بيش فعالي ترکيه در خطوط قرمز ايران!
مهدي روزبهاني در سرمقاله ابتکار نوشت:
وقتي داود اغلو يا همان کسينجر ترکيه به مقام نخست وزيري اين کشور رسيد معلوم شد که اردوغان اين يکه تاز عرصه سياسي آنکارا به دنبال گسترش فعاليت خود در طرح هاي منطقه اي است. تلاش هايي که پيش از اين نيز با اعمال نظر يک جانبه اردوغان در مسائل منطقه اي، ترکيه را کشوري متمايز به نمايش گذاشته بود.همچون زماني که قطر اين کشور کوچک و غيرقابل پيش بيني عربي دست رد بر سينه اخواني ها زد تا بلکه تنش ميان جوامع سياسي عربي را کم کند؛ اين آنکارا بود که آغوش خود را براي مخالفان سر سخت عربستان باز گذاشت تا به اين ترتيب همچنان بر طبل اختلافات منطقه اي بکوبد. اما ابعاد موضع گيري هاي مبهم و لحظه اي آنکارا به اينجا ختم نمي‌شود؛ بلکه نوع موضع گيري هاي دو پهلوي آنکارا در قبال تروريست هاي منطقه و البته آوارگان ناشي از آن، خود نشانه اي از اين سياست سودجويانه ترک ها در منطقه است که البته اين بار، آن ها را به خطوط قرمز ايران نزديک کرده است و حالا داعيه دار لشکرکشي نظامي به مناطقي شده اند که جمهوري اسلامي پيش از اين به خاطر آنها در مقابل ابرقدرت ها ايستاده بود.
شايد اين موضع گيري هاي ترکيه به ظاهر لحظه اي باشد اما اندکي تأمل در انديشه هاي رهبران ترک نشان مي‌دهد که همه اين تصميمات در چارچوبي است که مطابق آن افرادي همچون داود اوغلو تلاش مي‌کنند جايگاه خاصي براي کشورشان در منطقه تدارک ببينند.تصميمي که البته مي‌تواند نقطه تلاقي منافع ترکيه با ايران باشد. طي چند سال گذشته سياست خارجي ترکيه با نام احمد داود اوغلو عجين بوده است. وي دکترين سياست خارجي خود را در چندين نوشته، از جمله کتاب "عمق استراتژيک” تشريح نموده است. دکترين سياست خارجي داوداوغلو باعث تحول سياست خارجي ترکيه شده است و به اين ترتيب افزايش اهميت نقش ديپلماتيک ترکيه بالاخص در منطقه خاورميانه را در پي داشته است. البته اين دکترين در برخي حوزه‌ها با چالش‌هايي جدي مواجه شده که مهمترين آنها را مي‌توان موضوع سوريه و تروريست هاي داعش دانست، رويدادهايي که در داخل نيز با انتقادهاي گسترده‌اي مواجه بوده است.
اوغلو در کتاب خود مي‌گويد که ترکيه بنابر موقعيت تاريخي و جغرافيايي خود داراي "عمق استراتژيک” بوده و بنابراين در زمره "قدرت‌هاي مرکزي” قرار مي‌گيرد. وي معتقد است که ترکيه نبايد تنها قانع به نقشي منطقه‌اي در بالکان يا خاورميانه باشد زيرا نه تنها يک قدرت منطقه‌اي بلکه قدرتي مرکزي است. به گفته اوغلو ترکيه بايد نقشي راهبردي در چندين منطقه ايفاء نموده و بدين ترتيب اهميت استراتژيک و جهاني خود را نيز ارتقاء بخشد.
