بهترین راه درمان زخم های دیابتی در کلینیک های زخم

به گزارش صدای ایران، از آنجایی که تقریبا یک چهارم افراد دیابتی در مقطعی از زندگی خود دچار زخم پای دیابتی میشوند، پزشکان و کادر درمان نیز متعاقباً باید از بهترین راهکارها و شیوه‌‍‌های پیشگیری و درمان زخم پای دیابتی مطلع باشند.

نوع زخم پای دیابتی در تعیین موثرترین روش درمان این عارضه نقش کلیدی و مهمی دارد. در ادامه به انواع زخم پای دیابتی اشاره شده است:

• زخم‌های نوروپاتیک: زخم‌های نوروپاتیک زمانی ایجاد میشوند که آسیب عصبی ناشی از نوروپاتی محیطی در فرد دیابتی موجب میشود که فرد هیچ آسیب و دردی را حس نکند. این امر موجب میشود تا بیمار وجود زخم را حس نکند و در نتیجه زخم بطور چشمگیری گسترش یابد. بد شکلی و ناهنجاری‌های کف پا و انگشتان پا، انگشت چکشی، بیماری پای شارکوت و انحراف شست پا از جمله عوارض ناشی از این آسیب هستند. کفش نه تنها موجب پنهان ماندن این موارد میشود بلکه در صورت استفاده از کفش نامناسب، ممکن است آسیب تشدید شود.
• زخم‌های ایسکمیک: زخم ایسکمیک که به آن زخم ناشی از نارسایی شریانی نیز گفته میشود، در نتیجه مسدود شدن جریان خون در اندام‌ها ایجاد میشود. زخمی که در اثر آسیب به اندام ایجاد میشود،‌ به دلیل کمبود جریان خون سخت‌تر بهبود والتیام می‌یابد.
• زخم‌های نوروایسکمیک: در افراد مبتلا به نوروپاتی محیطی و جریان خون شریانی ضعیف رخ می‌دهد و درمان آن بسیار سخت و دشوار است.
• زخم‌های عفونی: زخم‌های عفونی تقریبا در نیمی از افراد مبتلا به زخم پای دیابتی ایجاد میشوند و نیاز به مراقبت و درمان ویژه پزشکی دارند.

انواع روش‌های درمان زخم پای دیابتی

دبریدمان زخم (تمیز کردن زخم)

اولین گام در درمان زخم پای دیابتی، برداشتن بافت مرده یا به اصطلاح نکروز زخم است. باید توجه داشت که روش دبریدمان مورد استفاده، به عصب‌ها، تاندون‌ها و یا رگ‌های خونی ناحیه آسیب نرساند. از آنجایی که اکثریت افراد مبتلا به دیابت دردی در محل زخم خود حس نمیکنند، پزشک نیز نباید حین معاینه نواحی حساس تنها به واکنش ناشی از درد خود بیمار تکیه کند. دبریدمان زخم میتواند:

• فشار را از روی زخم کاهش دهد.
• روند بهبودی و التیام زخم را تحریک کند.
• میتوان به کمک آن، بافت سالم زیرین زخم را بررسی کرد.
• به تخلیه شدن ترشحات زخم کمک میکند.
• موجب بهبود کارایی و اثربخشی پانسمان زخم میشود.

اکسیژن تراپی هایپرباریک (درمان با اکسیژن پُرفشار)

در این درمان، بیمار رو به پشت در یک محفظه یا اتاقک محصور و شفاف (شیشه‌ای) دراز میکشد. این محفظه به دستگاهی متصل است که فضا را با اکسیژن با خلوص 100 درصدی پر میکند. تنفس این اکسیژن خالص، میزان اکسیژن خون بیمار را ده برابر افزایش میدهد. در نتیجه، این خون غنی از اکسیژن با تحریک فاکتورهای رشد و سلول‌های بنیادی که برای التیام آسیب بافتی ضروری هستند، به میزان قابل توجهی موجب تسریع روند بهبودی زخم پای دیابتی میشود.

برای نتیجه گیری بهتر، بیمار به جلسات متعدد اکسیژن درمانی نیاز دارد. هر جلسه درمانی با این روش، تقریبا ۲ ساعت طول میکشد. بیمار نیز حین درمان میتواند با موسیقی یا تلویزیون دیدن سرگرم باشد.

بهبودی و التیام زخم پای دیابتی شدید حتی با اکسیژن درمانی نیز ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد. این روش درمانی هیچگونه عوارض جانبی ندارد.

داروهای آنتی بیوتیک

اگر زخم پای دیابتی عفونت کرده باشد، پزشک برای بیمار داروی آنتی بیوتیک تجویز میکند. این داروها معمولا بصورت خوراکی مصرف میشوند و با از بین بردن باکتری‌ها به رفع عفونت کمک می کنند. مدت زمانی که باید این دارو را مصرف کنید به شدت عفونت زخم بستگی دارد.

چنانچه عفونت به سایر بافت‌های بدن و یا استخوان رسیده باشد، پزشک از آنتی بیوتیک داخل وریدی استفاده خواهد کرد. تزریق این دارو به داخل جریان خون، به بدن در رفع عفونت کمک میکند.

