سیگار چه تاثیری در شکل گیری یا تشدید بیماری دیابت دارد؟

به گزارش صدای ایران از "جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران" ،نام‌گذاری هفته ملی دیابت از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، از شنبه ۱۹ آبان ماه تا جمعه ۲۵ آبان به شرح ذیل است:

شنبه ۱۹ آبان ماه،،، دیابت، رسانه و خانواده

یکشنبه ۲۰ آبان ماه،،، دیابت، آموزش و خانواده

دوشنبه ۲۱ آبان ماه،،، دیابت، تغذیه و خانواده

سه‌شنبه ۲۲ آبان ماه،،، دیابت، سازمان‌های مردم نهاد و خانواده

چهارشنبه ۲۳ آبان ماه،،، دیابت، غربالگری و خانواده

پنجشنبه ۲۴ آبان ماه،،، دیابت، مشارکت‌های محلی و خانواده

جمعه ۲۵ آبان ماه،،، دیابت، فعالیت بدنی و خانواده

مسلماً اهمیت نقش خانواده در کنترل و پیشگیری از دیابت به حدی است که در نام‌گذاری ایام هفته ملی دیابت لحاظ گردیده است.

با توجه به گزارش مجتمع سلامت روان تحت عنوان: پرستار دیابت کیست؟ وظایف رفتاری پرستار دیابت در ۱۳ مورد تعریف‌شده است که به‌طور خلاصه شامل این موارد می‌باشد:

وضعیت سلامت مددجو و خانواده، تشخیص پرستاری، مراقبت‌های پرستار پس از تشخیص پرستاری و اقدامات پرستاری مبتنی بر شواهد و انجام پروسیجرها بر حسب شیوه‌های ارزشیابی بالینی و اثربخش که ثبت می‌گردد.

وظایف اصلی پرستار دیابت به‌طور مختصر شامل موارد زیر می‌باشد:
درمان و مراقبت مبنی بر فرایند پرستاری
آموزش دیابت در افراد سالمند، باردار، کودکان، نوجوانان و نوع تغذیه
آموزش بیمار و خانواده از بعد سلامت جنسی، نحوه برخورد با افراد دیابتی
جامعه‌شناسی و پیشگیری
طبق پژوهش انجام‌شده در سال ۱۳۸۸ با عنوان “نقش پرستار در مراقبت از دیابت”، با افزایش رشد جمعیت، دیابت به یک معضل جهانی تبدیل شده است. یکی از بزرگترین چالش‌هایی که بیماران دیابتی با آن مواجه هستند، یادگیری نحوه زندگی و بیماری دیابت، می‌باشد. ازاین‌رو آموزش بیمار جهت توانمندسازی وی در خود مراقبتی و کنترل مطلوب قند خون و درنهایت ارتقای سطح کیفیت زندگی، یک بخش مهم درمان دیابت به شمار می‌رود.

تعداد زیادی از بیماران دیابتی تصور می‌کنند که مراقبت و آموزش را بایستی صرفاً از پزشک خود دریافت کنند؛ حال‌آنکه مجامع جهانی در طی ۲۵ سال اخیر به نقش پرسنل بهداشتی غیر پزشک در این زمینه بیشتر پرداخته‌اند؛ به‌طوری که امروزه به توافق رسیده‌اند که پرستاران باید نقش مؤثرتری در درمان و مراقبت از دیابت و عوارض آن بازی کنند. بر اساس نتایج مطالعات کارآزمایی بالینی و مشاهده‎ای، پرستاران می‌توانند مراقبت را باکیفیت مطلوب و صرف هزینه کمتر ارائه نمایند.

آموزش
به نظر می‌رسد با آموزش مدون و سیستماتیک به پرستاران و مراقبین بهداشتی و سپس بهره‌مندی از توانمندی‌های آنان جهت ارائه خدمات سازمان‎یافته‎تر در بیمارستان‎ها، واحدهای آموزشی و محیط‌های مختلف اجتماعی مانند مدارس، می‌توان حجم زیادی از مراجعات گران و غیرضروری به متخصصین را کاهش داد. تحقق این امر درگرو برنامه‌ریزی سیاست‌گذاران سلامت کشور و سامان‌دهی نظام ارجاع در ارائه خدمات بهداشتی- درمانی در سطوح مختلف است.

با توجه به اینکه اینجانب صدر پرستار و مدیر واحد زنان جمعیت می‌باشم، اگر از بعد شناسایی منابع و اولویت‌های مرتبط با دیابت بنگریم، آموزش دخانیات بر پیشگیری از بیماری دیابت تأثیر بیشتری خواهد داشت. با توجه به افزایش روزافزون مصرف دخانیات آثار مخرب اجتماعی، روانی و بهداشتی و تأثیر آن ازجمله بر بیماری دیابت، در صورتی که خانواده‌ها آگاهی بیشتری به ارتباط دخانیات و دیابت داشته باشند، در پیشگیری و کنترل بیماری دیابت سهم بسزایی خواهند داشت.

همچنین بر اساس مطالعه دیگری خطر دیابت در افراد سیگاری قهار ۱/۶۱ برابر و در سیگاری‌های سبک ۱/۲۹ برابر افراد غیرسیگاری بوده است. استعمال دخانیات با مقاومت در برابر انسولین همراه است.

حقایقی درباره نیکوتین سیگار
مهم‌ترین ترکیب مؤثر سیگار، نیکوتین است که عامل اصلی اعتیاد جسمانی به دخانیات است.

نیکوتین دارای آثار متضاد و متناقضی است یعنی هم نیروبخش و محرک است و هم سرکوبگر و آرام‌بخش.
مصرف دخانیات به‌طور واضح بر آزمایش تحمل گلوکز خوراکی و تزریق وریدی تأثیرگذار است.
نیمه عمر نیکوتین در بدن یک ساعت است، یعنی یک ساعت طول می‌کشد تا مقدار آن در بدن به نصف برسد.
نیکوتین تولید گلوکز را افزایش می‌دهد:
نیکوتین باعث افزایش تولید کتوکولامین­های بدن می‌شود که شامل هورمون‌هایی مانند اپی نفرین و نوراپی نفرین می‌شود.

نیکوتین باعث کاهش فعالیت انسولین می‌شود، نیکوتین مقاوم به انسولین است زیرا اختلال در عملکرد انسولین که باعث افزایش سطح قند خون شده، لذا انسولین بیشتری برای کنترل گلوکز خون لازم می‌باشد.

افرادی که دچار دیابت هستند و درعین‌حال سیگار مصرف می‌کنند، بیشتر احتمال دارد نسبت به افراد دیابتی غیرسیگاری دچار اختلال در عملکرد انسولین شوند. چراکه نیکوتین سبب افزایش سطح قند خون شده، لذا انسولین بیشتری برای کنترل گلوکز ایجاد می‌کند.
مبارزه با دخانیات و گسترش اقدامات جهت ترک، جزو کارهای اصلی مقابله با بیماری دیابت در سطح جهان است. زنان دیابتی در صورت تمایل به ترک سیگار بهتر است در دوران پریودهای ماهانه اقدام به ترک سیگار کنند زیرا عوارض ترک سیگار را بهتر تحمل می‌کنند.