ترکيه براي عبور از گلوگاه هاي بين‌المللي منطقه، همواره درصدد است طرح هاي ابداعي خود را به اجرا بگذارد تا بدين ترتيب ابتکار عمل را در دست بگيرد. مانند وقتي که ميزبان معترضان سوري شد تا مخالفان بشار اسد ائتلافي براي خود در خاک ترکيه (همسايه شمالي سوريه) ترتيب بدهند.هرچند ممکن است اين فعاليت ها خام بنظر برسد و يا با شکست مواجه شود اما اين تلاش ها براي کسب موقعيتي است که آنکارا را به يک بازيگر منطقه اي قدرتمند تبديل کند و منافع دراز مدت براي ترکها به بار آورد. و اين همه يعني بازي ترک ها در قلمرو ايران؛ زيرا بسياري از مسائلي که ترکيه روي آنها انگشت گذاشته، مسائلي است که يا مستقيما به تهران پيوند خورده يا با يک واسطه به ايران مي‌رسد. همچون مسئله سوريه و عراق و يا بحث کردهاي منطقه که براي آنکارا بسيار مهم ارزيابي مي‌شود.
اما اين موضع گيري هاي متمايز و جنجالي ترکيه همچنان ادامه دارد.در حالي که تصور مي‌شد ترکيه در تلاش است تا با دور نگه داشتن خود از ائتلاف ضد داعش همچنان متفاوت باشد؛ با تصميم به لشکرکشي مستقيم عليه داعش جنجال ساز شد.تا جايي که واکنش محمد جواد ظريف وزيرخارجه کشورمان را در پي داشت و سبب شد وي طي تماس تلفني از همتاي ترک خود انتقاد کند. البته تحليل گران معتقدند که سخنان رجب طيب اردوغان، رئيس جمهوري ترکيه نيز اين روزها به اندازه اي تند شده است که گويي مي‌خواهد با رهبران جامعه جهاني گلاويز شود. به اعتقاد آنها به همين دليل است که ترکيه اعلام کرده که مي‌خواهد پناهگاه امن گروه هاي اخوان المسلمين باشد تا به اين ترتيب همچنان قدرت تاثيرگذاري خود را بر افکار عمومي جهان عرب و جامعه جهاني حفظ کند و در حاشيه قرار نگيرد.با اين حال کارشناسان بر اين باورند که نشانه اي که ثابت کند ترکيه قصد دارد رويه خود را در قبال کشورهاي عربي تغيير دهد؛ مشاهده نمي‌شود و احتمال اين که آنکارا همچنان به ساز مخالف خود با جامعه جهاني ادامه دهد و در همين راستا اقداماتي پيش بيني نشده و مغاير با منافع و سياست هاي جامعه جهاني انجام دهد، وجود دارد. کما اين که اصرار آنکارا به ادامه همکاري با داعش خود به اندازه کافي شک برانگيز است.
بنابراين ترکيه امروز سعي دارد براي کسب جايگاه خود هرجايي که لازم باشد نقش آفريني کند هرچند که فعاليتش در جهت مخالف منافع تهران باشد. اين روايت از فعاليت هاي آنکارا نشان دهنده بيش فعالي سياسي ترک ها در زمين منطقه اي ايران است که اين همت خاص دستگاه سيات خارجه ايران را براي مهار آن مي‌طلبد. با اين حال فعاليت ديپلماتيک ايران براي حفظ منافع خود در مسائل منطقه بايد متوجه ترکيه اين بازيگر پرجنب و جوش نيز باشد. چرا که بعضا ايران با برنامه اي خاص براي تأمين منافع خود وارد بازي اي مي‌شود که حضور کشوري همچون آمريکا در آن زمين برايش هزينه ساز است.هرچند ممکن است اين ديپلماسي به موفقيت هايي منجر شود ولي حضور ناگهاني و پيش بيني نشده کشوري ماننده ترکيه همه چيز را تحت تأثير قرار مي‌دهد. جداي از اين تهران مي‌تواند با همراه کردن ترک ها با خود در مسائل منطقه به پيشبرد بهتر سياست هاي خارجي ايران کمک کند. به طور مثال آنکارا نيز نشان داده که در برخي موارد مي‌تواند در برابر عربستان – اين رقيب منطقه اي ايران – ايستادگي کند. بهرحال ابتکار عمل تهران و پيشي گرفتن در طراحي راه کارهايي براي حل مسائل، مهم ترين نکته اي است که مي‌تواند هم به سازش ميان تهران- آنکارا کمک کند و هم منافع ايران را در مقابل بيش فعالي ترک ها حفظ کند.