ارتز و بریس سفارشی

دقیقا همانند اهمیت مشاوره ای که برای کاهش فشار روی پاشنه پاها برای زخم فشاری داده می شود، در زخم پای دیابتی نیز برداشتن فشار از روی زخم گام مهمی در پروسه درمان آن است. برای کاهش فشار از روی زخم و کمک به التیام آن،‌ پزشک استفاده از کفی‌های مخصوص کفش را به شما توصیه خواهد کرد.

ارتز یا کفی کفش، به توزیع مساوی وزن بدن شما در استخوان‌ها و مفاصل حین راه رفتن کمک میکند. این کفی‌ها نرم و محکم هستند و ممکن است فوم یا ژل نیز داشته باشند که این مورد از کف پای شما محافظت کرده و راه رفتن را برای شما آسان‌تر میکند. استفاده از این کفی‌ها، از اصطکاک زخم و بیشتر شدن آسیب حین راه رفتن جلوگیری میکند. همچنین کاهش فشار از روی زخم نیز موجب میشود تا روند بهبودی و التیام زخم تسریع شود.

پانسمان کردن زخم

معمولا در زخم پای دیابتی از پانسمان آغشته به عوامل ضد-میکروبی موضعی استفاده میشود. استفاده از گاز استریل خالی ممکن است به پوست آسیب بزند. پانسمان آلژینات و پانسمان فوم، با قدرت جذب بالای خود میتوانند برای زخم‌هایی که ترشحات متوسط تا زیادی دارند استفاده شوند. برای زخم پای دیابتی با بافت در حال مرگ، پانسمان هیدروژل یا پانسمان حاوی کلاژن و نقره موثرتر است. بطور کلی، حین انتخاب پانسمان مناسب، باید میزان ترشحات خروجی زخم با توانایی جذب پانسمان مطابقت داده شود.

قطع عضو

زمانی که دیابت منجر به مرگ شدید بافت یا عفونت حادی شود که جان بیمار را در خطر می‌اندازد، تنها گزینه قطع پا و یا قطع انگشت پای دیابتی خواهد بود. در این حالت، جراح بافت آسیب دیده را برداشته و تا حد امکان بافت سالم را حفظ خواهد کرد. پس از جراحی، بیمار چند روز در بیمارستان بستری و تحت نظر خواهد بود. ممکن است ۴ الی ۶ هفته نیز طول بکشد که زخم شما بطور کامل التیام یابد.

حتی پس از قطع عضو نیز باید برنامه درمانی دیابت خود را بطور منظم دنبال کنید. افرادی که ۱ مرتبه قطع عضو داشته‌اند، در معرض خطر بیشتری برای قطع عضو مجدد هستند. پیروی از رژیم غذایی سالم، ورزش منظم، کنترل مداوم قند خون و ترک سیگار و دخانیات، میتواند در جلوگیری از بروز سایر عوارض ناشی از ابتلا به دیابت کمک کند.

پیشگیری از زخم پای دیابتی

درمان دیابت به روش جامع یا بر اساس طب کل نگر(Holistic treatment)، به درمان سایر مشکلات زمینه‌ای کمک میکند و نه تنها منجر به بهودی سریع‌تر زخم میشود، بلکه عوامل دیگری که در ایجاد زخم پای دیابتی نقش داشته‌اند را نیز به حداقل میرساند. از اینرو، اقداماتی که برای کنترل دیابت و اصلاح سبک زندگی باید انجام دهید عبارتند از:

• متعادل نگه‌داشتن سطح قند خون
• داشتن تغذیه و رژیم غذایی سالم
• کنترل و کاهش فشار خون بالا
• ترک سیگار.

افراد مبتلا به دیابت باید این نکات را نیز رعایت کنند:

• روزانه پاها و مخصوصا کف پای خود را از لحاظ عفونت قارچی یا هر گونه ناهنجاری بررسی کنید.
• پاها و مخصوصا بین انگشتان خود را روزانه حداقل یکبار بشویید و با احتیاط خشک کنید.
• توجه داشته باشید که حتما ما بین انگشتان خود را خشک کنید.
• از پدهای گرمایشی استفاده نکنید و پاهای خود را به بخاری نزدیک نکنید.
• همیشه در داخل و خارج از خانه کفش بپوشید.
• اگر پنجه پاهای خود را حس نمیکنید، از کفش‌های طبی استفاده کنید.
• همیشه جوراب بپوشید و روزانه جوراب خود را عوض کنید.
• ناخن‌های پا را بطور صاف کوتاه کنید و لبه‌های آنرا سوهان بکشید تا باعث ایجاد زخم نشوند.
• برای حفظ رطوبت پوست و از بین بردن خشکی پوست پا از لوسیون مرطوب کننده استفاده کنید. لوسیون را برای ما بین انگشتان پا استفاده نکنید.

علاوه بر این، انجام معاینات دوره‌ای منظم پا برای جلوگیری از ایجاد زخم پای دیابتی در افراد مبتلا به دیابت ضروری است. پزشکان متخصص با معاینه فیزیکی دقیق میتوانند توصیه‌ها و دستورالعمل‌های مراقبتی به بیمار ارائه دهند که پیروی از آنها، از بروز مشکلات متعدد جلوگیری می کند.