رویدادهای تاریخی 25 آذرماه
به گزارش صدای ایران مهم‌ترین رویدادهای بیست‌وپنجم آذر را در ادامه به نقل از پایگاه «موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران» می‌خوانید.
رویدادهای 25 آذر
سال ۱۲۸۵
محمدعلی میرزا، ولیعهد، با همراهان وارد تهران شد و زمام امور را در دست گرفت.
سال ۱۲۹۶
لنین، رهبر انقلابیون روسیه، طی پیامی به مسلمانان روسیه و مشرق‌زمین اعلام داشت که عهدنامه‌های سری راجع به تقسیم ایران محو و پاره‌شده و قشون روس از ایران خارج خواهد شد.
متن بیانیۀ لنین و نامۀ تروتسکی، وزیر خارجۀ روسیه، به شارژدافر ایران در پتروگراد: «رفقا، برادران، وقایع عمدۀ در خاک روسیه در جریان است؛ خاتمه مجازات خونینی که از برای تقسیم‌کردن ممالک دیگران شروع شده بود نزدیک می‌شود. سلطنت وحشیانه‌ای که زندگانی ملل عالم را بنده خود قرار داده بود، مقهور گردید. عمارت کهنه و پوسیدۀ استبداد و بندگی در زیر ضربات انقلاب روس خراب می‌شود ... حکومت مملکت در دست ملت است ... در این مقصود مقدس روسیه تنها است ... و آن هندوستان دوردست که قرون متمادی در تحت ظلم و فشار درندگان متمدن اروپا واقع شده بود بیرق انقلاب برافراشته ... سلطنت غارت و زور سرمایه داران منقرض گردید. مسلمانان مشرق! ایرانیان، ترک‌ها، عرب‌ها؛ هندوها و تمام طوایفی که سباع حریص اروپا زندگی و دارایی و آزادی آنها را در قرون متوالی مال‌الاجاره از برای خود قرار داده و غارتگران جنگجو می‌خواهند ممالک آنها را تقسیم کنند! ما اعلام می‌کنیم که عهدنامه سری راجع به تقسیم ایران محو و پاره گردید و همین که عملیات جنگی خاتمه یافت، قشون روس از ایران خارج می‌شود و حق تعیین مقدرات ایران به دست ایرانیان تأمین خواهد گردید ... در این موقع که حتی مسلمانان هند که تحت ظلم و فشار بیگانه کوبیده و فشرده شده‌اند، بر ضد ستمکاران شورش می‌کنند، نباید خاموش نشست. فرصت را غنیمت و غاصبین را از اراضی خود دور اندازند، ما زیر پرچم‌های خود ملل مظلومه را برای استخلاص جای می‌دهیم. ای مسلمانان روسیه! ای مسلمانان مشرق زمین! در این راه تجدید حیات عالم ما از جانب شما انتظار هم عقیدگی و مساعدت را داریم.»
متن مراسله دولت بلشویکی لنین به شارژدافر ایران در پطروگراد مورخ ۱۶ ژانویه ۱۹۱۸ = ۲۶ دی ۱۲۹۶ به شرح زیر است:
«نظر به این که ملت ایران از وضع آتیه عهدنامه ۱۹۰۷ منعقد بین روس و انگلیس مردد است با نهایت احترام بنام حکومت جمهوری روسیه مراتب ذیل را به استحضار خاطر شریف می‌رساند: موافق نص صریح اصول سیاست بین‌المللی که در کنگره ثانی کمیسرهای ممالک روسیه در ۲۶ اکتبر ۱۹۱۷ مقرر شده است شورای کمیسرهای ملت روس اعلام می‌دارند که معاهده فوق‌الذکر نظر به این که بر علیه آزادی و استقلال ملت ایران بین روس و انگلیس بسته شده به کلی ملغی و تمام معاهدات سابق و لاحق آن نیز که هر جا حیات ملت آزادی و استقلال ایران را محدود نماید از درجۀ اعتبار ساقط خواهد بود. در خصوص تعدیات دستجاتی از قشون روس که