به گزارش صدای ایران، متخصص طب فیزیکی در ارتباط با علائم عارضه سوال‌های لازم را از بیمار پرسیده و میزان درد، قدرت عضلانی، دامنه حرکتی و واکنش به محرک حسی را بررسی می‌کند.
روند تشخیص عارضه
روند تشخیص عارضه به شناسایی علت اصلی مشکلات ستون فقرات کمک می‌کند. متخصص طب فیزیکی اصفهان با استفاده از روش‌های زیر علت بروز درد را تشخیص می‌دهد:
ارزیابی سابقه پزشکی بیمار
پزشک مواردی مانند زمان بروز درد و علائم دیگر و فعالیت‌هایی که سبب تشدید یا بهبود درد می‌شوند را ارزیابی می‌کند. همچنین سابقه پزشکی بیمار نیز به طور کامل بررسی می‌شود. پیشنهاد می کنیم برای آشنایی بیشتر با نحوه ارزیابی سوابق بیماری توسط متخصصان طب فیزیکی این مقاله را مطالعه کنید.
معاینه بدنی
- معاینه بدنی در کلینیک انجام می‌شود و شامل موارد زیر می‌باشد:
- معاینه چشمی وضعیت جسمانی و پوست در قسمت آسیب‌دیده
- معاینه توسط دست با استفاده از لمس ناحیه مورد نظر و بررسی اسپاسم عضلانی
- بررسی دامنه حرکتی برای ارزیابی قابلیت تحرک و راستای مفاصل مورد نظر
- بررسی بخش‌های مختلف ستون فقرات جهت ارزیابی عملکرد حرکتی
- معاینه عصب‌شناختی شامل بررسی قدرت عضلانی، حس‌های پوستی، واکنش‌ها و اعصاب مغزی
معاینه بدنی شامل بررسی مفاصل و قسمت‌های مجاور مانند لگن، مفصل ساکرو ایلیاک و اولین دنده نیز می‌باشد.
آزمونهای تشخیصی
در صورتی که به اطلاعات بیشتری نیاز باشد امکان دارد از روش‌های دیگری مانند آزمایش‌های تصویربرداری، نوار عصب و عضله و تزریق برای بررسی‌های اضافی استفاده شود.
بر اساس سابقه پزشکی بیمار و معاینه بدنی، تشخیص و درمان بیشتر عوامل بروز مشکلات مربوط به ستون فقرات بدون نیاز به بررسی‌های بیشتر، امکان‌پذیر می‌باشد. ولی چنانچه روش‌های درمان اولیه شامل فیزیوتراپی، مصرف دارو، استفاده از یخ و حرارت، رعایت اصول ارگونومی و تغییر در نحوه انجام فعالیت‌ها تاثیری در بهبود عارضه نداشته باشند، به انجام آزمایش‌های بیشتر نیاز می‌باشد.
آزمونهای تصویربرداری
متدوال‌ترین روش‌های تصویربرداری برای تشخیص عارضه‌های مرتبط با درد کمر و گردن شامل موارد زیر می‌باشند:
- با استفاده از تصویربرداری با اشعه ایکس، جزئیات ساختارهای استخوانی در ستون فقرات قابل مشاهده می‌باشند. این روش خصوصا در تشخیص تغییرات تخریبی یا شکستگی مفید می‌باشد و به تعیین برخی از عوامل بروز درد (مانند آرتروز) کمک می‌کند. در صورت وجود ناپایداری ستون فقرات نیز ممکن است از تصویربرداری با اشعه ایکس استفاده شود. این روش در تشخیص بسیاری از مشکلات ستون فقرات مانند فتق دیسک کمر و دیسک گردن و همچنین تنگی کانال نخاعی به کار برده می‌شود.
- ام آر آی یک گزینه مناسب برای ارزیابی ستون فقرات و بافت‌های نرم آن مانند دیسک‌ها و ریشه‌های عصبی محسوب می‌شود. این روش به تشخیص بین یک عارضه مزمن از یک مشکل حاد در برخی از موارد کمک می‌کند. برای ارزیابی ستون فقرات با وجود سابقه جراحی و جهت مشاهده جریان خون در ناحیه مورد نظر، معمولا ام آر آی پس از تزریق رنگ کنتراست انجام می‌شود.
- در روش سی تی اسکن از پرتو برای ایجاد مجموعه‌ای از تصاویر توسط رایانه استفاده می‌شود. جهت مشاهده بافت‌های نرم در برخی از مواقع سی تی اسکن با استفاده از تزریق رنگ کنتراست در کانال نخاعی به کار برده می‌شود (سی تی میلوگرام)
امکان دارد در بعضی از موارد برای ارزیابی دقیق‌تر بافت‌ها از تکنیک‌های تصویربرداری زیر استفاده شود:
- از اسکن استخوان برای کمک به تشخیص و تعیین شدت مشکلات مرتبط با استخوان مانند شکستگی، تومور، عفونت و درد استخوان استفاده می‌شود.
