نیم میلیارد برای عادل ۳۷۰ میلیارد برای تلویزیون!

بدون تردید عادل فردوسی‌پور یکی از بزرگترین پدیده‌های تاریخ تلویزیون ایران است؛ یک مجری و تهیه‌کننده موفق که به تنهایی توانسته حداقل برای یک شب در هفته، مخاطبان میلیونی سازمان صداوسیما را تضمین کند. غیر از همه تاثیرات ورزشی و اجتماعی عادل بر جامعه ایرانی، به نظر می‌رسد او و برنامه نودش یک موهبت اقتصادی تمام عیار هم برای سازمان صداوسیما به حساب می‌آیند؛ جایی که جام جم می‌تواند به آسوده‌ترین شکل ممکن سالانه صدها میلیارد تومان سود خالص از رهگذر پخش این شوی تلویزیونی به دست بیاورد.

 

گزارش دنیای اقتصاد، در دو بخش جداگانه، می‌کوشد تا درآمدهای عادل از تلویزیون و درآمدهای تلویزیون از عادل را مورد محاسبه قرار دهد. شایان ذکر است که در هر دو بخش اعداد و ارقام حداقلی و دست پایین مورد استناد قرار گرفته است.

 

در این قسمت مبنای محاسبه ما دو جدولی است که پیش‌تر توسط خود عادل به‌عنوان ستون‌های بودجه و هزینه‌های 90 در این برنامه نمایش داده شده است. در مورد سایر درآمدهای فردوسی‌پور از سازمان هم به اطلاعات غیررسمی اما نسبتا موثق استناد شده است.

 

سه سال پیش یعنی هفت شهریور 90 بود که عادل فردوسی‌پور در یک اقدام بی‌سابقه میزان درآمدش در برنامه 90 را روی آنتن اعلام کرد. این اقدام او که در واکنش به انتشار برخی شایعات صورت می‌پذیرفت، کمک زیادی به بهبود پایگاه اجتماعی مجری 90 کرد؛ به‌ویژه که او با برشمردن درآمدها و هزینه‌های این برنامه، در نهایت ثابت کرده بود ماهانه تنها یک‌ونیم میلیون تومان درآمد دارد! این ادعای عادل البته همان زمان هم با ابراز تعجب برخی از اهالی صداوسیما مواجه شد، طوری که به‌عنوان نمونه رضا رشیدپور در مصاحبه با یکی از سایت‌ها گفت: «این حرف عادل هم از آن حرف‌ها است. اگر قرار باشد آن طور که عادل حساب کرده حساب کنیم درآمد من می‌شود 500 هزار تومان! بالاخره ما هم در آن سازمان برنامه ساخته‌ایم. برای تهیه‌کننده برنامه‌ای مثل 90 حداقل ماهی 6-5 میلیون تومان درآمد وجود دارد.» عادل فردوسی‌پور آن شب با کمک دو جدول که در آن بودجه و هزینه‌های 90 درج شده بود، توانست به عدد جادویی یک‌ونیم میلیون تومان برسد. بررسی مجدد و دقیق این دو جدول اما نشان می‌دهد مجری محبوب 90 در آن زمان بخش قابل توجهی از حقیقت را به زبان نیاورده است؛ آنچه در جای خودش می‌تواند مایه تعجب باشد. به نکات مهم و مغفول مانده این دو جدول توجه کنید لطفا:

 

الف- ابهام اول از مقایسه مجموع اعداد دو جدول به وجود می‌آید. در شرایطی که فردوسی‌پور در همان برنامه تصریح کرده بود درآمد خودش را هم در بخش هزینه‌ها و حقوق پرسنل لحاظ کرده، قاعدتا باید مجموع ارقام مندرج در جدول اول و دوم با هم برابر یا نزدیک به هم از کار درمی‌آمدند، اما این‌طور نشده است. طبق ادعای خود فردوسی‌پور، بودجه سال 89 برنامه 90 بعد از کسر مالیات رقم 261 میلیون و 516 هزار تومان را نشان می‌دهد، در حالی که هزینه‌های این برنامه در این سال مجموعا به عدد 257 میلیون و 800 هزار تومان رسیده است. با تفریق این دو عدد از هم، 3 میلیون و 816 هزار تومان بلاتکلیف می‌ماند. توجه داشته باشید که این حساب و کتاب‌ها در میانه‌های سال 90 و در مورد یک سال مالی کاملا پایان‌یافته انجام شده است، بنابراین مفقود شدن نزدیک به چهار میلیون تومان در معادلات مردی که در همه موارد دقت فراوانی دارد، عجیب است.

