صدای ایران-یالثارات الحسین شعار خونخواهی امام حسین (ع) است که در ابتدا در قیام توابین به رهبری سلیمان بن صرد خزاعی به کار گرفته شد و سپس مختار در قیام خود برای خونخواهی امام حسین(ع) و یارانش ار آن استفاده کرد. افرادی که شعار یالثارات الحسین را استفاده می کردند آغاز قیام و تحریک دوستداران اهل بیت (ع) را اعلام می نمودند. ابومسلم خراسانی نیز در شکست امویان از شعار یا لثارات الحسین بهره گرفت.
بر اساس برخی از روایات، شعار امام زمان(عج) و یاران ایشان در آخرالزمان، یالثارات الحسین خواهد بود. این شعار در قیام هایی که برای خونخواهی امام حسین(ع) پس از شهادت ایشان شکل گرفته بود. پیروان بنی امیه در مقابل این شعار، شعار «یا لثارات عثمان» سر می داند.
شعار یا لثارات الحسین، تأثیر بسیار زیادی در تحریک دوستداران اهل بیت (ع) علیه حکومت اموی داشت. بر همین اساس مردان با شنیدن این شعار از خانواده های خود جدا شده و میدان نبرد می رفتند.
انگیزه پیروان از گفتن شعار یالثارات الحسین
پس از قیام امام حسین(ع) در روز عاشورا و شهادت ایشان و یارانشان در کربلا، برخی از شیعیان که با وعده بیعت از امام حسین(ع) برای آمدن به کوفه دعوت کرده بودند اما به عهد خود وفا نکردند، از خطای خویش در پیمان شکنی و یاری نرساندن به امام(ع)، سخت پشیمان بودند، آنها تصمیم گرفتند که خطای خود را جبران کنند و در جلسات مختلف به این نتیجه رسیدند که این ننگ جز با کشته شدن در راه امام حسین(ع) و گرفتن انتقام از قاتلان وی پاک نمی شود.
شعار خونخواهان
«ثار» اگر به معنی «دم و طلب دم»(یعنی خون، خونخواهی، به شخص خونخواه «ثائر» گویند،) باشد، عبارت است از خون ریخته ای که قابل قصاص بوده و هدر نرفته است.
سلام بر تو ای کسی که خدا خونخواه تو است وای فرزند کسی که خداوند خونخواه اوست.
ثارالله برای اولین بار در زیارت های مربوط به امام حسین (ع) و زیارت عاشورا ذکر شده است.«السلام علیکَ یا ثارالله وابنَ ثاره » این عبارت در زیارت وارث هم آمده است.
اهمیت خونخواهی در قرآن کریم و احادیث
خداوند در قرآن کریم می فرماید:
«وَلاَ تَقْتُلُواْ النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللّهُ إِلاَّ بِالحَقِّ وَمَن قُتِلَ مَظْلُومًا فَقَدْ جَعَلْنَا لِوَلِیِّهِ سُلْطَانًا فَلاَ یُسْرِف فِّی الْقَتْلِ إِنَّهُ کَانَ مَنْصُورًا »(سوره اسراء؛ آیه 33)
«وانسان را( که خدا کشتن اورا حرام کرده است) جز به حق نکُشید، و هر کس به ستم کشته شود، و برای ولّی او سلطه ای برقاتل قرار داده ایم ؛پس نباید در کشتن زیاده روی کند و چند تن را در برابر یک نفر بکُشد یا کسی را جز قاتل به قتل برساند.بی تردید،ولّی مقتول با حکمی که مقرر داشته ایم یاری شده است.»
امام صادق (ع) در مورد این آیه فرمودند:
مُراد از این آیه، حسین بن علی (ع) است که مظلوم کشته شده و ما اولیای دَم اوییم و قائم ما وقتی قیام کند «ثار» او را طلب خواهد کرد و انتقام او را خواهد گرفت.