هنوز خاک ایران را تخلیه نکرده‌اند باید خاطرنشان شود که این ترتیبات بر خلاف اراده و میل ما صورت گرفته و ناشی از جهالت قسمتی از سربازان و سوءنیت ضدانقلابی فرماندهان ایشان است. شورای کمیسرهای روسیه آن چه در قدرت دارد به استخلاص ایران از مأمورین تزار و سرمایه‌داران امپراطوری خود که هم دشمن ملت ایران و هم خصم روسیه می‌باشند مبذول داشته تمام اتباع روس را که مرتکب اعمال تجاوزکارانه نامشروع نسبت به ملت ایران شده‌اند مجدانه موافق قوانین انقلابی تنبیه خواهد کرد و در زمینه روابط بین‌المللی تا درجه امکان جدیت خواهد کرد که به تخلیه کامل قشون عثمانی و انگلیس از ایران موفقیت حاصل کند. صمیمانه امیدوارم موقع آن نزدیک شده باشد که ملل دنیا حکومت‌های خود را به جلوگیری از تجاوزات نسبت به ملت ایران وادار و موانع توسعۀ قوی و ترقی آزادانه مملکت مزبور را مرتفع نمایند به هر حال شورای کمیسرهای ملت روس فقط روابطی را با ایران معتبر می‌داند که مبنی بر تعهداتی به رضایت طرفین و احترامات بین دو دولت باشد. «امضاء ـ تروتسکی»
سال ۱۲۹۷
هیات اعزامی ایران به کنگره صلح مرکب از مشاورالممالک انصاری، وزیر خارجه رئیس هیات، ذکاءالملک فروغی، رئیس دیوانعالی تمیز، میرزا حسین معین‌الوزاره، وزیر سابق فوائد عامه و تجارت، انتظام‌الملک، رئیس کابینه وزارت خارجه، مسیو ادلف پرنی فرانسوی، مستشار وزارت عدلیه و میرزا عبدالحسین‌خان انصاری برای شرکت در جلسات کنگره عازم اروپا شدند.
سال ۱۳۰۱
سلطان احمدشاه وارد تهران شد.
سال ۱۳۰۴
رضاشاه بر تخت مرمر جلوس نموده، پادشاهی خود را اعلام کرد.
سال ۱۳۰۷
در کرج مدرسه عالی فلاحت تأسیس و شروع به کار کرد. چند متخصص خارجی در این مدرسه تدریس می‌کنند.
سال ۱۳۰۹
مراسم افتتاح دوره هشتم قانونگذاری طی تشریفاتی برگزار شد. اولین جلسه امروز به ریاست سنی دکتر محمدخان شیخ (احیاءالدوله) تشکیل شد. دادگر به ریاست موقت و آقایان یاسائی و دیبا به عنوان نواب رئیس انتخاب شدند.
سال ۱۳۱۸
پیمان دوستی بین ایران و ژاپن به تصویب مجلس رسید.
سال ۱۳۲۰
به دنبال دادخواهی زین‌العابدین رهنما، وزارت فرهنگ امتیاز روزنامه ایران را مجدداً به نامبرده واگذار کرد در عوض امتیاز مهر ایران هم به مجید موقر تعلق گرفت.
سال ۱۳۲۵
سرهنگ زنگنه فرماندار نظامی تبریز شد.
دو دادگاه صحرایی طبق قوانین زمان جنگ در تبریز برای مجازات بزهکاران تشکیل شد.
سال ۱۳۳۰
سیدمحمد تدین، سناتور، در آمریکا درگذشت. وی در هنگام تغییر سلطنت در ایران و خلع قاجاریه رئیس مجلس شورای ملی بود.
دکتر فاطمی و مهندس حسیبی، معاون وزارت دارایی، استعفا دادند.
دکتر مصدق، نخست‌وزیر، درباره شروع انتخابات دوره هفدهم نطقی در رادیو ایراد کرد و متذکر شد انتخابات این دوره برای اولین بار در تاریخ مشروطیت بدون دخالت و نفوذ عوامل داخلی و خارجی انجام می‌گیرد و مردم باید آزادانه رأی خود را به صندوق‌ها بریزند.
سال ۱۳۳۵
۲۵۰ نفر از امراء و افسران ارشد بازنشسته شدند.
سال ۱۳۳۶
شاه به لبنان رفت.
