دماي محيط در آموزش چه تاثيري دارد؟

به گزارش صداي ايران از ايسنا، مطالعات نشان داده که عوامل محیطی می‌تواند عملکرد افراد را تحت تاثیر قرار دهد و شناسایی عوامل موثر در عملکرد افراد، می‌تواند به پیشگیری و یا کاهش خطاهای انسانی کمک کند.  عوامل استرس‌زای شغلی از طریق کاهش تمرکز، حواس‌پرتی و اختلال در حافظه، در بروز رفتارهای ناایمن در بین شاغلین، اثرات مهمی ایجاد می‌کند.

استرس گرمایی، یک عامل خطر مشترک در بسیاری  از مشاغل است و کار کردن در محیط‌های گرم و شرایط جوی نامناسب، می‌تواند منجر به بیماری‌های ناشی از گرما و حتی مرگ شود. گرما در محیط کار می تواند به طور مستقیم یا غیر مستقیم بر متابولیسم، دمای بدن، ضربان قلب و فشار خون اثر گذاشته و باعث اختلال و بیماری و بالا رفتن میزان خطای کاری و در نهایت بروز حوادث شود. همچنین استرس گرمایی می‌تواند فرآیندهای شناختی دخیل در تصمیم‌گیری را نیز مختل می‌کند.

تا کنون مطالعاتی زیادی در خصوص تاثیر گرما بر روی پاسخ‌های فیزیولوژیکی بدن انسان انجام شده است؛ اما، علی‌رغم رشد روز افزون مطالعات آزمایشگاهی و میدانی در این زمینه، تاثیر تنش گرمایی بر عملکردهای شناختی انسان، مورد مطالعه قرار نگرفته است.

بر همین اساس پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی قم، با انجام یک مطالعه تاثیر گرما بر روی عملکردهای شناختی را در یک محیط شبیه‌سازی‌شده، مورد بررسی قرار دادند. این مطالعه بر روی ۲۱ شرکت‌کننده زن و در یک اتاق کنترل‌شده از نظر آب‌وهوایی انجام شد و عملکردهای شناختی مانند توجه، زمان واکنش و حافظه کاری در یک محیط‌شبیه‌سازی‌شده از نظر گرما و رطوبت مورد بررسی قرار گرفت.

شرکت‌کنندگان به طور تصادفی به سه گروه هفت نفری تقسیم شدند. گروه اول به مدت ۹۰ دقیقه در معرض شرایط آسایش حرارتی و گروه دوم و سوم ۹۰ دقیقه به ترتیب در شرایط تنش گرمایی متوسط و زیاد قرار گرفتند. همچنین پژوهشگران دمای گوش، دمای پوست و ضربان قلب شرکت‌کنندگان را اندازه‌گیری کردند.

یافته‌های این مطالعه نشان داد که با بدتر شدن شرایط حرارتی محیط، ضربان قلب، دمای گوش و دمای پوست افراد افزایش می‌یابد. با این حال تنها دمای پوست با بدتر شدن شرایط حرارتی، رابطه مستقیم و خطی نشان داده است.  

یافته‌های این تحقیق نشان داد که با بدتر شدن شرایط حرارتی، اثر مستقیم و افزایشی بر ضربان قلب، دمای گوش (تمپان) و دمای پوست مشاهده می‌شود. با این حال، تنها دمای پوست با بدتر شدن شرایط حرارتی، رابطه معنادار و خطی را نشان داده است.

همچنین در ارزیابی تغییرات توجه متمرکز و توجه پراکنده در شرکت‌کنندگان مشاهده شد که میزان زمان واکنش افراد با بدتر شدن شرایط حرارتی، به طور قابل توجه افزایش می‌یابد.  

بر اساس این نتایج پژوهشگران می‌گویند که به نظر می‌رسد توجه به دمای پوست کارکنان و ایجاد شرایط آسایش حرارتی می‌تواند عملکرد شناختی آن‌ها را بهبود بخشد.

در انجام این تحقیق حمیدرضا حیدری، احمد سلطان‌زاده، محسن مهدی‌نیا، ابوالفضل محمدبیگی، زهرا جعفری و متین روشن؛ پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی قم، با یکدیگر مشارکت داشتند.

یافته‌های این مطالعه دی‌ماه سال جاری، به صورت مقاله علمی با عنوان «ارزیابی عملکرد شناختی و پاسخ‌های فیزیولوژیکی انسان در موقعیت‌های مختلف حرارتی: مطالعه شبیه سازی شده در اتاقک کنترل‌شده جوی» در نشریه بین‌المللی «International Journal of Human Factors and Ergonomics» منتشر شده است.