 

ب- ابهام بعدی مربوط به جدول هزینه‌ها و بخش دستمزد همکاران است. چنانچه می‌بینید در این بخش حقوق عوامل 90 ضرب در عدد 11 شده است، اما چرا 11؟ فردوسی‌پور در توضیح این موضوع گفت چون این برنامه یک ماه تعطیل است، پس در این یک ماه دستمزدی به کارمندان 90 تعلق نمی‌گیرد. این در حالی است که هرگز تعطیلات تابستانی برنامه 90 کمتر از دو ماه نبوده است! در واقع طی همه این سال‌ها برنامه فردوسی‌پور بین دو فصل فوتبالی تعطیل می‌شده که این زمان همواره بین دو تا سه ماه بوده است. در همان سال 89 که لیست مداخل و مخارجش از سوی عادل مورد استناد قرار گرفته است، آخرین مسابقه فصل فوتبال ایران روز سوم خرداد بین پرسپولیس و گسترش فولاد در فینال جام حذفی برگزار شده و متعاقب آن فوتبال کشور تا روز چهارم مرداد و آغاز لیگ دهم حرفه‌ای تعطیل بوده است. سوال این است که عادل در لیست هزینه‌هایش چرا این فاصله 63 روزه را تنها یک ماه محاسبه کرده است؟ آیا او در یک ماه از دوران تعطیلات به پرسنلش پول داده و در ماه دوم آنها را مستحق دریافت دستمزد ندانسته است؟! جالب اینجا است که در جدول اول به وضوح عنوان شده برنامه 90 در طول سال 89 ، 37 بار روی آنتن رفته است و این یعنی 15 هفته سال خبری از این برنامه نبوده و طبعا دستمزدی هم به عوامل تعلق نمی‌گرفته است. اگر تنها یک ماه تعطیلی دیگر را از حقوق پرسنل کسر کنیم، 15 میلیون تومان اضافه خواهد آمد که البته باید تکلیفش روشن شود!

 

ج- ابهام سوم مربوط به بند «تیتراژ» است. حتی اگر بپذیریم دکور 90 هر سال تغییر می‌کند و هزینه روی دست عادل می‌گذارد، بدون تردید این اتفاق در مورد تیتراژ برنامه رخ نمی‌دهد. همه می‌دانند که تیتراژ 90 هر چند سال یک بار تغییر می‌کند و نمی‌توان هزینه تعویض آن را جزو مخارج هر سال به حساب آورد.

د- مورد خرید ال‌سی‌دی و سیستم کامپیوتری هم از همه جالب‌تر است؛ هزینه‌ای 13 میلیونی که یک بار پرداخت شده، اما طوری وانمود می‌شود که انگار جزو مخارج ثابت هر سال است. جالب اینجا است که این سیستم از همان چهار سال پیش تا امروز به صورت مستمر مورد استفاده قرار گرفته است!

 

جمع‌بندی: واضح است که عادل فردوسی‌پور حتی در همان سال 89 یا 90 هم درآمدی بیشتر از عدد مطروحه یک‌ونیم میلیون تومان داشته و در واقع یک سلسله موارد مغفول مانده باعث شده چنین موضوعی به بیننده القا شود. هرچند محاسبات بعدی «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد عایدی امسال عادل نسبت به گذشته به مراتب بیشتر هم شده است.

