رستم قاسمی کیست؟ / بیوگرافی

صدای ایران-رستم قاسمی در دولت محمود احمدی نژاد وزیر نفت بوده، و همچنین سابقه فرماندهی قرارگاه خاتم الانبیاء را در کارنامه خود دارد. 

رستم قاسمی در سال 1343 در روستای سرگاه از توابع شهرستان مُهر استان فارس در خانواده ای مذهبی متولد شده است.

او مدرک مهندسی عمران از دانشگاه صنعتی شریف دارد، قاسمی از سال 1360 به عضویت سپاه پاسداران درآمد و یکی از فرماندهان مهندسی سال های دفاع مقدس بود. پس از پایان جنگ به قرارگاه خاتم الانبیاء پیوست و در سال 1386 به عنوان فرمانده این قرارگاه از سوی عبدالرضا عابد منصوب شد. 

او در سال 1390 پس از ادغام وزارت نفت، در دولت دهم توسط محمود احمدی نژاد به عنوان وزیر نفت به مجلس معرفی شد، و توانست در تاریخ 12 مرداد ماه از مجلس رای اعتماد بگیرد و به عنوان وزیر نفت مشغول شد. در سال 1392 نام رستم قاسمی در فهرست 500 نفره قدرتمندترین افراد جهان که هر سال از سوی نشریه «فارن پالیسی» منتشر می شود به عنوان وزیر نفت ایران قرار گرفت. 

نام او پیش از انتصاب به عنوان وزیر نفت به عنوان فرمانده قرارگاه خاتم الانبیاء در فهرست تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، دولت فدرال ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا و استرالیا قرار داشت، و پس از وزارت از فهرست تحریم های بین المللی خارج شد. 

او در دولت حسن روحانی نیز با حکم اسحاق جهانگیری در تاریخ 25 آبان ماه سال 1392 به عنوان مشاور معاون اول رئیس جمهور منصوب شد. 

از هفده‌سالگی عضو سپاه پاسداران شد، ۴۳ ساله بود که فرماندهی قرارگاه خاتم‌ الانبیاء را به او سپردند تا چهار سال بعد پایش به دولت هم باز شود و به وزارت نفت برود. با روی‌کارآمدن سیدابراهیم رئیسی شانس حضور مجدد در جلسات هیئت وزیران را پیدا کرد و این‌بار به وزارت مسکن، راه‌ و شهرسازی رفت تا گره از مشکل مسکن باز کند. پانزده ماه نگذشت که بیماری‌اش تشدید شد و نامه استعفایش را امضاء کرد و حالا یک‌روز پس از انتخاب جانشینش در وزارت راه، در ۵۸ سالگی درگذشت.

 رستم قاسمی در سال ۱۳۴۳ در روستای سرگاه شهرستان مهر استان فارس متولد شد و تحصیلات مقاطع دبستان و متوسطه را در همان استان پشت سر گذاشت. مُهر مدرک دیپلم و پایان دوران دبیرستانش خشک نشده بود که عضو سپاه پاسداران شد، به یگان‌های رزمی مهندسی‌اش پیوست و از جبهه‌های جنگ ایران و عراق سر درآورد. مدتی بعد فرماندهی همان یگان‌ها را عهده‌دار شد و جنگ که خاتمه یافت به نهاد تازه‌تأسیس قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء رفت و آنجا هم فرماندهی مهندسی دریایی را به دست گرفت؛ سمتی که کمی بعد عنوان مشابه‌اش در سپاه پاسداران نیز به او سپرده شد تا در نهایت به فرماندهی قرارگاه سازندگی نوح منصوب شود. رستم قاسمی خیلی زود از مسیر حوزه نظامی به مسیر عمران و سازندگی رفت.

