جعفر پناهی کیست و چرا بازداشت شد؟

به گزارش صدای ایران،جعفر پناهی (زادهٔ ۲۰ تیر ۱۳۳۹ در شهر میانهٔ آذربایجان شرقی کارگردان، فیلم‌نامه‌نویس ایرانی و زندانی سیاسی است. پناهی کارش را در سینما به عنوان دستیار کارگردان فیلم‌های عباس کیارستمی آغاز کرد. بسیاری از فیلم‌های او تصویری انتقادی از مشکلات جامعهٔ ایرانی ارائه می‌دهند که این امر سبب اعمال محدودیت‌هایی برای نمایش آثارش شده‌است. پناهی تیر ۱۴۰۱ در تهران برای اجرای حکم زندان خود دستگیر و زندانی شد.

 
از آنجا که جعفر پناهی به سبک نئورئالیسم فیلم می‌سازد سعی در ایجاد ارتباط مستقیم با جامعه دارد. به همین جهت نمایش بیکاری، بدبختی، فقر، فساد و بی‌عدالتی در اغلب آثارش به طرزی روشن موج می‌زند.

جعفر پناهی در جشنوارهٔ کن ۲۰۱۸ با فیلم سه‌رخ جایزهٔ بهترین فیلمنامه را دریافت کرد. آخرین فیلم جعفر پناهی با نام تاکسی برندهٔ جایزهٔ خرس طلایی جشنوارهٔ فیلم برلین شد؛ خواهرزادهٔ وی این جایزه را به نیابت از ایشان اخذ کردند. او در سال ۲۰۰۰ میلادی، با فیلم دایره برندهٔ جایزهٔ شیر طلایی جشنوارهٔ فیلم ونیزو در ۲۰۰۶ میلادی، برندهٔ خرس نقره‌ای جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم برلین برای فیلم آفساید شد.

فیلم مستند «این یک فیلم نیست» ساختهٔ پناهی در دسامبر سال ۲۰۱۱، جایزهٔ اول بخش آسیا-آفریقای هشتمین دورهٔ جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم دبی را دریافت کرد.

جعفر پناهی، در نهم مارس ۲۰۱۲، برندهٔ نشان هنر برای آزادی از بنیاد فیر پلی در سوئیس شد.

پناهی با بادکنک سفید درخشید و در جشنوارهٔ کن حضور یافت و موفق به دریافت جایزهٔ دوربین زرین این دوره از جشنوارهٔ کن شد.

جایزه ساخاروف

در آبان ماه سال ۱۳۹۱ اعلام شد جایزهٔ آزادی افکار ساخاروف از طرف پارلمان اروپا به جعفر پناهی و نسرین ستوده اهدا شد. اعضای هیئت پارلمانی اروپا نیز تصمیم گرفتند در طی سفر از پیش برنامه‌ریزی‌شده‌شان به تهران، ضمن دیدار با ستوده و پناهی، دعوتنامهٔ رسمی پارلمان اروپا از آن‌ها در ارتباط با دریافت جایزهٔ ساخاروف را به‌دست آن‌ها برسانند. اما سفر هیئت اروپایی مذکور به دلیل عدم پذیرش شرط آن‌ها مبنی بر دیدار با نامبردگان به ایران لغو شد.

خرس نقره‌ای جشنوارهٔ فیلم برلین ۲۰۱۳

روز شنبه ۲۹ بهمن ۹۱ (شانزدهم فوریهٔ ۲۰۱۳)، هیئت داوران جشنوارهٔ فیلم برلین، جایزهٔ خرس نقره‌ای بهترین فیلمنامه را به جعفر پناهی به خاطر نوشتن فیلمنامهٔ پرده اهدا کرد. کامبوزیا پرتوی که این فیلم ساختهٔ مشترک او و جعفر پناهی است برای دریافت جایزه به روی سن رفت.

جایزهٔ آسیا پاسیفیک برای فیلم‌نامهٔ گُل

در سال ۲۰۱۴ فیلم‌نامهٔ گُل پناهی جایزهٔ ۲۵ هزار دلاری هشتمین دورهٔ جشنوارهٔ فیلم آسیا پاسیفیک را که به عنوان کمک‌هزینه برای ساخت فیلم اهدا می‌شود، در کنار سه فیلم دیگر از بنگلادش، دانمارک و اسرائیل از آن خود کرد.

پناهی در ۱۴ فوریهٔ ۲۰۱۵ به خاطر فیلم تاکسی برندهٔ خرس طلایی جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم برلین شد.

فیلم «سه رخ» جعفر پناهی پس از نامزدی در بخش رقابت اصلی برای نخل طلای جشنوارهٔ فیلم کن سال ۲۰۱۸ برندهٔ جایزهٔ بهترین فیلمنامهٔ این جشنواره شد. بدین ترتیب، پس از اصغر فرهادی وی دومین فیلمساز ایرانی‌ای شد که برندهٔ این عنوان می‌شود.

نامزدی در آکادمی اسکارپ

در ۱۴ آذر ۱۳۹۱، این فیلم نیست به عنوان یکی از ۱۵ نامزد اولیه برای دریافت جایزهٔ اسکار بهترین فیلم مستند انتخاب شد. درحالی که این فیلم در ایران به نمایش در نیامده‌است.

مخالفت با نظام جمهوری اسلامی

او از جمله ۱۵ فعال سیاسی و مدنی بود که در بهمن ۱۳۹۶ با تأکید بر «اصلاح‌ناپذیری» نظام جمهوری اسلامی ایران خواستار برگزاری همه‌پرسی تحت نظارت سازمان ملل متحد برای «گذار مسالمت‌آمیز» از حکومت فعلی «به یک دموکراسی سکولار پارلمانی» شد.

