به گزارش صدای ایران هیدروکورتیزون متعلق به دسته داروهای کورتیکواستروئیدی می باشد که اصطلاحا کورتون نامیده می شود.این دارو در افرادی که به هردلیلی غده ی فوق کلیوی آنها اختلال پیدا کرده و هورمون های استروئیدی (مانند کورتیزول) را به اندازه ی طبیعی تولید نمی کند. این اتفاق می تواند در افراد با نقص در غدد آدرنال فوق کلیه (بیماری آدیسون) و یا افرادی که با جراحی غدد فوق کلیوی آنها برداشته شده است.
پیش از مصرف هیدروکورتیزون
-درصورت سابقه یا داشتن فشار خون، مشکلات قلبی،کبدی،کلیوی،گوارشی (خصوصا زخم گوارشی)،تیروئید،پوکی استخوان ،صرع،بیماری های اعصاب و...پزشک خود را مطلع نمایید.
-با اینکه مصرف هیدروکورتیزون در دوران شیردهی مشکلی ندارد همچنان در صورت بارداری و شیردهی پزشک را در جریان قرار دهید.
-در صورتی که در حال حاضر مبتلا به عفونتی هستید یا مبتلا به سل می باشید پیش از شروع این دارو حتماً پزشک را مطلع نمایید.
-در صورتی که اخیراً واکسیناسیون انجام داده اید به پزشک خود بگویید.
-در صورتی که سابقه ی فامیلی دیابت دارید یا خودتان قند خون کنترل نشده دارید به پزشک اطلاع دهید.
-سابقه ی هرگونه حساسیت دارویی را به پزشک خود اعلام کنید خصوصاً اگر در اثر مصرف داروهایی مانند دگزامتازون و بتامتازون دچار در عضلانی شده اید.
-از آنجا که این دارو می تواند در عملکرد داروهای دیگر در بدن اختلال ایجاد کند لازم است پیش از شروع مصرف لیستی از کلیه ی داروهای مصرفی خود در اختیار پزشک یا داروساز خود قرار دهید.
نحوه ی مصرف هیدروکورتیزون
-نحوه و مقدار مصرف این دارو توسط پزشک و داروساز به شما گفته خواهد شد.لذا دارو را دقیقاً طبق توصیه های پزشک مصرف نمایید.
-دارو را پس از وعده ی غذایی یا همراه با یک میان وعده میل کنید.
-در صورتی که دارو دو تا سه نوبت در روز تجویز شده باشد ممکن است نوبت مصرفی صبح مقدار داروی بیشتری نسبت به سایر نوبت ها داشته باشد.در صورتی که تجویز، یک نوبت در روز باشد بهترین زمان مصرف آن صبح ها پس از صبحانه می باشد.
-مصرف دارو را بطور منظم تا انتهای دوره ی درمان ادامه دهید.
توصیه های مربوط به هیدروکورتیزون
- بهتر است یادداشتی تهیه کنید با این مضمون که شما تحت درمان با داروی کورتیکواستروئید (داروهایی مانند هیدروکورتیزون، بتامتازون، دگزامتازون ..)می باشید و در کیف پول یا وسایل شخصی خود نگهداری کنید.بهتر است سابقه ی بیماری های مهم و دوز داروهای خود را نیز در این یادداشت قید کنید.
-درمان با این دارو باید زیر نظر پزشک باشد .لذا معاینات و آزمایشات دوره ای را بطور منظم انجام دهید.
-قطع ناگهانی این دارو می تواند با عوارض همراه باشد لذا پس از پایان دوره ی درمانی ،قطع دارو را طبق توصیه های پزشک خود انجام دهید.
-در مدت درمان با این دارو سیستم ایمنی شما نسبت به قبل ضعیف تر می شود و بیشتر مستعد عفونت می باشید. لذا در ارتباط با افراد بیمار (خصوصاً بیماری های مسری مانند آنفولانزا، آبله مرغان و...)احتیاط بیشتری کنید.