اما از نیمه دهه هشتاد خورشیدی رستم قاسمی کم‌کم به چهره‌ای شناخته‌شده تبدیل و روزبه‌روز اسم و عکسش بیشتر در رسانه‌ها منتشر شد. او با حکم فرمانده کل سپاه پاسداران به‌عنوان فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء منصوب شده و لازم بود بیش از گذشته در افکار عمومی شناخته شود. قاسمی تحصیلاتش در دانشگاه صنعتی شریف را تکمیل کرد و با مدرک کارشناسی‌ارشد مهندسی عمران فارغ‌التحصیل شد. از همان سال‌ها به نفت‌وگاز و پتروشیمی هم علاقمند شد و به دلیل جایگاهش در قرارگاه خاتم سمت مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره شرکت مهندسی نیروی نفت را به کارنامه‌اش اضافه کرد. تجربیاتش در نیروی دریایی سپاه هم به کار ریاست بر هیئت مدیره شرکت صنعتی دریایی ایران و شرکت کشتی‌سازی خلیج فارس آمد.

با آغاز به کار دولت دوم محمود احمدی‌نژاد و تشدید علاقه وی به اعمال تغییرات متعدد در کابینه، رستم قاسمی در مرداد ماه ۱۳۹۰ در پی برکناری مسعود میرکاظمی برای تصدی پست وزارت نفت به مجلس معرفی شد. جلسه بررسی صلاحیت او در مجلس مخالفان و موافقان حضور چهره‌های نظامی در دولت و به‌ویژه در رأس وزارت نفت را رودرروی هم قرار داد اما نهایتاً نتیجه به نفع قاسمی تمام شد و به‌عنوان آخرین وزیر نفت دولت دهم از مجلس رأی اعتماد گرفت.

رستم قاسمی همزمان با تشدید تحریم های نفتی پا به این وزارتخانه گذاشت و اصلی‌ترین چالش رستم در وزارت نفت دور زدن تحریم‌ها و فروش نفت در شرایط تحریم نفت و بانک بود. او روش های مختلفی برای دور زدن تحریم امتحان کرد که برخی از آنها با حواشی روبرو شد و برخی دیگر البته کارساز شد و او توانست تا پایان دولت دهم دخل دولت را پر نگه دارد.

در زمان وزارت قاسمی در دولت احمدی‌نژاد، دکل حفاری نفت فورچونا با واسطه‌گری شرکتی ترکیه‌ای به شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی ایران، از زیرمجموعه‌های وزارت نفت، فروخته شد اما با وجود پرداخت هزینه ۸۷ میلیون دلاری آن، به ایران تحویل داده نشد. ماجرای گم‌شدن این دکل نفتی از اواخر مهرماه ۱۳۹۳ زمانی که ۱۴ نماینده مجلس در نامه‌ای به رئیس‌شان خواستار پیگیری پرونده شدند، به رسانه‌ها راه یافت و در نهایت شعبه ۱۶۳ مجتمع امور اقتصادی پنج متهم پرونده دکل نفتی را به زندان محکوم کرد. رستم قاسمی در آن زمان گم‌شدن دکل نفتی را رد کرده و گفته بود «دکل نفتی خودکار نیست که گم شود.»

با پایان دولت احمدی‌نژاد اما حضور قاسمی در دولت به پایان نرسید و در همان ماه‌های ابتدایی دولت نخست حسن روحانی از سوی حسین دهقان، وزیر وقت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، به عنوان مشاور وزیر انتخاب شد و کمی بعد هم به واسطه تجاربی که در حوزه مقابله با تحریم‌ها داشت سمتی مشابه نزد اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهوری دریافت کرد.

او از سال ۱۳۹۶ تصمیم گرفت سیاست‌ورزی حزبی را هم تجربه کند و در همان سال از سوی جبهه یکتا که جمعی از فعالان سیاسی اصولگرا را تشکیل می‌داد که اغلب در دولت‌های نهم و دهم سمت و مسئولیتی داشتند، به‌عنوان یکی از نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری مطرح شد، هرچند گزینه نهایی این جبهه برای انتخابات نبود.

