تشخیص نارسایی های قلبی کودکان، علائمی که باید جدی بگیرید

به گزارش صدای ایران، به این حالت نارسایی احتقانی قلب نیز گفته میشود. اکثر مردم تصور میکنند که تنها بزرگسالان دچار نارسایی قلبی میشوند، اما افراد در هر سنی اعم از نوزادان، کودکان و نوجوانان نیز ممکن است دچار نارسایی قلبی شوند.

«تخمین زده می شود که سالانه حدود ۴۰۰۰۰ نوزاد با یک بیماری یا نقص مادرزادی قلبی متولد می‌شوند» (منبع). نارسایی قلبی در کودکان، اغلب ناشی از نقص مادرزادی قلب است که کودک از بدو تولد دچار آن است. در برخی موارد دیگر ممکن است کودک در پی عفونت یا ابتلا به سایر بیماری ها دچار مشکلات قلبی شود.  اگر کودک شما دچار نارسایی قلبی باشد، این عارضه ممکن است هر دو سمت دهلیز قلب او را تحت تاثیر قرار دهد.

زمانی که نارسایی قلبی سمت چپ قلب را درگیر کند، قلب در پمپاژ خون به اعضای بدن با مشکل مواجه خواهد شد. این امر باعث می شود که خون به داخل رگ های ریه برگردد و ریه ها دچار گرفتگی یا احتقان شوند. زمانی که نارسایی قلبی سمت راست قلب را درگیر کند، پمپاژ خون به ریه ها مختل میشود و این امر منجر به برگشت خون در کبد و رگ های کودک می شود که می تواند باعث احتباس مایعات در بدن شود.

علل نارسایی قلبی

دو دلیل عمده و اصلی در نارسایی قلبی کودکان وجود دارد:

دسته ی اول که اکثرا در نوزادان و کودکان کوچکتر دیده می شود، شرایطی است که در آن عضله قلب کار پمپاژ خون را بدرستی انجام میدهد، اما مسیری که خون طی می کند بسیار ناکارآمد است. این امر زمانی اتفاق می افتد که خون بیش از حد به ریه ها می رود و در نهایت، ریه ها و قلب در کنترل این میزان خون دچار مشکل می شوند.

این حالت در انواع خاصی از موارد سوراخ های دهلیزی یا مشکلات اتصالات ورید قلبی که نوزادان به طور مادرزادی درگیر آن هستند ایجاد میشود. در پی اختلال در این اتصالات، خونی که قبلاً از ریه های پر از اکسیژن به قلب بازگشته است، دوباره به ریه ها و سپس دوباره به قلب باز میگردد. نمونه های از این آسیب ها و ضایعات عبارتند از:

• مجرای شریانی، یک رگ خونی است که در دوران جنینی شریان ریوی چپ را به آئورت ارتباط می‌دهد و در همه ی نوزادان در دوران جنینی وجود دارد اما این مجرا، معمولاً در چند روز اول زندگی بسته می‌شود. در صورتی که این مجرا بزرگ باشد و بسته نشود، موجب جریان خون بیش از حد به ریه های نوزاد میشود. اکثرا نوزادان زودرس یا این مشکل مواجه می شوند. 
• بیماری روماتیسم قلبی در کودکان و بزرگسالان باعث آسیب به دریچه قلب شود.
• مشکل دیگری که منجر به جریان بیش از حد خون به ریه ها می شود، سوراخ قلب یا (نقص دیواره بین ‌بطنی (VSD) یا نقص دیواره بین دهلیزی (ASD)) است. این عامل تنها در صورتی باعث نارسایی احتقانی قلب می شود که سوراخ به اندازه ای بزرگ باشد که امکان عبور جریان خون اضافی به ریه ها را بدهد و قلب مجبور شود برای پمپاژ خون به بدن بیشتر کار کند.
• برخی از نوزادان نیز با ناهنجاری پنجره آئورتوپولمونری یا ترانکوس شریانی که به آن تنه مشترک شریانی نیز گفته میشود بدنیا می آیند. در این حالت یک شریان بزرگ بین دو شریان اصلی که قلب را ترک می‌کنند، وجود دارد. این نوزادان نیز در معرض خطر جریان خون بیش از حد به ریه ها قرار دارند.