وقتي داود اغلو يا همان کسينجر ترکيه به مقام نخست وزيري اين کشور رسيد معلوم شد که اردوغان اين يکه تاز عرصه سياسي آنکارا به دنبال گسترش فعاليت خود در طرح هاي منطقه اي است. تلاش هايي که پيش از اين نيز با اعمال نظر يک جانبه اردوغان در مسائل منطقه اي، ترکيه را کشوري متمايز به نمايش گذاشته بود.همچون زماني که قطر اين کشور کوچک و غيرقابل پيش بيني عربي دست رد بر سينه اخواني ها زد تا بلکه تنش ميان جوامع سياسي عربي را کم کند؛ اين آنکارا بود که آغوش خود را براي مخالفان سر سخت عربستان باز گذاشت تا به اين ترتيب همچنان بر طبل اختلافات منطقه اي بکوبد. اما ابعاد موضع گيري هاي مبهم و لحظه اي آنکارا به اينجا ختم نمي‌شود؛ بلکه نوع موضع گيري هاي دو پهلوي آنکارا در قبال تروريست هاي منطقه و البته آوارگان ناشي از آن، خود نشانه اي از اين سياست سودجويانه ترک ها در منطقه است که البته اين بار، آن ها را به خطوط قرمز ايران نزديک کرده است و حالا داعيه دار لشکرکشي نظامي به مناطقي شده اند که جمهوري اسلامي پيش از اين به خاطر آنها در مقابل ابرقدرت ها ايستاده بود.
شايد اين موضع گيري هاي ترکيه به ظاهر لحظه اي باشد اما اندکي تأمل در انديشه هاي رهبران ترک نشان مي‌دهد که همه اين تصميمات در چارچوبي است که مطابق آن افرادي همچون داود اوغلو تلاش مي‌کنند جايگاه خاصي براي کشورشان در منطقه تدارک ببينند.تصميمي که البته مي‌تواند نقطه تلاقي منافع ترکيه با ايران باشد. طي چند سال گذشته سياست خارجي ترکيه با نام احمد داود اوغلو عجين بوده است. وي دکترين سياست خارجي خود را در چندين نوشته، از جمله کتاب "عمق استراتژيک” تشريح نموده است. دکترين سياست خارجي داوداوغلو باعث تحول سياست خارجي ترکيه شده است و به اين ترتيب افزايش اهميت نقش ديپلماتيک ترکيه بالاخص در منطقه خاورميانه را در پي داشته است. البته اين دکترين در برخي حوزه‌ها با چالش‌هايي جدي مواجه شده که مهمترين آنها را مي‌توان موضوع سوريه و تروريست هاي داعش دانست، رويدادهايي که در داخل نيز با انتقادهاي گسترده‌اي مواجه بوده است.
اوغلو در کتاب خود مي‌گويد که ترکيه بنابر موقعيت تاريخي و جغرافيايي خود داراي "عمق استراتژيک” بوده و بنابراين در زمره "قدرت‌هاي مرکزي” قرار مي‌گيرد. وي معتقد است که ترکيه نبايد تنها قانع به نقشي منطقه‌اي در بالکان يا خاورميانه باشد زيرا نه تنها يک قدرت منطقه‌اي بلکه قدرتي مرکزي است. به گفته اوغلو ترکيه بايد نقشي راهبردي در چندين منطقه ايفاء نموده و بدين ترتيب اهميت استراتژيک و جهاني خود را نيز ارتقاء بخشد.
ترکيه براي عبور از گلوگاه هاي بين‌المللي منطقه، همواره درصدد است طرح هاي ابداعي خود را به اجرا بگذارد تا بدين ترتيب ابتکار عمل را در دست بگيرد. مانند وقتي که ميزبان معترضان سوري شد تا مخالفان بشار اسد ائتلافي براي خود در خاک ترکيه (همسايه شمالي سوريه) ترتيب بدهند.هرچند ممکن است اين فعاليت ها خام بنظر برسد و يا با شکست مواجه شود اما اين تلاش ها براي کسب موقعيتي است که آنکارا را به يک بازيگر منطقه اي قدرتمند تبديل کند و منافع دراز مدت براي ترکها به بار آورد. و اين همه يعني بازي ترک ها در قلمرو ايران؛ زيرا بسياري از مسائلي که ترکيه روي آنها انگشت گذاشته، مسائلي است که يا مستقيما به تهران پيوند خورده يا با يک واسطه به ايران مي‌رسد. همچون مسئله سوريه و عراق و يا بحث کردهاي منطقه که براي آنکارا بسيار مهم ارزيابي مي‌شود.