- از روش اسکن اسپکت معمولا به همراه اسکن استخوان در زمان مشاهده استخوان‌های ظریف در ستون فقرات و به منظور ارزیابی دقیق‌تر ناحیه مورد نظر استفاده می‌شود. امکان دارد این روش به همراه سی تی اسکن برای مشاهده دقیق اختلال‌های متابولیکی مانند تومور و ارتباط آن با ساختارهای استخوانی به کار برده شود.
- در روش اسکن دگزا (سنجش تراکم استخوان) از جذب اشعه ایکس با انرژی دوگانه برای سنجش تراکم استخوان استفاده می‌شود. این اسکن معمولا برای ارزیابی خطر بروز پوکی استخوان و شکستگی‌های کوچک در مهره‌ها به کار برده می‌شود.
در برخی از موارد، از چندین روش تصویربرداری جهت تشخیص درد کمر و گردن استفاده می‌شود.
تست عملکرد اعصاب
تست‌های عملکرد اعصاب برای تشخیص مشکلات مرتبط با ستون فقرات شامل موارد زیر می‌باشد:
- مطالعه هدایت عصبی برای سنجش سرعت هدایت سیگنال‌های الکتریکی توسط عصب مورد استفاده قرار می‌گیرد. وجود مورد غیر طبیعی نشان می‌دهد که احتمالا عملکرد بخشی از عصب دچار اختلال شده است.
- نوار عصب و عضله برای سنجش فعالیت الکتریکی در عضله استفاده می‌شود. معمولا جهت تعیین عضلات ضعیف، میزان ضعف و همچنین ارتباط تار عضلانی با عصب متصل به آن، یک الکترود سوزنی وارد عضلات مختلف می‌شود. «این آزمایش، سیگنال‌های الکتریکی موجود در عضلات و اعصاب را ضبط و تجزیه و تحلیل می‌کنند تا به تشخیص بیماری‌ها یا آسیب‌هایی که باعث درد، بی حسی یا ضعف می‌شوند کمک شود.»
نوار عصب و عضله معمولا پس از مطالعه هدایت عصبی استفاده می‌شود. دو روش فوق اطلاعات مفیدی را در اختیار پزشک قرار می‌دهند. در صورت احتمال وجود اختلال در عملکرد طناب نخاعی، امکان دارد از روش پتانسیل‌های برانگیخته سوماتوسنسوری (حسی- پیکری) استفاده شود.
تزریق دارو
تزریق دارو جهت تشخیص عارضه می‌تواند جهت تعیین دقیق ساختار مورد نظر در بدن به عنوان منشأ درد موثر باشد. نکات مهم در ارتباط با تزریق جهت تشخیص عارضه شامل موارد زیر می‌باشد:
- جهت تزریق در همه موارد بایستی از فلوروسکوپی و رنگ کنتراست برای ایمنی بیشتر و اطمینان از قرارگیری دقیق سوزن در ستون فقرات استفاده شود.
- در بیشتر موارد، ترکیبی از ماده بی‌حس‌کننده و کورتیکواستروئید تزریق می‌شود.
- با تسکین کامل درد توسط تزریق ماده بی‌حس‌کننده، پزشک از تعیین منشأ درد اطمینان حاصل می‌کند.
- در صورت عدم تسکین بلندمدت درد، امکان دارد از تزریق مجدد داروی بی‌حس‌کننده و یا یک روش تهاجمی استفاده شود.
در صورتی که تزریق ماده بی‌حس‌کننده تنها باعث تسکین نسبی درد شود، احتمال دارد عوامل دیگری نیز در بروز درد موثر باشند و ممکن است به استفاده از روش‌های درمانی دیگر نیاز باشد.
تزریق جهت تشخیص عارضه شامل موارد زیر می‌باشد:
- تزریق در مفصل فاست: در این روش، ماده بی‌حس‌کننده لیدوکائین و استروئید در مفصل فاستی که باعث بروز درد شده است، تزریق می‌شود. امکان دارد این روش جهت تشخیص عارضه و همچنین برای کمک به تسکین درد استفاده شود.
- بلوک عصب شاخه میانی: در این روش از تزریق محلول لیدوکائین در عصب حسی مرتبط با مفصل فاست استفاده می‌شود. این روش تنها به منظور تشخیص و به جهت اطمینان از بروز درد توسط مفصل فاست به کار برده می‌شود.
- بلوک انتخابی ریشه عصبی: در این روش از تزریق ماده بی‌حس‌کننده و محلول کورتیکواستروئید در اطراف ریشه عصبی مورد نظر که احتمال می‌رود باعث بروز درد شده است استفاده می‌شود.