علائم و نشانه‌های نارسایی احتقانی قلب

علائم و نشانه های هر کودک در سنین مختلف، متفاوت است، اما موارد زیر برای نوزادان و همچنین کودکان بزرگتر در نظر گرفته می شود:

علائم و نشانه ها در نوزادان

رشد کودک ضعیف است، زیرا قلب مقدار قابل توجهی از انرژی بدن را مصرف می کند و برای انجام وظایف خود بیشتر کار می کند.اختلال در تنفس، بدلیل احتباس مایعات در ریه ها. در نارسایی حاد احتقانی قلب، قلب کودک بقدری قوی پمپاژ میکند که میتوان تکانه قلب را به راحتی از روی سطح قفسه سینه احساس یا حتی مشاهده کرد.تنگی نفس و تند بودن ضربان قلبمشکل در غذا خوردن یا عدم توانایی در سریع غذا خوردن برخلاف سایر نوزادان. همچنین ممکن است حین غذا خوردن، تعریق زیادی هم داشته باشد.بیشتر خوابیدن یا سطح انرژی کمتر نسبت به سایر نوزادان. چرا که قلب آنها بیشتر و سخت تر کار می کند.جثه ی کوچکترکبد همچنین ممکن است به دلیل احتقان خون در سمت راست قلب، بزرگ شده و به راحتی قابل لمس (احساس) باشد.پف چشم یا ورم پا به دلیل از کار افتادن سمت راست قلب.تاخیر در رسیدن به نقاط عطف رشد جسمانی

زمان بندی بروز علائم و نشانه ها

این علائم و نشانه ها معمولا به محض تولد نوزاد بروز نمیکنند. این امر به این دلیل است که در هنگام تولد، فشار در ریه های همه ی نوزادان، با فشار در بقیه ی بدن برابر است. ممکن است ۲ روز الی ۸ هفته طول بکشد تا فشار در ریه های نوزاد به حالت عادی برسد. نوزادانی که دارای نقص دیواره بین بطنی یا منابع جریان خون اضافی به ریه ها هستند، اغلب می توانند در یک تا دو هفته اول زندگی، همانند سایر نوزادان تغذیه و رشد کنند، چرا که فشار بالای آنها در ریه ها از جریان خون بیش از حد به ریه های آنها جلوگیری می کند.

علائمی نظیر رشد ضعیف، مشکل در تغذیه و تنفس سریع، بتدریج از هفته ی اول یا دوم زندگی این نوزادان ظاهر میشود، چرا که فشار هوای ریه ها شروع به کاهش میکند و در پی آن خون از سوراخ وارد ریه ها می شود. این علائم، در نوزادانی که دارای انسداد جریان خون در سمت چپ قلب خود هستند یا عضلات قلب آنها ضعیف است، ممکن است حتی زودتر ظاهر شوند. گاها در چنین نوزادانی، این علائم در چند روز اول زندگی بسته به میزان انسداد جریان خون یا ضعف عضله قلب بروز میکند. فشار خون و نبض نیز ممکن است در نوزادانی که انسداد سمت چپ دارند، طبیعی باشد یا کاهش یابد. در معاینه ی قلب این نوزادان نیز ممکن است نوع خاصی از سوفل قلب به نام سوفل‌های دیاستولیک وجود داشته باشد که ناشی از جریان خون اضافی به ریه هاست.

علائم و نشانه ها در کودکان بزرگتر

• ناتوانی در ورزش کردن. این کودکان نسبت به هم سن وسالان خود، سریعتر دچار تنگی نفس می شوند و حین فعالیت، مکررا نیاز به استراحت کردن دارند.
• آنها ممکن است حتی با ساده ترین فعالیت ها نظیر بالا رفتن از پله ها یا پیاده روی نیز دچار تنگی نفس شوند.
• کمبود انرژی در مقایسه با هم سن و سالان، اگرچه ممکن است تشخیص این مورد دشوارتر باشد چرا که هر کودکی دارای سطح مختلفی از انرژی است.
• از حال رفتن در حین ورزش کردن
• کم اشتهایی
• کاهش وزن یا عدم افزایش وزن حتی در کودکان بزرگتر
• احتباس یا تجمع مایعات در بدن و افزایش وزن، که باعث ایجاد ظاهری پف کرده میشود
• صدای اضافی قلب (به نام صداهای گالوپ)
• التهاب یا بزرگ شدن کبد به دلیل احتقان خون در سمت راست قلب، که تشخیص آن راحت تر است.
• پف کردن چشم ها یا ورم پاها در پی از کار افتادن سمت راست قلب
• درد قفسه سینه
• تپش قلب (ضربان نامنظم قلب)
• سرگیجه
• از حال رفتن (غش کردن)

از آنجایی که تعیین پارامترهایی برای تشخیص نارسایی قلبی در کودکان بزرگتر دشوارتر است، باید به تغییراتی که در توانایی آنها در ورزش کردن ایجاد میشود یا به پیشرفت علائم در گذر زمان، توجه داشته باشید.