رستم اما از ادامه مسیر کاندیداتوری در انتخابات ناامید نشد و در کوران ثبت‌نام خردوکلان‌های احزاب و جریان‌های سیاسی در اردیبهشت ۱۴۰۰ به عنوان یکی از گزینه‌های اصولگرایان برای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران نام‌نویسی کرد، هر چند پیش از اعلام اسامی تأیید صلاحیت‌شدگان توسط شورای نگهبان، از کاندیداتوری انصراف داد و به نفع ابراهیم رئیسی کنار کشید.

کار رستم با سیاست همچنان ادامه داشت و سوم شهریور ۱۴۰۰ بار دیگر با ۲۶۷ رای موافق از مجلس و این‌بار برای تصدی وزارت راه و شهرسازی رای اعتماد گرفت. اشتباهات چندین‌باره او در جریان بررسی صلاحیتش و به کاربردن لفظ وزارت نفت به جای وزارت راه از سوی برخی رسانه‌ها مورد توجه قرار گرفت.

البته او نشان داد که همچنان در وزارت مسکن به «نفت» به عنوان یک ابزار مناسب برای تامین مالی پروژه مسکن فکر می‌کند و بدش نمی‌آید از تجارب گذشته و فروش نفت برای تامین مالی ساخت ۴ میلیون مسکن بهره ببرد. او کوشید با طرح «نفت در برابر مسکن» شرکت‌های چینی و ترکیه‌ای را برای احداث مسکن در کشور جذب و سرمایه‌های آنان را با تحویل نفت بازپرداخت کند اما این پروژه آنطور که رستم قاسمی دوست داشت پیش نرفت و عملا مشکل زنجیره تامین مالی به عنوان اصلی‌ترین مشکل تولید مسکن باقی ماند.

در شهریور امسال خبر دستگیری بازرس ویژه و مشاور قاسمی در وزارت راه و شهرسازی، به اتهام فساد مالی توسط وزارت اطلاعات و همچنین روند کند مسکن‌سازی انتقادات از نحوه مدیریت وی بر وزارتخانه متبوعش را افزایش داد. از سوی دیگر بیماری رستم قاسمی خبرساز شد و تصاویر وی در بیمارستان در صدر اخبار قرار گرفت تا به تدریج زمزمه های رفتن او از وزارت مسکن قوت بگیرد. اما هیچ‌کس حاضر به تایید این خبر نبود.

البته این آخرین حواشی زندگی سیاسی رستم قاسمی نبود و انتشار «تصاویری خصوصی» از او که مربوط با سالها قبل بود؛ در فضای مجازی واکنش‌های زیادی به همراه آورد. این تصاویر اولین بار توسط برخی چهره‌های خارج از کشور منتشر شد. رئیس دفتر رستم قاسمی با تأیید اصالت این عکس‌ها تاکید کرد که این عکس‌ها «خصوصی» است و سالها قبل در محیط غیرعمومی در مالزی تصویربرداری شده است.

در نهایت ابتدای آذرماه امسال با تشدید بیماری وی و طرح احتمال ناتوانی او در انجام وظایفش در وزارتخانه به موافقت رئیس‌جمهوری با استعفای قاسمی منجر شد. تقریباً دو هفته پس از کناره‌گیری او از وزارت راه و تنها یک‌روز پس از رای اعتماد مجلس به مهرداد بذرپاش به عنوان جانشینش در وزارت راه، خبر درگذشت رستم قاسمی بر اثر بیماری سرطان در ۵۸ سالگی روی خروجی رسانه‌ها قرار گرفت. حالا ساعتی پس از درگذشت وی؛ ادمین صفحه منتسب به رستم قاسمی با اشاره به اینکه رستم قاسمی در تمام دوران خدمتم ، از میدان جنگ نظامی تا نبرد اقتصادی تلاش کرده در خدمت مردم باشد؛ از قول او از مردم خواسته او را حلال کنند.

