اختلالات هورمونی و رشد موهای ناخواسته: تشخیص و روش های درمانی

به گزارش صدای ایران، هیرسوتیسم ناشی از افزایش هورمون‌‌های مردانه (آندروژن‌ها) به خصوص تستوسترون است. روش‌های خود مراقبتی و گزینه‌های درمانی موثر برای زنان مبتلا به هیرسوتیسم در دسترس هستند.

علائم هیرسوتیسم

هیرسوتیسم یا پرمویی، شامل موهای تیره و ضخیمی است که معمولا در نواحی‌ای از بدن زنان ظاهر می‌شوند که اصلا درآنجا مویی وجود ندارد. این نواحی معمولا عبارتند از صورت، سینه، پایین شکم، داخل ران و پشت. نظرات متفاوتی در مورد علل پرمویی وجود دارد. زمانی که سطح آندروژن بالا باعث هیرسوتیسم می‌شود، در طول زمان ممکن است علائم دیگری نیز ایجاد شوند، که فرآیند ویریلیزیشن نام دارد. علائم ویریلیزیشن عبارتند از موارد زیر:

• کلفت شدن صدا
• تاسی
• آکنه
• کاهش سایز سینه
• افزایش توده عضلانی
• بزرگ شدن کلیتوریس

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر فکر می‌کنید موهای ضمخت زیادی روی صورت و بدن خود دارید، باید برای صحبت در مورد گزینه‌های درمانی به پزشک مراجعه کنید.

موی زیاد در صورت یا بدن اغلب نشانه‌ی یک مشکل پزشکی اساسی است. اگر به مدت چند ماه رشد سریع و زیاد مو در ناحیه صورت و بدن داشتید، و یا در صورت تجربه علائم ویریلیزیشن، با سریع به پزشک مراجعه کرده و تحت بررسی قرار بگیرید. ممکن است به متخصص غدد و متابولیسم یا متخصص پوست ارجاع داده شوید.

علل هیرسوتیسم

از جمله علل هیرسوتیسم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، که اغلب با بلوغ آغاز می‌شود، منجر به عدم تعادل هورمون‌های جنسی می‌شود. گاهی اوقات سندرم تخمدان پلی کیستیک با گذر زمان باعث رویش بیش از حد مو، قاعدگی نامنظم، چاقی، ناباروری و گاهی چندین کیست بر روی تخمدان شود.
• سندرم کوشینگ، زمانی رخ می‌دهد که بدن در معرض سطوح بالای هورمون کورتیزول قرار دارد. این سندرم می‌تواند ناشی از تولید بیش از حد کورتیزول توسط غده فوق کلیه و یا مصرف داروهایی مانند پردنیزون در طولانی مدت باشد.
• هیپرپلازی مادرزادی آدرنال، این یک عارضه ارثی است که از مشخصه‌های آن می‌توان به تولید غیرطبیعی هورمون‌های استروئید، از جمله کورتیزول و آندروژن، توسط غدد فوق کلیه اشاره کرد.
• تومورها: به ندرت تومورهای آندروژن‌ساز در تخمدان‌ها یا غدد آدرنال می‌توانند موجب هیرسوتیسم شوند.
• داروها، برخی داروها می‌توانند باعث ایجاد هیرسوتیسم شوند. این داروها عبارتند از: ماینوکسیدیل (ماینوکسیدیل، روگین)؛ دانازول، که برای درمان زنان مبتلا به اندومتریوز استفاده می شود؛ تستوسترون (آندروژل، Testim)، دهیدرو اپی اندروسترون (DHEA). در صورتی که همسرتان از محصولات موضعی حاوی آندروژن‌ها استفاده کند، ممکن است از طریق تماس پوست با پوست نیز تحت تاثیر قرار گیرید.