امام حسین(ع) به فرزندش امام سجاد (ع) که در واقعه عاشورا به دلیل بیماری در نبرد شرکت نداشتند، فرمود:
«سوگند به خدا؛ خون من از جوشش باز نمی ایستد تا این که خداوند، مهدی را برانگیزد. او به انتقام خون من، از منافقان فاسق و کافر، هفتاد هزار نفر را می کشد.»(بحار الانوار،ج 45 ،ص ٢٩٩)
امام باقر (ع) به شیعیان فرمود:
در روز عاشورا این گونه به هم دیگر تسلیت گویید:
خدای سبحان در مصیبت و ماتم امام حسین (ع) مزد و پاداش ما را بزرگ گرداند و ما و شما را از انتقام جویان خون امام حسین قرار دهد:
«عظّم اللّه اجورنا بمصابنا الحسین (ع) و جعلنا و ایّاکم من الطالبین بثاره مع ولیه الامام المهدی[عج]»( بحار الأنوار،ج ٩٨،ص ٢٩٠ )
عاشورا
یکی از القاب حضرت مهدی (عج) «منتقم» است؛ که هنگام ظهورشان خود را به این نام معرفی می کنند و می فرمایند:
«أنا بقیة الله فی أرضه و المنتقم من أعدائه» من باقی مانده خدا روی زمین و انتقام گیرنده از دشمنان هستم.(کمال الدین ، ج 1، ص384)
البته در پاره ای روایات، ایشان منتقم خونِ همۀ ائمه و مظلومین هستند. شعار یاران حضرت، همان خواست خداوند است که حضرت مهدی موعود(عج) را در انتقام گرفتن از خون امام حسین (ع) یاری می دهند.
اگر به این موضوع با همان دیدگاه خونخواهی امام حسین(ع) دیده شود، موضوع بسیار روشن است.
حضرت می فرمایند:
من برای احیای سنّت جدّم و اصلاح امت او و امر به معروف و نهی از منکر قیام کردم. چون قیام حضرت مهدی (عج) هم بر همین اصول است، انتقام از ایشان جنبه شخصی و خصوصی ندارد، بلکه مُراد، انتقام از حتک حرمت هایی است که به اسلام و برپادارندگانش شده است.
خونخواهی حضرت مهدی
پیامبر اکرم (ص) در خطبه معروف خود در روز عید غدیر در توصیف امام مهدی (ع) می فرمایند:
الا انّه المنتقم من الظالمین الا انّه مدرک کل ثار لاولیاء اللّه عز و جل؛ آگاه باشید که او [خاتم الاوصیاء مهدی موعود (ع)] انتقام گیرنده از ستمگران است. او خونخواه خون به ناحق ریخته همه بندگان صالح خداست.»( پیمان غدیر:بیعت با مهدی «عجل الله تعالی فرجه الشریف»، ص47)
معنای لغوی شعار یالثارات الحسین
ثار از ماده «ث أ ر» است (که همزه به الف بدل شده است). ثأر در لغت به معنای خونخواهی و طلب کردن خون مقتول است (معانی خون و قاتل و دشمن نیز برای این کلمه ذکر شده است) و جمله «ثأرتُ فلاناً بفلانٍ» به معنای کُشتنِ قاتل برای انتقام خون مقتول است.
لغت شناسان دو معنا برای ثار در تعبیر «یا ثارات فلان»، مطرح کرده اند: ثار به معنای قاتل است؛ بنابراین، معنای عبارت چنین است:«ای قاتلان حسین».
معنی یالثارت الحسین
مشهورترین شاهد مثال برای این تعبیر، «یا ثارات عثمان» است که هم در حدیث و هم در شعر حسّان بن ثابت آمده است. منادا در این تعبیر قاتلان امام حسین هستند که به منظور ایجاد وحشت در دل آنها، مورد خطاب قرار می گیرند.
ثار به معنای خونخواه به کار رفته و در اصل، جمله به این صورت بوده است «ای کسانی که اهل خونخواهی هستید»؛ بنابراین، معنای عبارت چنین است:«ای خونخواهان حسین». مخاطب این عبارت، خونخواهان امام حسین هستند که برای خونخواهی فراخوانده می شوند.
