفاده می‌کند.

یک منبع لبنانی نزدیک به حزب الله در این باره گفت، به نظر می‌رسد که این معافیت یکی از نشانه‌هایی باشد که جو بایدن رئیس جمهور آمریکا از طریق آن «میزان تمایل خود به جلب نظر ایرانی‌ها در این مقطع حساس از جنگ غزه و در آستانه گرم شدن رقابت‌های انتخاباتی در آمریکا را نشان می‌دهد.»

وی افزود: «ظاهرا بایدن آمادگی یک ماجراجویی عمده را که ممکن است بخش عمده سرمایه سیاسی وی را هدر دهد ندارد.»

سال‌های متمادی ایران و آمریکا مذاکراتی را از طریق میانجی‌ها بر سر برنامه هسته ای، برنامه موشکی و مسائل منطقه‌ای در عمان، ژنو و دیگر شهر‌های جهان برگزار کرده اند. 

اما پس از حمله ۷ اکتبر حماس به اسرائیل که مقدمه آغاز جنگ غزه و تحرکات گروه حزب الله در منطقه در حمایت از حماس شد، گفتگو‌ها بین دو کشور به سمت حفظ ثبات منطقه‌ای و یافتن راه‌هایی برای جلوگیری از بروز یک جنگ تمام عیار در خاورمیانه معطوف گشته است. 

از زمان آغاز جنگ غزه که تاکنون بیش از ۳۲ هزار نفر کشته بر جای گذاشته است، گروه‌های شبه نظامی در عراق و سوریه در قالب یک جنبه هماهنگ حملاتی را علیه نظامیان امریکایی ترتیب داده بودند.

اما آخرین حملات این گروه‌ها در روز ۴ فوریه اتفاق افتاد. منابع مطلع در بیروت و بغداد گفتند، قطع حملات علیه اهداف آمریکایی بخشی از یک "آتش بس اعلام نشده" بوده که تهران و دولت عراق بخشی از ان بوده اند.

یک نماینده وزارت امور خارجه آمریکا در این باره گفت، «بر کسی پوشیده نیست که ما از اوایل ماه فوریه هیچ حمله‌ای را شاهد نبوده ایم.»

این اقدامات تنش زدایانه پس از حمله‌ای در ماه ژانویه انجام گرفت که طی آن ۳ سرباز آمریکایی در مرز اردن و سوریه کشته شدند. واشنگتن این حملات را به مقاومت اسلامی در عراق، که یک گروه تحت حمایت ایران است نسبت داد. پس از این حمله یک ژنرال ارشد ایران با سفر به عراق از گروه‌های شبه نظامی خواست تا تنش‌ها را پایین بیاورند. مدت کوتاهی بعد، گروه کتائب حزب الله که مقاومت اسلامی در عراق نیز بخشی از آن محسوب می‌شود اعلام کرد که عملیات‌های نظامی علیه نیرو‌های آمریکایی در سوریه و عراق را با هدف جلوگیری از «هرگونه شرمساری» دولت عراق به حالت تعلیق در می‌آورد.

یک منبع آگاه در بیروت که به گروه‌های تحت حمایت ایران نزدیک است اظهار داشت: «سخت می‌توان تصور کرد که آمریکایی‌ها بخشی از این (توافق آتش بس) نبوده باشند.»

نماینده وزارت امور خارجه آمریکا بدون تایید انجام چنین گفتگو‌هایی اظهارداشت: «ما همواره راه‌هایی برای ارسال پیام به ایرانی‌ها هنگامی که منافعمان اقتضا کند داریم.»

در لبنان، یعنی جایی که حزب الله درگیر یک رویارویی محدود با نظامیان اسرائیلی است، آمریکا تلاش‌های زیادی را برای دستیابی به یک آتش بس و جلوگیری از بروز جنگی گسترده‌تر به کار بسته است. چنین جنگی تبعات ویرانگری برای لبنان و اسرائیل به بار خواهد داشت و احتمالا جرقه یک جنگ منطقه‌ای گسترده‌تر خواهد بود. 

حزب الله همواره تلاش‌های آمریکا برای برقراری آتش بس با اسرائیل قبل از اتمام جنگ غزه را رد کرده است. اما این گروه شبه نظامی در عین حال تمایل چندانی از خود برای ورود به یک جنگ گسترده با اسرائیل نشان داده و تلاش نموده تا از افزایش بیشتر سطح تنش جلوگیری کند. تل آویو به نوبه خود در هفته‌های اخیر حملاتی در عمق خاک لبنان انجام داده و از طریق یک تاکتیک اسرائیلی تحت عنوان "دیپلماسی یا فشار" به دنبال دستیابی به هدف خود یعنی عقب راندن حزب الله از جنوب بوده است.

علیرغم اظهارات علنی مسئولان حزب الله، منابع مطلع در بیروت که به این تلاش‌های دیپلماتیک نزدیک هستند گفتند، ترتیباتی برای آغاز مذاکرات جهت پایان دادن به منازعه مرزی بین لبنان و اسرائیل در حال انجام است. 

این توافق با میانجیگری آموس هاچستین، فرستاده ویژه دولت امریکا و نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان در حال شکل گیری است. آمریکا هیچ تماس مستقیمی با حزب الله که آن را یک گروه تروریستی قلمداد می‌کند ندارد.

دو منبع سیاسی لبنانی نزدیک به حزب الله گفتند، ژنرال اسمائیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه در ماه‌های اخیر چندین با به لبنان سفر کرده و با رهبر حزب الله دیدار داشته است تا راه‌های حفظ فشار بر اسرائیل بدون ورود به یک جنگ تمام عیار را بررسی نماید.

یکی از این منابع اظهار داشت: «ایرانی‌ها به نصرالله نگفته اند که ما نمی‌خواهیم درگیر جنگ با اسرائیل شویم. آن‌ها در عوض می‌خواهند همکاری‌های نیروی قدس (با حزب الله) را هماهنگ کنند.»

در همین حال مقام‌های ایرانی و آمریکایی هفته گذشته به فایننشال تایمز گفتند، واشنگتن در ماه ژانویه گفتگو‌هایی سری را در عمان با تهران انجام داده تا ایران را به استفاده از نفوذ خود برای توقف حملات حوثی‌ها در دریای سرخ مجاب نماید.

یک دیپلمات ارشد غربی که اخیرا از چند جبهه بین اسرائیل و لبنان بازدید کرده، در توانایی آمریکا برای محدود کردن تاثیرات منطقه‌ای جنگ غزه به ویژه در لبنان ابراز تردید کرد. وی با اشاره به جبهه بین اسرائیل و حزب الله گفت: «جنگ منطقه‌ای مدتی است شروع شده است.» وی افزود، با توجه به اینکه حزب الله دارای تونل‌های جنگی بهتر و توانمندی موشکی بالاتری نسبت به حماس است، جنگ غزه موجب شده تا آسیب پذیری اسرائیل در باره هرگونه حمله چند وجهی متحدان ایران آشکار شود.

تهدید وجودی ناشی از حملات حزب الله پس از حمله ۷ اکتبر، و عدم امکان بازگشت ده‌ها هزار شهروند اسرائیلی به خانه هایشان در شهر‌های مرزی نشان دهنده انگیزه قوی اسرائیل برای مقابله به مثل با طرف‌های متخاصم است.

این منبع مطلع افزود: «تن‌ها راه برای رویارویی با این تهدید دور کردن حزب الله از مناطق مرزی است... مهم نیست که آمریکایی‌ها در این زمینه همراهی نکنند. اسرائیلی‌ها در این زمینه به حرف آن‌ها نیز گوش نمی‌کنند.»