سوابق مدیریتی: 

فرماندهی یگان‌های رزمی در دوران دفاع مقدس
فرمانده مهندسی قرارگاه دریایی عملیاتی خاتم الانبیاء (ع)
فرمانده مهندسی نیروی دریایی سپاه
فرمانده قرارگاه سازندگی نوح (ع)
فرمانده قرارگاه مرکزی سازندگی خاتم الانبیاء (ع)
عضو اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و تهران
مدیر عامل و رییس هیئت مدیره شرکت مهندسی نیروی نفت
رییس هیئت مدیره شرکت صنعتی دریایی ایران (صدرا)
رییس هیئت مدیره شرکت کشتی‌سازی خلیج فارس (ایزوایکو)
دبیر شورایعالی صنایع دریایی کشور
 

سوابق اجرایی و تخصصی: 

مجری پروژه‌های مهم پارس جنوبی در فازهای مختلف
خط انتقال گاز (خط هفتم گاز) از عسلویه به ایرانشهر (خط صلح)
مدیر پروژه فازهای ۱۵-۱۶ پارس جنوبی
خط انتقال گاز از اهواز به ایلام (خط ۶)
مجری الفین پنجم (۵۰۰ هزار تنی اتیلن) عسلویه
اتیلن مرکزی در استان فارس
خط انتقال فراورده‌های نفتی از آبادان به ری و چذابه به ری
انجام پروژه‌های بالادستی نفت، مهندسی و حفاری، شامل: لرزه نگاری چنگوله، سوسنگرد، خشت و ...
مجری پروژه‌های انبارهای نفت در نکا، خارک و بسیاری از شهرهای کشور
مجری پروژه‌های مهم از جمله راه، سد، راه آهن و ...
نوسازی سکوها و تاسیسات نفتی در جزایر سیری، خارک و ...
احداث بنادر بزرگ خدماتی و نفتی در ماهشهر، خارک و ... ۱۳-و دهها پروژه بزرگ دیگر

وزارت راه و شهرسازی

رستم قاسمی ۳ شهریور ۱۴۰۰ از دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی با ۲۶۷ رای موافق برای وزارت راه و شهرسازی رای اعتماد گرفت.او در جریان جلسهٔ بررسی صلاحیت خود برای این وزارت به اشتباه گفت «من ۱۰ دستور کار را نوشته‌ام که اولین روز حضور در وزارت نفت، با برنامهٔ زمان‌بندی به مسئولان وزارت‌خانه ابلاغ کنم» و چندین بار لفظ وزارت نفت را بکار برد که مورد توجهٔ برخی رسانه‌ها قرار گرفت.

نفت در برابر مسکن

رستم قاسمی در ابتدای شروع به کار دولت ابراهیم رئیسی قول ساخت چهار میلیون واحد مسکونی طی چهار سال را داد، وعده‌ای که رئیس‌جمهوری ایران نیز در یک برنامه گفت‌وگوی تلویزیونی بر اجرایی شدن آن تأکید کرد. قاسمی با طرح «نفت در برابر مسکن» قصد داشت شرکت‌های چینی و ترکیه‌ای را برای احداث مسکن در ایران جذب کند و سرمایه‌های شرکت‌های خارجی را با تحویل نفت بازپرداخت کند. ایرج رهبر، نایب رئیس انجمن صنفی انبوه سازان استان تهران، در تیر ۱۴۰۱ از شکست این طرح خبر داد.

رستم قاسمی و تحریم‌های بین‌المللی

نام رستم قاسمی اما به عنوان فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیاء در فهرست تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل، دولت فدرال ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا و استرالیا در سال های پیش از وزرات در دولت احمدی نژاد قرار داشت که بعد از وزیر شدن، از فهرست تحریم‌های بین‌المللی خارج شد.

هم چنین وزارت خزانه‌داری آمریکا در چهارم سپتامبر ۲۰۱۹ رستم قاسمی و پسرش را در رابطه با یک شبکه انتقال نفت تحت کنترل سپاه پاسداران تحریم کرد. این شبکه به «شبکه نفت در خدمت تروریسم» معروف شده‌است. وزارت خارجه ایران در همان زمان اما تمام این اتهامات را رد کرده بود.