-در صورتی که قطع درمان توسط پزشک به شما اعلام نشده است، چند روز پیش از اتمام دارویتان بسته ی جدید دارو را تهیه نمایید تا در مصرف دارو وقفه ایجاد نگردد.
-در صورت نیاز به هرگونه واکسیناسیون، به پزشک خود در موردمصرف هیدروکورتیزون اطلاع دهید.
عوارض شایع هیدروکورتیزون
-ورم پا و مچ پا از عوارض شایع این دارو می باشد. توصیه می شود برای جلوگیری از ایجاد آن،هنگام نشستن پاهای خود را کمی بالاتر از سطح زمین نگه دارید (از یک زیرپایی استفاده کنید.)
-معده درد، دلبیچه ،سوهاضمه و احساس تهوع نیز می تواند از عوارض این دارو باشد که با مصرف دارو بعد از غذا و مصرف غذاهای سبک می توان آنها را کاهش داد.با این حال در صورت درد شدید شکمی یا استفراغ خونی پزشک خود را مطلع کنید.
-این دارو می تواند ایجاد ضعف عضلانی و احساس خستگی کند.در این زمان ها از رانندگی و کارهایی که نیاز به تمرکز و احتیاط دارد تا زمانی که این اثرات از بین نرفته اند خودداری نمایید.
-در ابتدای درمان با این دارو تغییر در خلق و خو و رفتار شما ممکن است رخ دهد.
بهتر است در این موارد افکار خودرا با نزدیکان و یا مشاور و پزشک خود درمیان بگذارید و آگاهانه نسبت به برطرف کردن آنها اقدام نمایید .
-مصرف این دارو ممکن است کمی اختلال در خواب و سردردایجاد کند به همین دلیل جهت پیشگیری از بی خوابی، بهترین زمان مصرف دارو صبح ها می باشد و در صورتی که دارو بصورت چند نوبت تجویز شده باشد، با پزشک خود در مورد چگونگی مصرف داروها مشورت نمایید.
- سیکل قاعدگی ماهیانه در خانم ها با مصرف این دارو ممکن است نامنظم شود .در صورت وقوع آن با پزشك خود صحبت كنيد.
-افزایش وزن یکی از عوارض شایع مصرف کورتیکواستروئید ها می باشد که اتفاقاً برخی سودجویان از آن در داروهای چاق کننده استفاده می کنند یا بصورت مستقیم جهت افزایش وزن توسط افراد استفاده می شود اما باید بدانید که این افزایش وزن در واقع ناشی از ورم و افزایش مایعات بدن می باشد و طبیعتاً ماندگار نمی باشد ضمن اینکه مصرف این دارو برای افزایش وزن،سایر عوارض کورتیکواستروئید هامانند پوکی استخوان و ضعف ایمنی را نیز در بر دارد .
-حتماً در مدت درمان با این دارو به علایم بیماری و عفونت ها بیشتر توجه کنید و در صورت احساس بیماری به پزشک خود مراجعه نمایید.
اطلاعات تخصصی
موارد مصرف هیدروکورتیزون-سیستمیک
هيدروكورتيزون براي درمان جايگزيني هورموني در نارسايي غده فوق كليوي استفاده مي شود. اين دارو همچنين در درمان علامتي بيماري هاي التهابي مانند بيماري التهابي روده و هموروئيد و نيز واكنش هاي حساسيتي مانند شوك آنافيلاكتيك، آنژيوادم و در جهت سركوب كردن سيستم ايمني استفاده مي شود. هيدروكورتيزون در هيپرپلازي مادرزادي غده فوق كليه، ادم مغزي و شوك نيز موثر است اين دارو همچنين جهت تشخيص سندرم كوشينگ و افسردگي آندوژن به كار مي رود.