حرف لام در « یا لثارات الحسین » را لام استغاثه می نامند که در عبارات استغاثه (طلب کمک) گاهی بر سر کلمات می آید. گفته شده که ممکن است «یالَثاراتِ» تسهیل یا تصحیف شدهٔ «یا آل ثاراتِ» باشد.
در هر صورت تعبیر عمیقی است که از زوایای مختلف باید در آن تامّل شود. حداقل معنی آن شاید این باشد که نظر می کنی به امام حسین(ع )و اظهار می داری ای خون خدا در کالبد بشریت! چرا که حیات بشر به خون است و تو حیات بشری. ای کسی که خدا خونخواه توست. خون بهای تو خداست ، زیرا حسین وسیله احیای دین خداست به تعبیری خون خداست در کالبد جامعه بشری، خون تو هدر نرفته تو « ثارالله » هستی و منتقم تو خداست.این خون ها تا قیامت می جوشد وظالمین را نابود می کند.
حجت الاسلام والمسلمین عباس خادمیان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به اینکه شعار یاران امام زمان (عج) «یالثارات الحسین(ع)» است، اظهار کرد: این موضوع هم در مباحث ظهورشناسی و هم عاشوراشناسی بسیار مهم است و به تاریخ و اعتقادات شیعیان و در نهایت واقعه غدیرخم و فراموشی بیانات پیامبر (ص) در این روز باز می گردد.
واقعه عاشورا ناشی از فراموشی غدیرخم است
وی ادامه داد: هر آنچه در کربلا رخ داد، به دلیل فراموشی واقعه غدیر و اصل «امامت بعد از نبوت» است و به جایی می رسد که روند تاریخ شیعه و مسلمانان به سمتی می رود تا امامی که باید محور، مقصد و تکیه گاه باشد، در گودال قتلگاه به شهادت می رسد.
خادمیان اضافه کرد: این اتفاق یک خطای مهم است که نتیجه آن علاوه بر محرومیت شیعیان کوفه از امام(ع)، محروم شدن تمام شیعیان جهان از نعمت امام(ع) به عنوان واسطه فیض الهی را ناشی می شود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه دست امامت در واقعه کربلا در زمینه تاثیرگذاری بسته می شود، تصریح کرد: خواجه نصیر در این باره می گوید «وجوده لطف و عدمه منا» یعنی عدم تاثیرگذاری و فیض بردن جامعه اسلامی و انسانی از وجود امام(ع)، بواسطه واقعه کربلا رخ می دهد و بواسطه این ظلم، اندیشه، گفتمان و دکترین مهدویت و انتظار شکل می گیرد و شیعه منتظر است تا با حضور حضرت حجت(عج)، این خلا و حفره فکری و اندیشه ای را پر و برطرف کند.
ظهور با کمال بشریت رخ می دهد
وی با بیان اینکه ظهور زمانی رخ می دهد که کمال بشریت حادث شود و نقص هایی که کوفیان به آن مبتلا بودند، برطرف شود، افزود: این مهم زمانی رخ می دهد که چالش های موجود زمان عاشورا و قیام حسینی برطرف شود، یعنی جامعه بشری به این نتیجه برسد که باید از حوض کوثر و فیض لایزال الهی برای هدایت صحیح خود استفاده کند و از وجود امام(عج) بهره گیرد و در غیر اینصورت هم نمی تواند به مقاصد خود برسد.