بازداشت و محکومیت به ۶ سال زندان

در جریان اعتراضات انتخابات ریاست جمهوری (۱۳۸۸)، جعفر پناهی دو بار دستگیر شد. بار اول، در روز ۸ مرداد ۱۳۸۸ هنگامی که به همراه گروه دیگری از فیلم‌سازان برای گرامی‌داشت جان باختگان اعتراضات انتخابات ریاست جمهوری دهم به بهشت زهرا رفته بود که پس از چند روز آزاد شد.بار دوم در دوشنبه ۱۰ اسفند به همراه ۱۸ نفر از اعضای خانواده و دوستانی که در خانه او در تهران مهمان بودند.صندلی او در جشنواره کن خالی ماند. او در یک مرحله برای مدتی اعتصاب غذا کرد.

پناهی در روز ۴ خرداد ۱۳۸۹ به دستور بازپرس و تأیید دادستان عمومی و انقلاب تهران با تودیع وثیقهٔ ۲۰۰ میلیون تومانی از زندان آزاد شد.

بر اساس حکم دادگاه پناهی به اتهام «اجتماع و تبانی و تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی» به ۶ سال حبس تعزیری و ۲۰ سال محرومیت از فیلم‌سازی، ۲۰ سال محرومیت از فیلم‌نامه‌نویسی، ۲۰ سال محرومیت از سفر به خارج از ایران و ۲۰ سال ممنوعیت از هر نوع مصاحبه با رسانه‌ها و مطبوعات داخلی و خارجی محکوم شد.

در ۱۳ بهمن ۱۳۸۹ (۲ فوریه ۲۰۱۱) تیری فره مو مدیر هنری جشنوارهٔ بین‌المللی فیلم کن، در یک کنفرانس مطبوعاتی که به منظور حمایت از پناهی و محمد رسول‌اف در سینماتک پاریس برگزار شد، اعلام کرد که امسال جایزهٔ ویژهٔ «مربی طلا» ی کن را به پناهی تقدیم می‌کنند. او اضافه کرد: «از این پس جعفر پناهی، عضو هیئت داوران تمام فستیوال‌های فیلم بین‌المللی خواهد بود و جایگاهی خالی برای او در نظر گرفته شده‌است.»

اجرای حکم زندان

جعفر پناهی تیر ۱۴۰۱ در تهران برای اجرای حکم زندان خود بازداشت و زندانی شد.او که برای پیگیری وضعیت دو فیلمساز بازداشت شده، محمد رسول‌اف و مصطفی آل‌احمد به دادسرای اوین رفته بود، ۲۰ تیر ۱۴۰۱ در همان‌جا بازداشت و به بند ۸، سالن ۷، زندان اوین منتقل شد.

و درنهایت به 6 سال حبس تعزیری، 20 سال محروم از فیلم‌سازی و فیلم‌نامه‌نویسی، 20 سال محکومیت از سفر به خارج و 20 سال ممنوعیت مصاحبه با رسانه‌های داخلی و خارجی محکوم شد.

بازداشت او سه ماه در زندان اوین به طول انجامید.

او با وجود ممنوعیت همچنان به فیلم‌سازی مشغول است و در فستیوال‌های جهانی شرکت می‌کند.

جعفر پناهی 5 خرداد 1397 در یکی از بیمارستانهای تهران بستری شد . علت بستری شدن این کارگردان درد در ناحیه قفسه سینه و افت فشار اعلام شد . او درباره سلامتی جسمی‌اش در صفحه اینستاگرامش نوشت: «سلام دوستان، سپاس از لطف همه شما. حالم خوب است. مسئله خاصى نیست. نه مشکل قلب دارم و نه بیمارى حاد. در حد توفیق اجبارى براى استراحت و فکر کردن به فیلم بعدى. همین.»

ابتلا به کرونا

جعفر پناهی ۱۴ مرداد ۱۴۰۱ در زندان اوین دچار تب و لرز شدید شد و صبح روز ۱۵ مرداد پس از مراجعه به بهداری زندان اوین تست کرونای او مثبت اعلام شد. او درخواست کرد تا با هزینه شخصی خودش، وی را به بیمارستان منتقل کنند اما درخواستش با مخالفت مسولان زندان مواجه شد. با این حال همسر پناهی برای دریافت مرخصی برای او و انتقالش به خارج از زندان تلاش کرد.

 او با وجود ممنوعیت فیلم می سازد و در فستیوال های جهانی شرکت می کند

در سال 2013 جشنواره خرس نقره ای فیلم برلین برای فیلمنامه فیلم پرده را گرفت – در سال 2014 فیلمنامه گل پناهی جایزه آسیا پاسیفیک را برنده شد

 
در سال 2015 خرس طلایی جشنواره  فیلم برلین را درو کرد و در اخرین افتخار فیلم سه رخ او بهترین فیلمنامه جشنواره کن 2018 شد

زندگی شخصی و خانوادگی جعفر پناهی

 جعفر پناهی با طاهره سعیدی ازدواج کرده است. ثمره ازدواج آن‌ها دو فرزند دختر بنام پناه و سولماز است.

پدرش نقاش ساختمان بود که مشوق اصلی او در این راه شدشروع فعالیت اش در 12 سالگی با نوشتن داستانی شروع می شود که این داستان جایزه کتابخانه محله را می برد، و سپس اولین بار به عنوان بازیگر در فیلم کوتاه فیل و فنجان ایفای نقش می کند

جعفر پناهی در کنار مادرش