مکانیسم اثر هیدروکورتیزون-سیستمیک
اين دارو با عبور از غشاء سلولي به گيرنده هاي خود در سيتوپلاسم متصل شده و كمپلكس دارو-گيرنده وارد هسته سلولي مي شود. اين كمپلكس با اتصال به نواحي خاصي از DNA موجب تحريك روند رونويسي MRNA و به دنبال آن ساخت آنزيم هايي مي گردد كه در نهايت مسئول اثرات سيستميك كورتيكواستروئيدها مي باشند. اين دارو با جلوگيري از تجمع سلول هاي التهابي در ناحيه التهاب، مهار فاگوسيتوز و آزاد شدن واسطه هاي شيميايي التهاب اثرات ضدالتهابي خود را اعمال مي كند.
فارماکوکینتیک هیدروکورتیزون-سیستمیک
هيدروكورتيزون سريعاً و به خوبي از دستگاه گوارش جذب مي شود. شكل تزريقي آن نيز از عضله به خوبي جذب مي شود. به طور عمده در كبد و مقاديري نيز در كليه و بافت ها به متابوليت هاي غير فعال تبديل مي شود.
منع مصرف هیدروکورتیزون-سیستمیک
1.تزريق داخل مفصلي اين دارو در مواردي مثل جراحي ترميمي مفاصل: اختلالات انعقادي خون، شكستگي داخل مفصلي، عفونت اطراف مفصل يا سابقه ابتلاء به آن، براي پوكي استخوان اطراف مفصل به دلايلي غير آرتريت و مفصل ناپايدار نبايد مصرف شود.
2.اين دارو در پيشگيري از سندرم زجر تنفسي نوزادان، در صورت وجود آمنيونيت، عفونت يا تب، عفونت يا هرپس، عدم كفايت جفت و پارگي زودرس غشاء نيز بايد مصرف مي شود.
عوارض جانبی هیدروکورتیزون-سیستمیک
*
سایر عوارض (درصد نامشخص):
قلبی عروقی: آمبولی اتروماتوز، برادی کاردی، آریتمی قلبی، نارسایی قلبی (به ویژه در بیماران مستعد)، بزرگ شدن قلب، شوک، افزایش فشارخون، کاردیومیوپاتی هایپرتوفیک (نوزادان نارس)، پارگی میوکارد (پس از سکته قلبی)، سنکوپ، تاکی کاردی، ترومبوآمبولی، ترومبوفلبیت، واسکولیت (التهاب عروق خونی)
سیستم اعصاب مرکزی: التهاب عنکبوتیه (تجویز اینتراتکال)، افسردگی، احساسات ناپایدار، سرخوشی، سردرد، افزایش فشار داخل جمجمه (همراه با تومور کاذب مغزی؛ معمولا پس از قطع مصرف)، بی خوابی، کسالت، مننژیت (تجویز اینتراتکال)، ضعف عضلات، التهاب نورون، نوروپاتی، فلج پاها (تجویز اینتراتکال)، خواب رفتگی اندام، اختلال شخصیت، اختلال روانی، تشنج، اختلالات حسی (تجویز اینتراتکال)، سوزن سوزن شدن پوست، سرگیجه
پوستی: آکنه ولگاریس، درماتیت آلرژیک، ریزش مو، استریای آتروفیک، احساس سوزش پوست، افزایش تعریق، کبودی، قرمزی (شامل صورت)، پوسته ریزی پوست، هایپرپیگمانته شدن، هایپرتریکوزیس (پرمویی)، هیپوپیگمانته شدن، آتروفی پوست، راش پوستی، سرکوب واکنش تست پوستی، کهیر، خشکی پوست