رستم قاسمی در ماجرای ترور

از دیگر حواشی بسیار پررنگ قاسمی ماجرایی بود که تلویحا به عنوان ترور خود تعریف کرد. او در فروردین سال جاری در یک برنامه تلویزیونی با ارایه توضیحاتی درباره ماجرای ترور خود توسط اسرائیل در جریان سفر به عراق گفت که: «قبل از سفر من به مأموریتی که داشتم، خوشبختانه دوستان امنیتی آمدند و عملاً مانع سفر من شدند و گفتند این سفر نباید انجام شود. اما چون اهمیت سفر بسیار زیاد بود و باید انجام می‌شد من گفتم هرطور تصمیم گرفته شود، من آن را انجام می‌دهم، منتها دوستان دیگری بودند که اصرار داشتند این سفر انجام شود، به هر حال تصمیم گرفته شد این سفر انجام شود، ولی خوشبختانه، چون اطلاعات از قبل معلوم شده و مسیر‌ها مشخص بود، توانستیم از این حادثه جان سالم به در ببریم».

او توضیحات بیشتری درباره این سفرو مساله ترور خود ارائه نداد و البته روایت نصفه و نیمه وی حاشیه‌هایی نیز در پی داشت.

وزیری با چالش وعده یک میلیون مسکن رئیسی

اما رستم قاسمی اگر مجلس رای اعتماد بگیرد باید نه تنها بحران جدی مسکن را سامان بدهد بلکه او مجری یکی از مهم‌ترین وعده‌های انتخاباتی رئیسی در دوران مبارزات انتخاباتی نیز شده است.

وزارت راه و شهرسازی را باید یکی از مهم‌ترین ستون‌های دولت رییسی برای اجرای یکی از مهم‌ترین وعده‌های او دانست. فارغ از بحران‌ها و مشکلات زیربنایی که اکنون در زیرساخت‌های راه‌های کشور چه ریلی و چه هوایی و زمینی وجود دارد و بحران بزرگی به نام تحریم‌ها که مانع بازسازی و ترمیم وضعیت زیرساخت‌ها می‌شود، سید ابراهیم رییسی وعده‌ای داده است که از ابعاد مختلف اجرای آن بار سنگینی بر دوش این وزارتخانه است.

وعده ساختن یک میلیون مسکن در سال، یعنی باری بزرگ بر دوش کشور و این سخنان در شرایطی گفته شده است که هم اکنون نیز صد‌ها واحد مسکن مهر به صورت نیمه کاره یا رها شده اند و در بهترین شرایط نیز هم، چون مسکن مهر هشتگرد گفته می‌شود با ۵۰ درصد تخفیف، فروخته می‌شوند و هم چنان نیز خریداری برای آنان نیست. حال و پس از بارمالی سنگین مسکن مهر و جانمایی اشتباه آنان، دو بحران جدی تکمیل مسکن‌های مهر باقی و تعیین تکلیف مسکن‌های مهری که خالی مانده و فرسوده می‌شوند و اجرای وعده بزرگ ساخت سالانه یک میلیون مسکن از بحران‌های جدی این وزارتخانه است.

زندگی خانوادگی

رستم قاسمی با یکی از اقوار دور خود ازدواج کرده است، پدر همسرش از روحانیون با ایمان شهر ری بوده است. همسر ایشان در سال 1386 از دنیا رفت. حاصل ازدواج آن ها 2 دختر و 2 پسر است. 

به گزارش صدای ایران، یاسر جبراییلی در توییترش نوشت:  مهندس قاسمی حقیقتا یک گنجینه تمام عیار بود که واقعیت "ما می‌توانیم" را از سدسازی تا پالایشگاه‌سازی و کشتی‌سازی تا مقابله با تحریم به تجلی رساند و پس از عمری مجاهدت، امروز آرام گرفت و به یار شهیدش حاج قاسم سلیمانی پیوست. رضوان و رحمت خدا بر او باد...

لحظاتی پس از انتشار خبر درگذشت رستم قاسمی، توئیت اکانت وزیر سابق دولت رئیسی با یک پست جدید به روز شد: حلالم کنید...