سال ۱۳۴۲
حزب جدیدالتأسیس ایران نوین با شرکت اکثر نمایندگان مجلس و سناتورها موجودیت خود را اعلام نمود. حسنعلی منصور به سمت دبیر کل این حزب انتخاب گردید. امیرعباس هویدا، عضو هیات‌مدیره شرکت ملی نفت، قائم مقام دبیر کل شد. عطاءالله خسروانی، وزیر کار، و نصرت‌الله معینیان، وزیر مشاور و سرپرست انتشارات و تبلیغات، عضویت این حزب را پذیرفتند. (۱)
سال ۱۳۴۹
در رضائیه سه قاچاقچی مواد مخدر تیرباران شدند.
سال ۱۳۵۰
در سطح استانداران و فرمانداران کل تغییراتی داده شد و استانداران و فرمانداران کل به این شرح تعیین شدند: ارتشبد بازنشسته، عزت‌الله ضرغامی، استاندار آذربایجان شرقی، مهندس محمد ظهیری، استاندار بنادر ساحلی و بنادر جزایر خلیج فارس، مصطفی درخشش، استاندار کرمان، غلامرضا عون جزایری، استاندار گیلان، دکتر ایرج برهمن، فرماندار کل همدان، عزت‌الله تیرانداز، فرماندار کل سمنان، دکتر عبدالله سینا، فرماندار کل یزد، سرلشکر ایلخانی فرماندار کل ایلام.
سال ۱۳۵۱
ایران ۱۵ میلیون دلار به لهستان اعتبار داد.
کارخانه ذوب آهن، تولید فولاد را آغاز کرد.
ابوالحسن بختیار به سمت سفیر ایران در قطر و پرویز عدل سفیر ایران در کانادا شدند.
سال ۱۳۵۵
شاه در یک مصاحبه مطبوعاتی اعلام کرد: نفت تا ۲۵ سال دیگر تمام می‌شود و ما فقط ۳۳۰۰ زندانی سیاسی داریم و اتفاقاً همگی مارکسیست هستند.
سال ۱۳۵۶
اردشیر زاهدی، سفیر ایران در آمریکا، سیاست خارجی ایران را تشریح کرد.
کارتر در یک مصاحبۀ مطبوعاتی درباره ایران اظهار نمود: این کشور با ثبات ضمن آن که یکی از بزرگترین تولیدکنندگان نفت است از بیشترین نفوذ سیاسی و نظامی نیز در خاورمیانه برخوردار است.
سال ۱۳۵۷
آیت‌الله طالقانی از مردم به مناسبت راهپیمایی‌های تاسوعا و عاشورا تشکر کرد.
تظاهرات در تمام شهرهای ایران بدون وقفه ادامه دارد. شعار فقط رفتن شاه و رهبری امام خمینی و حکومت عدل اسلامی است.
آیات عظام، مرعشی نجفی، گلپایگانی و شریعتمداری روز ۲۷ آذر را عزای ملی اعلام کردند.
---
۱- گروه مترقی توسط حسنعلی منصور در ۱۳۳۹ با عده‌ای قریب چهل نفر از تحصیلکرده‌های آمریکا و اروپا تشکیل شد. شاید در بادی امر چنین فکری که حکومت را در دست بگیرند، نداشتند. به همین دلیل پس از یک سال فعالیت چون نتیجه‌ای به دست نیاوردند در خودشان تحلیل رفتند. منصور متوجه شد برای رشد و سیاستگری در این کشور مانند پدرش باید یکی از سیاست‌های خارجی را پشتیبان خود سازد و آن سیاست خارجی هم در آن روز جز دولت آمریکا نبود. منصور کار خود را کرد و سیاست آمریکا را به خود جلب نمود. در ۱۳۴۱ مجدداً گروه مترقی را با افراد کمتر تشکیل داد و رهبری انتخابات دوره ۲۱ را به دست گرفت و رهبر اکثریت مجلس شد و حزب ایران‌نوین را از شکم گروه مترقی بیرون کشید و خود لیدر و کارگردان آن شد تا پس از مدتی کوتاه با کمک دیگران زیر پای غلام خانه‌زاد بیرجندی را جارو کرد و خود عهده‌دار نخست‌وزیری گردید.