غدد درون ریز و متابولیسم: سرکوب غده فوق کلیه، سندرم کوشینگ، دیابت ملیتوس (نهفته)، احتباس آب، پیدایش گلوکز در ادرار، توقف رشد، هیرسوتیسم (پرمویی)، سرکوب محور هیپوتالاموس هیپوفیز آدرنال، افزایش کلسیم خون (مرتبط با سرطان)، افزایش قندخون (افزایش نیاز به انسولین یا داروهای کاهنده قندخون در دیابت ملیتوس)، کاهش پتاسیم خون، آلکالوز هیپوکالمیک، تحمل مختل گلوکز، لیپودیستروفی، لیپوماتوز (اپی دورال)، اختلالات قاعدگی (بی نظمی قاعدگی)، صورت ماه شکل، تعادل منفی نیتروژن، کاتابولیسم پروتئین، احتباس سدیم، افزایش وزن
گوارشی: باد کردن شکم، عدم تحمل کربوهیدرات، سوء هاضمه، بیماری گوارشی (تجویز اینتراتکال)، سوراخ شدن دستگاه گوارش (روده کوچک و بزرگ ؛ به ویژه در بیمارانی با بیماری التهابی روده)، سکسکه، افزایش اشتها، تهوع، پانکراتیت، زخم گوارشی (با احتمال سوراخ شدن و خونریزی)، زخم و التهاب مری، استفراغ
ادراری تناسلی: آستنواسپرمی (کاهش تحرک پیشرونده اسپرم)، نقص عملکرد مثانه (تجویز اینتراتکال)
هماتولوژی و انکولوژی: لکوسیتوز، پتشی
کبدی: بزرگ شدن کبد، افزایش سطح سرمی آنزیم های ترانس آمیناز
ازدیاد حساسیت: آنافیلاکسی، آنژیوادم، واکنش ازدیاد حساسیت
عفونی: افزایش خطر ابتلا به عفونت، عفونت، آبسه غیرعفونی
موضعی: آتروفی محل تزریق، عود پس از تزریق، ادم پوست
عصبی، عضلانی و اسکلتی: آمیوتروفی، آرتروپاتی شبه شارکو، ضعف بخش های انتهایی اندام حرکتی (تجویز اینتراتکال)، نکروز استخوان (نکروز غیرعفونی سر استخوان ران و بازو)، پوکی استخوان، شکستگی پاتولوژیک (استخوان های دراز)، پارگی تاندون (به ویژه تاندون آشیل)، میوپاتی استروئیدی، شکستگی فشرده سازی مهره
چشمی: آب مروارید زیرکپسولی خلفی، اگزوفتالمی، گلوکوم، افزایش فشار داخل چشم، رتینوپاتی (کوریورتینوپاتی سروز مرکزی)
تنفسی: ادم ریوی
متفرقه: اختلال در بهبود زخم
تداخلات دارویی هیدروکورتیزون-سیستمیک
*مشخصات کلی تداخلات:
- سوبسترای ۱۱- بتا هیدروکسی استروئید دهیدروژناز تیپ ۱
- سوبسترای CYP3A4
- اثر بر نتایج تست تشخیصی هورمون رشد
- افزایش خطر خونریزی یا آسیب به مخاط دستگاه گوارش
- تشدید هایپرگلیسمی
- تشدید اثرات افزاینده فشارخون
- تشدید هیپوکالمی
- تشدید اثرات افزاینده فشارخون
- کاهش آستانه تشنج
تداخلات رده X (پرهیز):
آلدسلوکین، ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، کلادریبین، دسموپرسین، فکسینیدازول ، ایندیوم ۱۱۱ کاپرومب پندتید، لاسمیدیتان، ماسیمورلین، میفامورتید، میفپریستون، ناتالیزومب، پیمکرولیموس، تاکرولیموس (موضعی)، اوپاداستینیب
کاهش اثرات داروها توسط هیدروکورتیزون (سیستمیک):
آلدسلوکین، داروهای ضد دیابت، آکسیکابتاژن سیلولوسل، ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، کلسی‌تریول (سیستمیک)، تست پوستی کوکسیدیوئید ایمیت، کورتیکورلین، کوزینتروپین، هیالورونیداز، ایندیوم ۱۱۱ کاپرومب پندتید، ایزونیازید، ماسیمورلین، میفامورتید، نیوولومب، پیدوتیمود، سالیسیلات ها، سیپولوسل تی، سوماتروپین، تاکرولیموس (سیستمیک)، ترتوموتید، تیزاجنلکلوسل، داروهای درمان کننده اختلالات چرخه اوره، واکسن (غیرفعال)، واکسن(زنده)
