سود زیاد و مجازات ضعیف از دلایل اصلی قاچاق مواد دخانی!

صدای ایران- تجارت غیرقانونی محصولات دخانی، تلاش برای کاهش مصرف دخانیات و نجات جان انسان‌ها را تضعیف می‌کند و میلیاردها دلار درآمد مالیاتی از دست‌رفته را برای دولت‌ها در پی دارد. تخمین زده شده‌است که اگر تجارت غیرقانونی جهانی دخانیات از بین برود، دولت‌ها حداقل ۳۱ میلیارد دلار درآمد کسب می‌کنند و از سال ۲۰۳۰ سالانه بیش از ۱۶۰،۰۰۰ نفر نجات می‌یابند.

به نوشته انجمن مبارزه با استعمال دخانیات ایران، کنترل دخانیات انگیزه اصلی برای تجارت غیرقانونی دخانیات نیست.  در کشور هایی که اجرای قانون، تعقیب کیفری و مجازات‌های ضعیف برای جرائم قاچاق وجود دارد، به طور کلی سطح تجارت غیرقانونی و فساد، بالاتر است.

همچنین سهولت و هزینه فعالیت، شبکه‌های جرایم سازمان‌یافته، سیاست‌های دولت در مورد تجارت غیرقانونی محصولات دخانی و پذیرش عمومی تجارت غیرقانونی در یک کشور، از دیگر عوامل افزایش قاچاق محصولات دخانی است.

علاوه بر پیچیدگی مسائل بهداشت عمومی وسایر معظلات ناشی از تجارت غیرقانونی دخانیات، شرکت‌های دخانیات غالباً در ماهیت تجارت غیرقانونی بزرگنمایی می‌کنند تا سیاست‌‌گذاران را از برداشتن اقدامات مبتنی بر علم برای کاهش مصرف دخانیات بترسانند. صنعت دخانیات درباره تأثیر کنترل دخانیات در تجارت غیرقانونی اغراق‌ می‌کند زیرا کاملا واضح است که بیان این حقیقت به نفع آنها نیست. سیاست‌های قوی کنترل دخانیات حتی در صورت وجود تجارت غیرقانونی، مصرف دخانیات را کاهش می‌دهد.

از لحاظ تاریخی، صنعت دخانیات از قاچاق سیگار منتفع شده و حتی به طور مستقیم در آن مشارکت داشته‌است، گزارشی که توسط کمیته پارلمانی در انگلستان منتشر شد نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۱ شرکت‌های بزرگ دخانیات، برخی بازارهای اروپایی را با عرضه اضافه محصولات، بیش از میزانی که بازار قانونی این کشورها توان مصرف آن را داشته باشند، انباشته بودند.

این گزارش نتیجه گرفته بود که تولیدکنندگان تعمدا قصد داشتند محصولات دخانی دوباره و از طریق قاچاق به داخل انگلستان برگردد، اسناد داخلی شرکت (BAT)  بریتیش امریکن توباکو، نشان می‌دهد که تجارت غیرقانونی در دو دهه هم سودآور و هم بخشی جدایی‌ناپذیر از عملیات‌های BAT در جمهوری خلق چین بوده‌است.همچنین  مشارکت BAT در قاچاق سیگار در آفریقا و لبنان نیز مستند شده‌است. اخیراً مشخص شده که در آفریقای جنوبی، تولید‌کنندگان سیگار سالانه بازار را باحدود ۱۲ میلیارد نخ سیگار غیرقانونی غرق کرده‌اند.

تجربه نشان می‌دهد که تجارت غیرقانونی می‌تواند توسط قوانین مالیاتی قوی (به عنوان مثال: استفاده از تمبرهای مالیاتی، شماره سریال و غیره)، گمرک و اجرای قانون (به عنوان مثال بهبود حسابرسی شرکت‌ها، سیستم‌های ردیابی بهتر و قوانین خوب) و مجازات‌های سختگیرانه برای متخلفان، کنترل شود. درآمد حاصل از افزایش مالیات دخانیات می‌تواند این فعالیت‌ها را تأمین مالی کند.

(ITP) پروتکل حذف تجارت غیرقانونی محصولات دخانیات، توسط پیمان چارچوب کنترل دخانیات (FCTC) سازمان جهانی بهداشت در نوامبر ۲۰۱۲ تصویب شد. ITP کنترل زنجیره تأمین مربوط به صدور مجوز، پیگیری و ردیابی، ثبت سوابق، تنظیم قانون‌گذاری برای فروش محصولات دخانیات توسط اینترنت و تلفن، و همچنین در مناطق آزاد تجاری، مسئولیت کیفری و همکاری بین‌المللی را خواستار است.

ITP کماکان تعهدات طرفین را تحت ماده ۱۵ FCTC تکمیل کرده و گسترش می‌دهد. این پروتکل دارای ۵۹ عضو است که از ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۸ به اجرا درآمده‌است.

طبق آنچه در ماده ۳و۵ WHO FCTC و مقدمه ITP آمده است، کشورها باید تضمین کنند که هرگونه تعامل با صنعت دخانیات با حداکثر شفافیت انجام می‌شود. و با در نظرگرفتن شواهدی که نشان می‌دهد صنعت دخانیات به عنوان بخشی از فعالیت تجاری خود قاچاق سیگار را ترویج کرده‌است، دولت‌ها نباید به صنعت دخانیات اجازه دهند در توسعه و اجرای سیاست‌ها و استراتژی‌های مقابله با تجارت غیرقانونی مشارکت کند.