 

عادل فردوسی‌پور در سال 89 به ازای هر دقیقه تولید برنامه 90 تا سقف 120 دقیقه، 62 هزار تومان پول می‌گرفته است، در حالی که بنا به گزارش منابع آگاه این رقم در حال حاضر و در سال 93 به نزدیکی‌های 90 هزار تومان رسیده است. اگر درست مثل همان سال تعداد برنامه‌های 90 را 37 قسمت در نظر بگیریم و برای هیچ برنامه‌ای بعد از پر شدن سقف زمانی دو ساعت یک ریال هم محاسبه نکنیم، عادل امسال برای تولید هر برنامه 10 میلیون و 800 هزار تومان پول خواهد گرفت که این رقم در مجموع تمام برنامه‌های سال، به 399 میلیون و 600 هزار تومان خواهد رسید. به عدد مزبور پنج درصد مالیات تعلق می‌گیرد که با کسر آن، رقمی حدود 379 میلیون و 620 هزار تومان باقی خواهد ماند. اما درست برعکس جدول درآمدها که نسبت به سه سال قبل رشدی چشمگیر داشته، جدول هزینه‌های 90 حسابی کاهش داشته است. امسال دکور برنامه نسبت به فصل قبل هیچ تغییری پیدا نکرد، تیتراژ عوض نشد و ال‌سی‌دی هم سر جایش ماند. غیر از این، مدت تعطیلی برنامه هم به بیش از سه ماه افزایش یافت که طبعا طی این مدت دستمزدی به پرسنل پرداخت نمی‌شود. آخرین برنامه 90 مربوط به لیگ سیزدهم در تاریخ هشتم اردیبهشت و اولین برنامه با موضوع لیگ چهاردهم در تاریخ سیزدهم مرداد 93 روی آنتن رفت. با این اوصاف تنها آیتم‌های هزینه باقی مانده عبارت خواهند شد از دستمزد پرسنل برای 9 ماه البته بدون یک‌ونیم میلیون تومان حقوق خود عادل(!) و نیز هزینه سفر و پذیرایی و دریافت تصاویر از شهرستان که رقمی حدود 179 میلیون و 300 هزار تومان را نشان می‌دهند. اگر به این عدد 30 درصد به خاطر تورم اضافه کنیم، مجموع هزینه‌های تولید 90 در سال جاری برای عادل فردوسی‌پور چیزی حدود 233 میلیون و 90 هزار تومان خواهد بود. به این ترتیب کسر مجموع هزینه‌ها از جمع درآمدها نشان می‌دهد فردوسی‌پور در سال 93 از ناحیه تولید برنامه 90 حول و حوش 146 میلیون و 530 هزار تومان سود خواهد کرد. نیازی به تذکر نیست که ما قدم به قدم با فرمول خود عادل جلو رفتیم، درست بر اساس جدول‌هایی که خود او چهار سال پیش روی آنتن برد و بر اساس آنها به حساب و کتاب مشغول شد.

 

سال 93 اما برای عادل فردوسی‌پور یک سال رویایی از نظر کسب درآمد بوده است؛ سالی که شاید سود خالص مجری 90 را به بیش از نیم میلیارد تومان افزایش بدهد.

الف- در کنار برنامه 90 در شبکه سوم، ماه‌هاست که فردوسی‌پور برنامه‌ای به اسم «فوتبال120» را هم در شبکه ورزش روی آنتن می‌فرستد؛ برنامه‌ای که به بررسی حواشی فوتبال در اروپا اختصاص دارد و به محبوبیت قابل توجهی دست یافته است. به دلیل فقدان منابع اطلاعاتی شفاف در صداوسیما و به‌ویژه شبکه ورزش، آگاهی از برآورد این برنامه کاری تقریبا غیرممکن است، اما در محافل غیررسمی اعداد مختلفی از 60 تا 90 هزار تومان به‌عنوان دریافتی هر دقیقه عادل از تولید این برنامه مطرح می‌شود. اگر باز هم بنا را بر حداقل بگذاریم و برآورد 60 هزار تومانی را ملاک قرار بدهیم، فردوسی‌پور برای تولید 40 قسمت برنامه «فوتبال120» در سال چیزی حدود 288 میلیون تومان از سازمان صداوسیما پول می‌گیرد. واضح است که این برنامه ضبطی و ترکیبی در فاز هزینه‌ها اصلا قابل مقایسه با 90 نیست، چرا که فقدان آیتم‌های میدانی و پشت صحنه کم‌حجم‌تر، میزان مخارج آن را به شدت کاهش می‌دهد. با این وجود حتی اگر ثلث عواید عادل را برای صاف کردن هزینه‌ها کنار بگذاریم، او در نهایت رقمی حدود 200 میلیون تومان از تولید این برنامه سود خواهد کرد.

