دو دیفرانسیل‌ها، تخریب‌گران جدید طبیعت

آفرودبازان بدون اینکه به منابع طبیعی و محیط‌زیست توجه کنند، هر کجا که دوست دارند ماشین سواری می‌کنند. آنها گونه‌های گیاهی و جانوری جنگل و کویر را به‌خاطر هیجان خود نابود می‌کنند و هنوز هیچ نظارتی بر مسیرهای مجاز آفرودبازان از سوی معاونت گردشگری یا سازمان محیط‌زیست صورت نگرفته است.

به نوشته فرهیختگان، علاقه انسان به طبیعت و محیط‌زیست از دیرباز سبب شده زمانی که انسان‌ها از زندگی و دغدغه‌های شهری خسته می‌شوند به دامان طبیعت و کوه و دشت پناه ببرند و برای چند روزی هم که شده مشکلات را فراموش و خود را با طبیعت سرگرم کنند. اتفاقی که در چند سال اخیر افتاده، این است که از یک‌سو علاقه‌مندی مردم به سفر و اقامت در طبیعت و جنگل زیاد شده و از سوی دیگر این حضور مستمر، آسیب‌های زیادی را به محیط‌زیست زده است؛ زیان‌هایی که به واسطه ریختن زباله، روشن کردن آتش و ده‌ها اقدام دیگر به طبیعت وارد شده است. با پیشرفت تکنولوژی و استفاده از تجهیزات پیشرفته سفر یکی از انواع سفرهایی که میان جوانان، به دلیل هیجان باب شده، استفاده از ماشین‌های آفرود یا دو دیفرانسیل است. ماشین‌هایی که به دلیل شاسی بلند بودن و داشتن تایرهای پهن سفر در جنگل، دشت و صحرا را آسان‌تر کرده‌اند، اما آسیب‌هایی که این ماشین‌ها به طبیعت و حتی اماکن تاریخی وارد می‌کنند مساله‌ای نیست که بتوان نسبت به آن بی‌تفاوت بود.

«به دلیل گران بودن ماشین‌های آفرود خیلی از مردم توان خرید آن را ندارند و بیشتر بخش‌های خصوصی فعال در گردشگری هستند که این ماشین‌ها را در اختیار دارند.» این جمله را مدیرکل همکاری و توافقات ملی گردشگری کشور بیان می‌کند و می‌گوید: «هر چند که فعالیت این ماشین‌ها در کل کشور زیاد نیست، اما در برخی از نقاط جاذبه‌های مناطق اکو کمپ و جاذبه‌های گردشگری کشور سبب شده است بسیاری از گروه‌ها سفر با ماشین آفرود را در برنامه‌های خود قرار دهند.» محمدعلی فیاضی می‌گوید: «اگر بخش خصوصی ضابطه‌مند و طبق قانون از این ماشین‌ها در مناطق مشخص شده استفاده کند کمترین آسیب به محیط‌زیست وارد می‌شود و بی‌شک کسی معترض نخواهد شد و نحوه استفاده از این ماشین‌ها و مسیرها باید توسط راهنماها و تورگردانان به مسافران آموزش داده شود تا مشکلی پیش نیاید.»

او با تاکید بر اینکه منابع زیست‌محیطی ما محدود است و باید این را به مردم نیز بگوییم، می‌گوید: «کسانی که علاقه‌مند به سفر و استفاده از چنین امکانات تفریحی هستند بهتر است به صورت گروهی و در قالب تور به سفر بروند، زیرا سفرهای انفرادی خطرات زیادی را هم برای مسافران و هم برای محیط‌زیست به همراه دارد.»

اما او به‌عنوان دبیر کمیته ملی گردشگری و یک مقام مسئول هیچ اشاره‌ای به تدوین مسیرهای رسمی مشخص از سوی کارشناسان خبره نمی‌کند. این نکته را نیز باید در نظر گرفت که راهنمایان تور و تورگردانان هر کاری می‌کنند تا به مذاق گردشگر خوشایند باشد و پول بیشتری به دست آورند.

   

فیاضی در ادامه به انعقاد تفاهمنامه با سازمان محیط‌زیست برای آموزش کارشناسان طبیعت‌گردان در سراسر کشور خبر می‌دهد و می‌گوید: «این آموزش‌ها به صورت میدانی و طبق آیین‌نامه طبیعت‌گردی و با حفظ و صیانت از طبیعت و محیط‌زیست برگزار می‌شود و تاکنون دو دوره آموزشی در استان‌های کشور برگزار شده و کارشناسان با حضور در پاسگاه‌های حفاظت از محیط‌زیست از نزدیک با مشکلات و معایب محیط‌زیست آشنا شده‌اند.»  فیاضی با بیان اینکه در این کارگاه‌ها به دنبال توانمند‌سازی و معرفی پتانسیل‌های گردشگری کشور نیز هستیم، می‌گوید: «بسیاری از مناطق طبیعی ایران ظرفیت آن را دارند که سرمایه‌گذاران در آن حضور داشته باشند و تحت نظارت محیط‌زیست ظرفیت گردشگری در این مناطق را افزایش دهند.»

او ادامه می‌دهد: «هم سازمان میراث فرهنگی و هم محیط‌زیست به دنبال این هستند تا بخش طبیعت‌گردی در کشور فعال شود، زیرا علاوه‌بر جذب گردشگر داخلی فرصت مناسبی برای جذب گردشگر خارجی است.»

استفاده از این ماشین‌ها تا چند سال پیش ویژه شکارچیان و ماهیگیران بود و دوستداران محیط‌زیست و طبیعت دل خوشی از فعالیت آنها نداشتند، اما امروزه در بین علاقه‌مندان به آفرود، دیگر کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که گوشه چشمی به شکار داشته باشد بلکه تنها برای سفرهای هیجان‌انگیز از آن استفاده می‌کنند.

آفرود (off road) در واقع شاخه‌ای از سفرهای ماجراجویانه است که راننده و سرنشین با استفاده از اتومبیل‌های مناسب وارد جاده‌های صعب‌العبور مانند مناطق کویری، باتلاق‌ها، رودخانه‌ها، مناطق پربرف و کوهستان می‌شوند. هرچند از این گذشته طرفداران واقعی آفرود آنچنان به محیط‌زیست احترام می‌گذارند که راضی نیستند هنگام عبور از طبیعت به گونه‌های گیاهی آسیب بزنند به همین دلیل مسیرهایی را انتخاب می‌کنند که با عبور از آن کمترین آسیب به محیط‌زیست وارد شود، اما امروزه این امر کمتر مورد توجه قرار گرفته و می‌گیرد و آسیب‌های ناشی از این ماشین‌ها صدای دوستداران محیط‌زیست را در آورده است.