مستوفی الممالک که بود؟

داستان مستوفی الممالک و خانه قدیمی اش ؛ مردی که از دیرباز یعنی سال 1254 تا به امروز ردی از خود در تاریخ بجا گذاشته است.در ادامه با صدای ایران همراه باشید تا با گذری به تاریخ با یکی از سرنوشت سازان روزگار خویش که نیز امروز برای ما یادگارانی بر جای گذاشته است آشنا شوید.
میرزا حسن مستوفی‌الممالک (۱۳ مهر ۱۲۵۴ برابر ۵ رمضان ۱۲۹۲ ه‍. ق  آشتیان – ۶ شهریور ۱۳۱۱ تهران) معروف به «آقا»، دولتمرد ایرانی و پنج دوره نخست‌وزیر ایران) رئیس‌الوزراء) در دورهٔ قاجار و یک دوره نخست‌وزیر ایران در زمان سلطنت رضاشاه بود (جمعاً شش دوره). مستوفی الممالک، از معدود رجال قاجاری بود که نزد رضاشاه احترام داشت.
او یکی از اولین نفراتی بود که با محمد مصدق قدم اول نظریه ملی شدن نفت را در سال ۱۲۹۲ برداشت. او در قحطی بزرگ ایران در سال ۱۲۹۷، جان ۱۶۰۰۰۰ ایرانی را از طریق فروش املاک خود نجات داد. او از خاندان بزرگ آشتیانی و یک دموکرات سوسیالیست قدرتمند بود.
مستوفی بخش بزرگی از املاک پدری خود را وقف کرد و از جمله باغ‌هایی را در ونک برای احداث دانشگاه برای دختران اختصاص داد. «مدرسه عالی دختران» که بعدها دانشگاه الزهرا نام گرفت، در این زمین‌ها ساخته شد.
مستوفی‌الممالک هنگام مرگ ۲۱ فرزند داشت که شماری از آنها هنوز به سن قانونی نرسیده بودند و سرپرستی اموال و املاکی که به آنها ارث رسیده بود به شیخ‌الملک اورنگ سپرده شد. در زمان رضا شاه، نیمی از اراضی ونک را که به ورثه مستوفی‌الممالک تعلق داشت، دولت گرفت و کارخانه ماسک سازی به نام «کارخانه شماره ۵» در آن ساخت.
مستوفی در ظهر روز یکشنبه ۶ شهریور ۱۳۱۱ (۲۴ ربیع‌الثانی ۱۳۵۱) در خانه سردارفاخر حکمت در نزدیکی امامزاده قاسم شمیران، به دلیل سکته قلبی درگذشت. جنازه او از اختیاریه تا ونک تشییع و در آرامگاه خانوادگی مستوفی‌الممالک در ونک به خاک سپرده شد.
خانه مستوفی الممالک مربوط به اواخر دوره قاجار است و در تهران ، گذر مستوفی واقع شده و این اثر در تاریخ ۲ اردیبهشت ۱۳۵۶ با شمارهٔ ثبت ۱۵۰۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.بانی این خانه حسن مستوفی الممالک نخست وزیر مشهور پس از مشروطه بوده که آنرا در زمین های پدری خود بنا کرد. پس از انقلاب این بنا به مالکیت شرکت پست درآمد و از نوادگان مستوفی الملک خریداری شد. این بنا لوکیشن فیلم های متعددی از جمله سلطان صاحبقران، عروسی خوبان، دلشدگان، خوب بد جلف و شهرزاد بوده است. اکنون این خانه به صورت نیمه متروک درآمده و قرار بر مرمت آن است. اتاق پروانه این خانه از نمونه های کم نظیر در تهران است.