 

ب- فردوسی‌پور اما امسال تهیه‌کنندگی ویژه‌برنامه جام جهانی را هم بر عهده گرفت. در مورد برآورد این برنامه که طی مدت 40 شب روی آنتن رفت، حرف‌وحدیث‌های فراوانی وجود دارد و اخیرا حتی یک روزنامه سیاسی مدعی شده سازمان صداوسیما برای هر دقیقه تولید «بیست چهارده» به‌وی 100 هزار تومان بودجه می‌پرداخته است. به دلیل ابهامات موجود، از بحث جزئی‌تر در مورد این قسمت پرهیز می‌کنیم، اما واضح است که تهیه ویژه برنامه جام جهانی درآمدهای عادل را در سال 93 به شکلی چشمگیر افزایش داده و احتمالا آن را از مرز نیم میلیارد تومان فراتر برده است.

ج- در ویژه برنامه جام‌جهانی برزیل، سایتی با آدرس 2014 متولد و به شدت تبلیغ شد. این پایگاه اینترنتی که در آن زمان به خاطر هیجانات مهم‌ترین تورنمنت فوتبالی دنیا مورد توجه طیف وسیعی از علاقه‌مندان قرار گرفته بود، با خاتمه یافتن این برنامه با تمام امتیازاتش به دیگر برنامه عادل منتقل شد تا جای سایت مهجور و ناموفق برنامه 90 را بگیرد. در حال حاضر بعد از ادغام این دو سایت در هم، با تایپ آدرس «  2014.2ir» هم سایت برنامه 90 با آدرس «90tv.ir» بالا می‌آید. تبلیغات شدید و رایگان این سایت همچنان در برنامه 90 ادامه دارد و این در حالی است که پایگاه مزبور اخیرا آگهی هم جذب کرده است. در حال حاضر تبلیغ یک برند در سربرگ و سه برند دیگر در صفحه اول درج می‌شود که این آگهی‌ها طبق برآورد کارشناسان حداقل ماهانه 10 میلیون تومان برای فردوسی‌پور و سایتش درآمد دارد.

 

د- بدون تردید خردترین بخش از درآمدهای فردوسی‌پور، دستمزد او از ناحیه گزارش مسابقات فوتبال است. عادل به ازای گزارش هر بازی پخش زنده، صد هزار تومان حقوق از شبکه سه دریافت می‌کند.

 

در این مورد به جداول موجود در سایت اداره بازرگانی صداوسیما استناد شده، ضمن اینکه در برخی موارد تماس ما با این مجموعه به‌عنوان صاحب کالا و متقاضی ارائه آگهی(!) گزارش را تکمیل کرده است.

 

قوانین مالی سازمان صداوسیما برای نرخ‌گذاری و پخش آگهی‌های بازرگانی بسیار پیچیده است. مطابق مقررات کلی جام‌جم، مشتری‌های متقاضی تبلیغ به هفت گروه تقسیم می‌شوند. در این میان به شش گروه نخست شامل اپراتورهای تلفن همراه،‌ بانک‌ها، خودرو، شرکت‌های بیمه، ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی و وزارتخانه‌ها مختصر تخفیف‌هایی داده می‌شود، اما برای طبقه هفتم یا شهروندان عادی بالاترین رقم ممکن مبنای محاسبه است. آگهی‌های تلویزیونی سازمان در 35 طبقه تعریف می‌شوند که قیمت پایه آنها در سال 93 بین 75 هزار تومان تا سه میلیون و 500 هزار تومان متغیر بوده است. جالب اینجاست که به این رقم پایه، باید چند ضریب را هم اضافه کرد. مثلا بسته به اینکه تبلیغات مزبور درچه ماهی از سال پخش می‌شود، تعرفه آگهی بین 20 تا 60 درصد افزایش پیدا می‌کند. تعرفه تبلیغات خارجی دو برابر این جدول است و هزینه آگهی کالاهای خارجی با برند ایرانی با ضریب یک و هشت دهم محاسبه می‌شود. همچنین حداقل تایم تبلیغ 15 ثانیه است و اگر طول آگهی کمتر از این باشد هم همان هزینه 15 ثانیه اخذ خواهد شد. به علاوه تعرفه تبلیغ در برخی برنامه‌های ویژه مثل مسابقات ورزشی یا 90 به شکل متفاوت و طی بخشنامه‌هایی مجزا اعلام خواهد شد. البته سازمان برای پخش آگهی‌های بلند مدت قراردادهایی با صاحبان کالا منعقد می‌کند که طی آنها برخی تخفیف‌ها شامل مشتری می‌شود. ظاهرا اینکه می‌گویند «وقت طلاست» بیشتر از هر جای دیگری در مورد صداوسیما مصداق دارد!