هیرسوتیسم می‌تواند از نظر روحی آزاد دهنده و ترسناک باشد. برخی از زنان از داشتن موهای زائد زیاد خاجالت‌زده هستند. برخی ممکن است دچار افسردگی شوند. بعلاوه، اگرچه هیرسوتیسم عوارض فیزیکی ایجاد نمی‌کند، اما علت اصلی عدم تعادل هورمونی می‌تواند باعث ایجاد عوارض فیزیکی شود.

در صورتی که مبتلا به هیرسوتیسم هستید و قاعدگی‌های نامنظم دارید، ممکن است مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک باشید که می‌تواند مانع  باروری شود. زنان که از داروهای خاصی برای درمان هیرسوتیسم استفاده می‌کنند، به دلیل نقص‌های مادرزادی نباید باردار شوند.

تشخیص هیرسوتیسم

آزمایشاتی که مقدار هورمون‌های خاص از جمله تستوسترون یا هورمون‌های شبیه تستوسترون، را در خون شما اندازه‌گیری می‌کنند، می‌توانند به تعیین اینکه آیا میزان بالای آندروژن منجر به هیرسوتیسم شده است یا خیر، کمک کنند. پزشک همچنین ممکن است شکم بیمار را معاینه کرده و برای بررسی وجود توده‌هایی که می‌توانند نشان دهنده تومور باشند، معاینه لگن انجام دهد.

درمان هیرسوتیسم

در صورتی که هیرسوتیسم نشانه‌ای از اختلال غدد درون ریز نداشته باشد، نیازی به درمان نیست. اما درمان برای زنان که نیاز به درمان دارند یا به دنبال درمان هستند، شامل درمان هر گونه اختلال اساسی، ایجاد یک روتین خود مراقبتی برای موهای زائد و تلاش‌های مختلف درمانی و داروها می‌باشد.

داروها

در صورتی که روش‌های زیبایی و خودمراقبتی برای درمان موهای زائد جواب نداد، در مورد مصرف دارو برای درمان هیرسوتیسم، با پزشک مشورت کنید. هنگام مصرف دارو معمولا 6 ماه، متوسط چرخه زندگی یک فولیکول مو، طول می‌کشد تا نتایج قابل مشاهده‌ای به دست آورید. داروهای تجویزی عبارتند از:

• قرص‌های ضد بارداری: قرص‌های ضدبارداری یا سایر داروهای ضد بارداری هورمونی که حاوی استروژن و پروژستین هستند، هیرسوتیسم ناشی از تولید آندروژن را درمان می‌کنند. قرص‌های ضدبارداری یک درمان رایج برای هیرسوتیسم در زنانی است که قصد باردار شدن ندارند. عوارض جانبی احتمالی ناشی از مصرف این دارو شامل تهوع و سردرد است.
• آنتی‌آندروژن‌ها: این نوع داروها از اتصال آندروژن‌ها به گیرنده‌های خود در بدن جلوگیری می‌کنند. در صورت موثر نبودن قرص‌های ضدبارداری، معمولا 6 ماه بعد، آنتی‌آندروژن‌ها تجویز می‌شوند.

رایج‌ترین آنتی‌آندروژن مورد استفاده برای درمان هیرسوتیسم عبارت است از اسپیرونولاکتون (Aldactone، Carospir). نتایج جزئی هستند و معمولا حداقل 6 ماه بعد قابل مشاهده می‌باشند. ​عوارض جانبی احتمالی ناشی از این دارو شامل بی‌نظمی قاعدگی است. از آنجایی که این داروها می‌توانند باعث نقایص مادرزادی شوند، هنگام استفاده از آنها نباید باردار شوید، و باید از قرص‌های ضدبارداری استفاده کنید.

• کرم موضعی: کرم افلورنیتین یک کرم موضعی است که برای موهای زائد صورت تجویز می‌شود. 2 بار در روز باید کرم را مستقیم روی ناحیه تحت درمان اعمال کنید. این کرم باعث کند شدن رشد موهای جدید می‌شود، اما موهای زائد موجود را از بین نمی‌برد. می‌توان از این کرم همراه با لیزر رفع موهای زائد بدن برای افزایش تاثیر استفاده کرد.

