12هزار خارجی در اردوگاه «داعش»

روزگاری تئوریسین‌های آمریکایی می‌گفتند برای مبارزه با بنیادگرایی در افغانستان باید همه کوچه‌ها و خیابان‌ها را پر از سینما و مراکز فرهنگی کرد و آنقدر سرگرمی و رفاه اجتماعی ایجاد کرد که دیگر طالبان جذابیتی نداشته باشد، اما به نظر این ایده حتی درباره اروپای غرق در سرگرمی و امکانات فرهنگی هم جواب نداده است. 12هزار خارجی همراه تروریست‌های داعش شده‌اند، جدای از روس‌ها و چچنی‌ها که بی‌شمارند، شورشیانی از آمریکا، بریتانیا، آلمان و دیگر کشورهای اروپایی همراه زنگی‌های مست، غیرنظامیان را در سوریه و عراق سر می‌برند و در فیلم‌هایی که در اینترنت منتشر می‌شود، این‌بار، این انگلیسی‌سلیس با لهجه بریتیش و آمریکایی است که مسوولان امنیتی کشورهای اروپایی و آمریکا را نگران کرده است و سوالی که مدام مطرح می‌شود: با اینها چه باید کرد؟

 همین چندسال پیش بود که نبیره ونگوک، نقاش هلندی که نماینده پارلمان بود و دست‌آخر هم برای تندروی‌هایش علیه مهاجران سرش را به باد داد گفته بود: «اروپایی‌جماعت هیچ‌وقت تروریست نمی‌شود، اما تروریسم در خون مسلمان‌ها و خاورمیانه‌ای‌ها ریشه دارد.» حالا اگر تئو ونگوگ زنده بود احتمالا باید برای فرضیه‌اش عذرخواهی می‌کرد. چون لااقل در نتیجه شناسایی هویت سه‌هزارنفر از این جنگجویان سفرکرده‌به عراق و سوریه مشخص شده که اصالتشان به اروپایی‌های اصیل برمی‌گردد. آنها از 81 کشور دنیا به این منطقه آمده‌اند و در کشتار جنون‌آمیز زنان و کودکان و غیرنظامیان شرکت می‌کنند.  «توماس هیگامر» محقق مرکز تحقیقات دفاعی نروژ معتقد است، این اتفاق تازه‌ای نیست: «از اوایل دهه90 لندن تبدیل به یکی از سرپناه‌ها و مرکز ثقل بنیادگرایی و افراطیون در اروپا بود، این در حالی است که ما چشم به کوه‌های افغانستان دوخته بودیم و نمی‌دانستیم در دل اروپا این ایده چقدر طرفدار پیدا کرده است.»و به‌گفته «پیتر نیومن» مدیر مرکز بین‌المللی مطالعات افراطی‌گرایی (ICSR) یک‌چهارم از غربی‌هایی که به داعش پیوسته‌اند زن هستند. در میان خبرها و تحلیل‌هایی که درباره حضور اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها در این گروه افراطی منتشر شده، هنوز تحلیل روشنی از انگیزه‌های پیوستن دیده نمی‌شود. «نیومن» می‌گوید: «برخی می‌گویند دلیل این ماجرا روشن است، آنها به افراطیون گرویده‌اند، اما کسی می‌داند دلیل این جذب‌شدن چیست؟ به نظرم شاید یک‌جور هیجان جنون‌آمیز یا یک‌جور علاقه‌مندی به اتوپیایی از بی‌قانونی و افراط را بتوان در آن یافت.

مساله این نیست که دلیل پیوستن آنها سرخوردگی از جامعه غرب باشد، بلکه متاسفانه اغلب آنها را می‌توان نمایندگانی از طبقه متوسط دانست. اما درهرحال طیف وسیعی از انگیزه‌ها را می‌توان در آنها دید، درباره روس‌ها و چچنی‌ها مساله فرق می‌کند، برای مثال پدر یکی از چچنی‌هایی که حالا در داعش عضو بلندمرتبه‌ای شده به رسانه‌ها گفته بود پسرش چندسال بیکار بود و برای همین هم سر از آنجا درآورده است. اما به نظرم در مورد اروپایی‌ها، آمریکایی‌ها و استرالیایی‌هایی که آنجا جولان می‌دهند یک‌جور حس ماجراجویی، آرمانگرایی نابجا و البته علاقه‌مندی به سیاست‌ها و ایدئولوژی‌های رادیکال را هم باید موثر دانست.» حضور زنان خارجی در دارودسته داعش یکی دیگر از نقاط کوری است که تحلیلگران غربی با آن روبه‌رو شده‌اند. چندی پیش توییتر، حسابی با عنوان «مهاجر به شام» را مسدود کرد، زن انگلیسی 22ساله‌ای که در توییترش وعده داده بود قصد دارد تبدیل به اولین زن جهادی از انگلیس بشود و به‌زودی یک اسیر غربی را درست مثل «جیمز فولی» جلو دوربین سر می‌زند. او خودش را خدیجه دیره معرفی کرده است، او یک پسر دارد و از سال 2012 همراه با شوهر سوئدی‌اش به داعش پیوسته، همسرش هم اسمش را به «ابوبکر» تغییر داده است. دو دختر اتریشی 15 و 16ساله هم آوریل امسال به سوریه رفته‌اند و در ماه می‌نیز یک دختر 16ساله بریتانیایی به برادر دوقلویش در سوریه پیوسته و ازدواج جهادی کرده است. شانون مورین کانلی، دختر 19ساله آمریکایی که قصد داشت از راه ترکیه به سوریه برود توسط اف‌بی‌آی در ماه آوریل دستگیر شده است، دست‌کم یک زن کانادایی و دو نوجوان سومالیایی ساکن نروژ هم در دوماه اخیر به این گروه پیوسته‌اند. این در حالی است که سیاست جداسازی زنان و مردان به شکل افراطی در میان شورشیان داعش حکمفرماست.

به گزارش تایم، کاربران فعال طرفدار این گروه در شبکه‌های اجتماعی سعی در جذب زنان و دختران جوان دارند، «شیراز ماهر» پژوهشگر مرکز بین‌المللی مطالعات افراطی‌گرایی می‌گوید: «با وجود اینکه آنها در ابتدا ادعا می‌کردند به زنان نیازی ندارند، حالا می‌بینند که برای حمل سلاح، پنهان‌کاری و پوشش امنیتی، زنان بهترین طعمه هستند.» «ام لیث» یکی از زنان غربی که در وبلاگ تامبلر و در توییترش زنان غربی را برای پیوستن به شورشیان سوریه تشویق می‌کند، نوشته: «اولین کار دورانداختن موبایلتان است تا از دست تماس‌هایی که پشت تلفن گریه می‌کنند و از شما می‌خواهند برگردید خلاص شوید.» مقامات بریتانیا گفته‌اند او دختری است 20ساله اهل گلاسکو که در ماه نوامبر خانه را ترک کرده است.

اما هنوز کسی نمی‌داند بعد از فروکش‌کردن تب تند داعش این مردان جوان و زنان اروپایی و آمریکایی در بازگشت به وطن چه آتشی به‌پا خواهند کرد.