پروپاگاندا چیست؟
به گزارش صدای ایران به نقل از پژوهشکده باقرالعلوم، پروپاگاندا در لغت به معنای تبلیغات است و در معنای اصطلاحی عبارت است از: کوشش برای ترویج نظرات خاص سیاسی از طریق بیان واقعیات با گزارش‌های غیر واقعی به قصد تأثیرگذاشتن بر ذهن مخاطب و ترغیب به رفتار خاص. این عمل بوسیله دولت‌ها و احزاب و گروه‌ها صورت می‌گیرد و هدف اصلی آن جهتدهی افکار عمومی و القاء اندیشه‌ها و افکار خاص و مقبولیت بخشی عملکردها در نزد توده‌های مردم و افکار جهانیان است.
در نیمه اول قرن بیستم نازی‌ها و فاشیست‌ها از این واژه در تبیین کنترل اجتماعی و مشروعیت سازی حکومت بهره بردند. در دوران جنگ جهانی دوّم نیز، دولت‌های درگیر جنگ با بکارگیری ابزارهای مختلف تبلیغی در جهت نیل به اهداف سیاسی خود همچون تقویت روحیه مردم و بسیج نیروها و تضعیف روحیه دشمن تلاش کرده‌اند. از همین دوران بود که پروپاگاندا به معنای تبلیغات سیاسی رواج یافت. در دوران جنگ سرد نیز، دو بلوک شرق و غرب به طور بسیار گسترده و پیشرفته از تبلیغات در جهت گسترش حوزه نفوذ خود علیه جبهه مقابل استفاده کرده‌اند.
از جمله مفاهیمی که ارتباط نزدیکی با مفهوم تبلیغات دارد، ارشادگری است. ارشاد و ارشادگری به رهبری و هدایت در زمینه‌های اخلاقی و دینی گفته می‌شود. هدف از ارشاد راهنمایی و جهت دهی انسان به راه راست و زدودن خرافات و آموزه‌های غیر واقعی از اعتقادات است.
پروپاگاندا در جهان کنونی و در عصری که عصر انفجار اطلاعات خوانده می‌شود در سیاست جایگاه ویژه‌ای دارد. گسترش وسایل ارتباط جمعی و رسانه‌های گوناگون، تبلیغات سیاسی را پیچیده و روز افزون کرده است. از همین رو همۀ دولت‌ها و گروه‌ها و احزاب سیاسی در تلاش هستند با بکارگیری همۀ ابزارهای تبلیغی همچون: مطبوعات، فرستنده‌های قوی، ماهواره، سایت‌های اینترنت، سخنرانی‌ها، سینما و .... ایده‌ها و اندیشه‌های خویش را به مخاطبین انتقال دهند و در دستیابی به قدرت بیشتر بوسیله جلب رضایت مردم تمام همت خود را به کار بسته‌اند.
امروزه پروپاگاندا بخش پایداری از کوشش هر دولت و حزب سیاسی را تشکیل می‌دهد، دولت‌ها با تأسیس ارگان‌هایی با نام‌های گوناگون مانند: وزارت تبلیغات، اداره نشر و توسعه ارزش‌ها و اندیشه‌ها، سازمان انتشارات و تبلیغات و غیره فعالیت‌ها و تلاش‌های تبلیغی خود را در جهتدهی افکار عمومی و مشروعیت بخشی اعمال دولت نهادینه کرده‌اند.
تبلیغات سیاسی به دو دسته تقسیم می‌شود:
الف) تبلیغ سفید: در این شیوه با استفاده از رسانه‌های جمعی، سیاست‌ها و عملکردهای دولت و یا حزب خاصی تشریح و تبیین می‌گردد و نگرش مثبت نسبت به آن القاء می‌گردد.
ب) تبلیغ سیاه: در این شیوه دولت و یا گروهی که وسایل ارتباط جمعی را در اختیار دارند در تلاشند رقیب خویش را در عرصه سیاسی تضعیف کرده و ناکارآمد جلوه دهند و نسبت به آن نگرش منفی ایجاد نمایند؛ به این شیوه از پروپاگاندا «جنگ روانی» و یا «جنگ تبلیغاتی» نیز اطلاق می‌گردد.
جنگ تبلیغاتی امروزه بیش از گذشته با پیشرفت رسانه‌های جمعی و ارتباطی در عرصه رقابت‌های سیاسی نمودار شده است. در دوران جنگ سرد میان دو ابرقدرت شرق و غرب، جنگ تبلیغاتی بیش از گذشته نمایان شد و در عرصه داخلی کشورها همیشه گروه های چپ و راست از این شیوه تبلیغی علیه هم استفاده کرده اند.
از جمله مفاهیمی که ارتباط نزدیکی با مفهوم تبلیغات دارد، ارشادگری است. ارشاد و ارشادگری به رهبری و هدایت در زمینه‌های اخلاقی و دینی گفته می‌شود. هدف از ارشاد راهنمایی و جهت دهی انسان به راه راست و زدودن خرافات و آموزه‌های غیر واقعی از اعتقادات است. ارشاد ضد اضلال است. پروپاگاندا برخلاف ارشاد، تلاش در جهت تغییر نظرات و عقاید مخاطبان و واقعی جلوه دادن امور غیر واقعی در جهت منافع دولت‌ها و گروه‌های خاص است.