اما اين موضع گيري هاي متمايز و جنجالي ترکيه همچنان ادامه دارد.در حالي که تصور مي‌شد ترکيه در تلاش است تا با دور نگه داشتن خود از ائتلاف ضد داعش همچنان متفاوت باشد؛ با تصميم به لشکرکشي مستقيم عليه داعش جنجال ساز شد.تا جايي که واکنش محمد جواد ظريف وزيرخارجه کشورمان را در پي داشت و سبب شد وي طي تماس تلفني از همتاي ترک خود انتقاد کند. البته تحليل گران معتقدند که سخنان رجب طيب اردوغان، رئيس جمهوري ترکيه نيز اين روزها به اندازه اي تند شده است که گويي مي‌خواهد با رهبران جامعه جهاني گلاويز شود. به اعتقاد آنها به همين دليل است که ترکيه اعلام کرده که مي‌خواهد پناهگاه امن گروه هاي اخوان المسلمين باشد تا به اين ترتيب همچنان قدرت تاثيرگذاري خود را بر افکار عمومي جهان عرب و جامعه جهاني حفظ کند و در حاشيه قرار نگيرد.با اين حال کارشناسان بر اين باورند که نشانه اي که ثابت کند ترکيه قصد دارد رويه خود را در قبال کشورهاي عربي تغيير دهد؛ مشاهده نمي‌شود و احتمال اين که آنکارا همچنان به ساز مخالف خود با جامعه جهاني ادامه دهد و در همين راستا اقداماتي پيش بيني نشده و مغاير با منافع و سياست هاي جامعه جهاني انجام دهد، وجود دارد. کما اين که اصرار آنکارا به ادامه همکاري با داعش خود به اندازه کافي شک برانگيز است.
بنابراين ترکيه امروز سعي دارد براي کسب جايگاه خود هرجايي که لازم باشد نقش آفريني کند هرچند که فعاليتش در جهت مخالف منافع تهران باشد. اين روايت از فعاليت هاي آنکارا نشان دهنده بيش فعالي سياسي ترک ها در زمين منطقه اي ايران است که اين همت خاص دستگاه سيات خارجه ايران را براي مهار آن مي‌طلبد. با اين حال فعاليت ديپلماتيک ايران براي حفظ منافع خود در مسائل منطقه بايد متوجه ترکيه اين بازيگر پرجنب و جوش نيز باشد. چرا که بعضا ايران با برنامه اي خاص براي تأمين منافع خود وارد بازي اي مي‌شود که حضور کشوري همچون آمريکا در آن زمين برايش هزينه ساز است.هرچند ممکن است اين ديپلماسي به موفقيت هايي منجر شود ولي حضور ناگهاني و پيش بيني نشده کشوري ماننده ترکيه همه چيز را تحت تأثير قرار مي‌دهد. جداي از اين تهران مي‌تواند با همراه کردن ترک ها با خود در مسائل منطقه به پيشبرد بهتر سياست هاي خارجي ايران کمک کند. به طور مثال آنکارا نيز نشان داده که در برخي موارد مي‌تواند در برابر عربستان – اين رقيب منطقه اي ايران – ايستادگي کند. بهرحال ابتکار عمل تهران و پيشي گرفتن در طراحي راه کارهايي براي حل مسائل، مهم ترين نکته اي است که مي‌تواند هم به سازش ميان تهران- آنکارا کمک کند و هم منافع ايران را در مقابل بيش فعالي ترک ها حفظ کند.
گزارش خطا
نظر شما
پربحث ترین عناوین
آخرین اخبار