 

در حال حاضر روی صفحه اصلی سایت اداره بازرگانی صداوسیما، جدول پخش هفته سوم مهر دیده می‌شود. نرخ تعرفه‌های قبل از برنامه 90 این هفته را می‌بینید؛ یعنی برنامه‌ای که دو شب پیش پخش شد و بیشتر از 30 دقیقه آگهی داشت. چنانچه در جدول می‌بینید، تعرفه همه آگهی‌های قبل و بین برنامه و نیز زیرنویس‌ها برای تمام طبقات با عدد «335» تعیین شده است. عدد «3» اول نشان‌دهنده اسم شبکه است و دو رقم بعدی یعنی «35» طبقه آگهی را نشان می‌دهد که گران‌ترین تعرفه موجود است. چنانچه گفتیم در حال حاضر نرخ آگهی طبقه 35 برای هر ثانیه سه میلیون و 500 هزار تومان است. طبق ضوابط سازمان، به این رقم باید ضریب ماهانه را هم اضافه کرد که با توجه به ضریب 30 درصدی ماه مهر، این رقم برای هر ثانیه به چهار میلیون و 550 هزار تومان می‌رسد! بد نیست بدانید ضریب ماهانه در اسفند به 60 درصد خواهد رسید! جالب‌تر اینکه این نرخ برای آگهی‌دهندگان شش طبقه اول سه برابر می‌شود و طبقه هفتم هم باید دو برابر هزینه بپردازد.

 

به عبارت دیگر هر ثانیه تبلیغ برای صاحبان عادی کالاها و خدمات در حاشیه برنامه این هفته 90، حدود 9 میلیون تومان هزینه داشته است. اگر همین عدد را ملاک قرار بدهیم، با توجه به پخش نیم ساعت آگهی تصویری، درآمد تلویزیون تنها از برنامه پریشب 90 به عدد باورنکردنی 16 میلیارد تومان خواهد رسید که تازه به این رقم باید هزینه زیرنویس‌های متعدد، نرخ متفاوت تبلیغات خارجی و نیز تعرفه بالاتر آگهی تقدیم برنامه را هم اضافه کنیم! به نظر می‌رسد حتی اگر از مجموع رقم حاصله، 50 درصد به مناسبت تخفیف‌های صداوسیما به برخی مشتریان کم کنیم، باز سود خالص باقی مانده از رهگذر پخش این برنامه، چیزی حدود 10 میلیارد تومان خواهد بود! به عبارت دیگر سازمان در حالی برای تهیه هر برنامه 90 حدود 10 میلیون تومان بودجه در اختیار عادل قرار می‌دهد که خودش هزار برابر چنین رقمی سود می‌کند. در صورتی که فردوسی‌پور 37 برنامه در سال داشته باشد، درآمد سازمان از این ناحیه به عددی حدود 370 میلیارد تومان خواهد رسید که می‌تواند نشان بدهد چرا «90» به این شکل بی‌نظیر در حاشیه امنیت قرار دارد! تازه فراموش نکنیم سازمان به‌طور جداگانه برای هر قسمت از این برنامه یک اسپانسر مسابقه پیامکی هم می‌گیرد که درآمدی چند ده میلیونی نصیب صداوسیما می‌کند.