روش‌های مورد استفاده برای هیرسوتیسم

روشهای حذف موهای زائد که نتایج آنها ممکن است پایدارتر از روش‌های خود مراقبتی باشند- و ممکن است با درمان پزشکی ترکیب شوند- عبارتند از:

• لیزر درمانی: پرتوهای بسیار متمرکز نور (لیزر)، به مظور آسیب زدن به فولیکول‌های مو از پوست عبور کرده و از رشد مو جلوگیری می‌کنند (فوتو اپیلیشن). ممکن است برای از بین بردن موهای زائد نیاز به چندین جلسه لیزر موهای زائد داشته باشید. برای افرادی که موهای زائد مشکی، قهوه‌ای یا بور دارند، معمولا روش فوتواپیلیشن نسبت به الکترولیز گزینه بهتری است.

با پزشک خود در مورد خطرات و مزایای لیزرهای مختلف مورد استفاده برای این روش از بین بردن موهای زائد، مشورت کنید. افرادی که پوست برنزه یا تیره دارند، در معرض خطر ابتلا به عوارض جانبی ناشی از لیزرهای خاص، از جمله تیره شدن یا روشن شدن تن پوست، تاول و التهاب هستند.

• الکترولیز. این درمان شامل قرار دادن یک سوزن کوچک در هر فولیکول مو است. سوزن با انتشار یک پالس جریان الکتریکی، به فولیکول مو آسیب رسانده و در نهایت آن را از بین می‌برد. ممکن است به چندین جلسه درمان نیاز داشته باشید. الکترولیز برای افرادی که به طور طبیعی موهای بلوند یا سفید دارند، بهتر از لیزر درمانی است.

الکترولیز روشی موثر، اما دردناک است. قبل از درمان به منظور کاهش درد و ناراحتی از یک کرم بی‌حسی استفاده می‌شود.

شیوه زندگی و درمان‌های خانگی برای هیرسوتیسم

روش‌های خود مراقبتی که در زیر عنوان شده است، به طور موقت موهای زائد صورت و بدن را از بین برده و کاهش می‌دهد. هیچ شواهدی مبنی بر اینکه اصلاح موهای زائد باعث زیادتر شدن آنها می‌شود، وجود ندارد.

کندن: کندن مو یکی از روش‌های عالی برای حذف موهای زائد جزئی است، اما برای از بین بردن موهای زائد در نواحی بزرگ کاربردی ندارد. موهای کنده شده ممکن است دوباره رشد کنند. می‌توان موهای زائد را با موچین، بند، یا سایر دستگاه‌های طراحی شده به این منظور، کند.

• اصلاح: اصلاح یک راه سریع و آسان است، اما باید به طور مکرر انجام شود.
• وکس یا موم: این روش شامل استفاده از موم گرم بر روی نواحی دارای موهای زائد است. زمانی که موم سرد شد از روی پوست کنده می‌شود. موم موهای زائد را در نواحی بزرگ به سرعت از بین می‌برد، اما ممکن است تا حدودی احساس سوزش ایجاد کرده و باعث تحریک پوست و قرمزی شود.
• دپیلاسیون یا مو زدایی: موبرهای شیمیایی را می‌توان روی پوست دارای موهای زائد اعمال کرد. این محصولات در انواع مختلفی از قبیل ژل، کرم یا لوسیون در دسترس هستند. این محصولات ممکن است پوست را تحریک کنند و باعث التهاب پوست شوند. همچنین به منظور حفظ نتایج باید به صورت مکرر از موبر استفاده کنید.
• سفید کردن: بلیچینگ باعث سفید شدن موها شده و دیگر موها قابل مشاهده نیستند. محصولات سفید کننده مو که معمولا حاوی پراکسید هیدروژن هستند، ممکن است باعث سوزش پوست شوند. قبل از استفاده از هر محصولی، حتما اول آن را در یک ناحیه کوچک روی پوست تست کنید.