کاهش اثرات هیدروکورتیزون (سیستمیک) توسط داروها:
آنتی‌اسیدها، عوامل کمپلکس ساز اسیدهای صفراوی، القا کننده های قوی CYP3A4، اکیناسه، لوماکافتور و ایواکافتور، میفپریستون، میتوتان، القاکننده‌های P-gp/ABCB1
افزایش اثرات داروها توسط هیدروکورتیزون (سیستمیک):
مهارکننده‌های استیل کولین استراز، آمفوتریسین بی، آندروژن ها، باریسیتینب، دفراسیروکس، دسیرودین، دسموپرسین، فکسینیدازول ، فینگولیمود، لفلونامید، دیورتیک های لوپ، ناتالیزومب، نیکوراندیل، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (انتخابی COX-2)، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (غیر انتخابی)، کینولون ها، ریتودرین، سارگراموستیم، سیپونیمود، دیورتیک های تیازیدی و شبه تیازیدی، توفاسیتینیب، اوپاداستینیب، واکسن‌ها (زنده)، آنتاگونیست ویتامین کا
افزایش اثرات هیدروکورتیزون (سیستمیک) توسط داروها:
اپرپیتانت، کلادریبین، مهارکننده‌های قوی CYP3A4، دنوزومب، دیلتیازم، اردافیتینیب، مشتقات استروژن، فوس اپرپیتانت، اینداکاترول، اینبلیزومب، لاسمیدیتان، لوماکافتور و ایواکافتور، میفپریستون، داروهای مسدود کننده عصبی عضلانی (غیر دپلاریزان)، اوکرلیزومب، مهارکننده‌های P-gp/ABCB1، پیمکرولیموس، رانولازین، روفلومیلاست، سالیسیلات ها، تاکرولیموس (موضعی)، تراستوزومب
تداخل با غذا:
ذکر نشده است.
هشدار ها هیدروکورتیزون-سیستمیک
1.استفاده طولاني مدت آن در كودكان مي تواند منجر به مهار رشد شود.
2.به دنبال مصرف اين دارو ممكن است آزمون هاي بررسي عملكرد محور هيپوتالاموس- هيپوفيز- غده فوق كليوي دچار اختلال شود.
3.در افراد مسن و به خصوص خانم هاي يائسه، شانس ايجاد پوكي استخوان و افزايش فشار خون، بالا مي رود.
4.در صورت نياز به جراحي و يا درمان اضطراري و نيز مصرف دارو در بيماران ديابتي، بايد احتياط كرد.
توصیه های دارویی هیدروکورتیزون-سیستمیک
1.براي به حداقل رساندن تحريك گوارشي شكل خوراكي هيدروكورتيزون بايد بعد از غذا مصرف شود.
2.از قطع ناگهاني مصرف دارو بعد از استفاده طولاني( بيش از 2 هفته) پرهيز شود.
3.در طول درمان مصرف بايستي محدود شده و مصرف مكمل هاي حاوي پتاسيم توصيه مي شود.
4.معاينات چشم پزشكي در طول درمان دراز مدت، به طور مرتب بايد انجام گيرد.
دارو های هم گروه هیدروکورتیزون-سیستمیک
بکلومتازون
بتامتازون
بودزوناید
کورتیزون استات
دگزامتازون
فلودروکورتیزون
فلونیزولید
فلوتیکازون
متیل پردنیزولون
پردنیزولون
پرد-نیزون
تریامسینولون
تتراکوزاکتاید
سالمترول+فلوتیکازون
بودزوناید+فورمترول
بکلومتازون+فورمترول