انتقام امام زمان (عج) از ظالمان در حق امام حسین(ع)
خادمیان با اشاره به اینکه امام زمان (عج) از کسانی که به امام حسین (ع) ظلم کردند، انتقام می گیرد، بیان کرد: حضرت حجت (عج)، از افرادی که مانع فیض و لطف امامت و مانع بهره برداری بشریت از این نعمت الهی شدند با شعار «یالثارت الحسین(ع)» به معنای انتقام خون حسین (ع) انتقام می گیرد و امام زمان (عج) تمامی موانعی را که نگذاشت امامت نقش آفرین باشد و دکترین امامت به هدایت بپردازد، برطرف می کند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه در زمان ظهور موانعی که نگذاشت عنصر نورانی امام بعد از واقعه غدیرخم تلالو یابد، برطرف می شود، تاکید کرد: در آن دوران، حجاب ها از چهره افراد کنار می رود و باطن آنان پدیدار می شود تا از بدکاران و بدخواهان در زمینه امامت انتقام گرفته شود و در نهایت راه کوفیان و یزیدیان برچیده و راه سعادت در پیش گرفته می شود.
یالثارات الحسین(ع) به معنای اقتدا کردن به امام زمان (عج) است
وی ادامه داد: یالثارات الحسین به معنای اقتدا کردن به امام زمان (عج)، امام شناسی مجدد و تعظیم به راه، روش و سبک هدایت امام است.
خادمیان با بررسی ویژگی ها و شاخص های مشترک یاران امام حسین(ع) و یاران امام مهدی(عج)، گفت: هم یاران حسینی و هم یاران مهدوی هر دو دارای معرفت نسبت به امام زمان (عج) خود هستند و ویژگی دوم آنها محبت نسبت به امام(ع) است.
اطاعت و تبعیت از امام(ع)؛ ویژگی بارز یاران حسینی و مهدوی
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه اطاعت و تبعیت از امام ویژگی دیگر این یاران است، افزود: این یاران تنها محبت صرف نسبت به امام حسین(ع) و امام مهدی(عج) ندارند بلکه تا پای جان، تابع امام خویش هستند و به همین دلیل است که یاران امام زمان (عج) شعار و هدف یالثارات الحسین(ع) را انتخاب می کنند.
اقدامات جهادگونه یاران مهدوی و حسینی
وی با بیان اینکه اقدام دائمی و جهادگونه در زمینه تحقق اهداف دیگر ویژگی مشترک یاران امام زمان (عج) و یاران امام حسین (ع) است، ابراز کرد: اهداف ظهور بدون مجاهدت یاران امام مهدی(عج) ممکن نیست و یاران حضرت(عج) برای تحقق اهداف قیام، شبانه روز و بدون استراحت تلاش خواهند کرد تا بتوانند مشکلات و موانع را مرتفع و اهداف را محقق کنند.
حجت الاسلام خادمیان دیگر ویژگی مشترک یاران مهدوی و حسینی را برخورداری آنان از روحیه شهادت طلبی دانست و افزود: منتظران حضرت مهدی (عج) هر روز صبح در دعای عهد، شهادت در رکاب امام زمان (عج) را از خداوند آرزو می کنند.
استقامت در برابر مشکلات ویژگی بارز یاران مهدوی و حسینی
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه یاران امام حسین (ع) و یاران امام زمان (عج) در برابر مشکلات، بیگانان و ظالمین استقامت دارند، گفت: یاران امام حسین (ع) هیچگاه از اهداف و اعتقادات خود کوتاه نیامدند و تمام وجود خود را در واقعه کربلا و در رکاب امام حسین(ع) گذاشتند و در نهایت جان خود را فدا کردند و یاران امام (عج) نیز اینگونه خواهند بود.
وی با با بیان اینکه محورها و رویکردهای واقعه کربلا، امروز هم وجود دارد، یادآور شد: برای مقابله با آنها، بر اساس شعار «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» راهی جز مقابله، ایستادگی و محکم ایستادن وجود ندارد و اگر واقعه کربلا بعد از 1400 سال هنوز تلالو دارد، به جهت نور هدایت امام حسین(ع) است.
حجت الاسلام خادمیان خاطرنشان کرد: برخورداری از استقامت، مجاهدت، محبت و معرفت واقعی به امام زمان (عج)، راه تاسی به یاران امام حسین (ع) است.
