آتشی که دامن «سرزمین کهن» را گرفت
کمتر کسی است که این روزها اخبار را پیگیری کند و در جریان مشکل پخش «سرزمین کهن» سریال تاریخی کمال تبریزی نباشد که به دلیل اعتراض بختیاری‌ها و چهره‌های سیاسی پخش آن چند هفته‌ای است که متوقف شده و با وجود عذرخواهی‌های مکرر دست اندرکاران پروژه و مسئولان رسانه ملی ولی هنوز پخش آن در تعلیق است.
کمتر کسی است که این روزها اخبار را پیگیری کند و در جریان مشکل پخش «سرزمین کهن» سریال تاریخی کمال تبریزی نباشد که به دلیل اعتراض بختیاری‌ها و چهره‌های سیاسی پخش آن چند هفته‌ای است که متوقف شده و با وجود عذرخواهی‌های مکرر دست اندرکاران پروژه و مسئولان رسانه ملی ولی هنوز پخش آن در تعلیق است.
از دیرباز سریال های الف ویژه تلویزیون با فراز و نشیب بسیاری از مرحله ساخت گرفته تا پخش روبرو بوده اند. چنانچه اثری چون «کلاه پهلوی» که آخرین سریال الف ویژه پخش شده در تلویزیون به حساب می آید نیز چنین روندی را طی کرده است.
معضلات همیشگی سریال‌های الف ویژه
در واقع از سال 82 بود که زمزمه‌های ساخت سریال «کلاه پهلوی» شنیده می‌شد تا هفت سال بعد که سرانجام کار به پایان تصویربرداری رسید، در سال 89 قرار بود با ضبط بخش‌های خارج از کشور در فرانسه شاهد پخش سریال باشیم. سفر به فرانسه نیز در سال 89 انجام شد اما اصطلاحاتی به سریال وارد شد که سفر مجدد عوامل به اروپا و حتی تکرار ضبط بخش های داخل کشور را به دنبال داشت.
در پایان هم با وجود آماده بودن سریال، مشکلات ممیزی آن مانع از پخشش شد و «شوق پرواز» روی آنتن رفت که تصویربرداری بخش خارج از کشور آن هم خالی از حاشیه نبود.
از دی ماه همان سال 89 علی دارابی معاون سیما در هم‌اندیشی‌ها و نشست‌های متعددی بر لزوم ساخت آثار الف ویژه تاکید فراوانی کرده و از تدارک ویژه سیما برای تولید سالانه دو سریال الف ویژه خبر داده بود، موضوعی که چندان محقق نشد و حتی سریال «معمای شاه» که با حضور بالاترین مقامات سازمان صدا و سیما و دیگر نهادها و وزارتخانه ها ضبط خود را در سالروز فرار شاه در سال 91 آغاز کرد و بنا بود درست یک سال بعد به پخش برسد، همچنان مرحله ضبط را پشت سر می گذارد و یقینا برای سال 92 به پخش نخواهد رسید.
در کنار روند پر دردسر و شیرافکن تولید آثار الف ویژه، اصولا از آن رو که این آثار اتفاقات و شخصیت های مهمی را دستمایه قرار می دهند پخش آنها نیز حاشیه های فراوان مختص به خود را داشته است. همانطور که این روزها در صدر اخبار، حواشی زیادی پیرامون سریال «سرزمین کهن» ساخته کمال تبریزی به چشم می خورد و از منتقد و هنرمند تا نماینده مجلس و مردم عادی درباره آن به اظهارنظر و اعتراض پرداخته اند.
تمام اما و اگرهای «سرزمین کهن»
نیمه دوم سال 87 بود که محمد مسعود مجری طرح و تهیه کننده سریال «سرزمین کهن» به کارگردانی کمال تبریزی از آغاز تصویربرداری این مجموعه تلویزیونی در سه فاز خبر داد. سریالی که تصویربرداری آن یک سال بعد برای ساخت دکور متوقف شد و با گذشت 14 ماهی که به اتمام ساخت فاز اول این مجموعه انجامید اعلام شد با اعمال 6 ماه به عنوان پیش‌تولید، تصویربرداری فاز دوم مجموعه دی ماه سال 89 آغاز خواهد شد.
محمودرضا تخشید مدیر گروه فیلم و سریال شبکه سوم سیما نیز در تیر ماه 89 در گفتگو با مهر اعلام کرد پخش «سرزمین کهن» از سال 90 آغاز خواهد شد که این امر تا سه سال بعد محقق نشد و با اینکه قرار بود تصویربرداری فاز سوم سریال در سال 91 انجام شود و معاون سیما پیشنهاد ساخت فاز چهارم آن را نیز ارائه کرده بود، ارائه اصلاحات زیاد به این اثر منجر به تصویربرداری مجدد کار و اعمال تغییر در فیلمنامه شد و کار از فاز دوم جلوتر نرفت.
فیلمنامه تصویب شده را ساختیم اما...
آن سال کمال تبریزی کارگردان سریال «سرزمین کهن» در گفتگویی ظلمی که بر سریال رفته را بازگو کرد: فیلمنامه ما به تصویب سازمان صدا و سیما رسید و ما هم بر اساس همین فیلمنامه تصویب شده، فیلمبرداری را شروع کردیم و فیلمبرداری دو فاز هم به پایان رسید، اما در اواسط فیلمبرداری فاز دوم بود که اعضای شورای طرح و برنامه سازمان تغییر کردند و دیدگاه‌شان نیز عوض شد. در آن زمان این مسئله مطرح شد که فیلمنامه باید اصلاح شود.
وی افزود: این اصلاحات، اصلاحات جزئی نبود بلکه جدی و مفصل بودند یعنی یک سری نکات باید به متن اضافه شود؛ بنابراین در حال حاضر در مرحله‌ای هستیم که فاز یک و دو را اصلاح می‌کنیم. اصلاحاتی که به سریال ما وارد شده، اصلاحاتی هستند که اگر از ابتدا می‌گفتند، انجام می‌دادیم. اشکال کار در این است که در نیمه راه مجبور شدیم این کار را انجام دهیم. به علاوه تغییرات طوری نیست که ساختار را عوض کنیم بلکه تمایل بر این است که نکاتی را در تاریخ اضافه کنیم که اگر از اول می‌دانستیم، نویسنده این کار را انجام می‌داد ولی چون اواسط کار است، کمی دشوار می‌شود.
فاز یک و دو سریال باید اصلاح شود
سرنوشت این سریال الف ویژه کماکان نامعلوم بود تا اینکه علی دارابی در گفتگویی که با مهر داشت، در پاسخ به اینکه تکلیف «سرزمین کهن» چه می‌شود؟ اظهار کرد: فاز یک و دو این سریال تصویربرداری شده است. با این حال از زمانی که من به معاونت سیما آمده‌ام قرار شده فیلمنامه سریال‌های الف ویژه آماده شود و بعد از آن عوامل برای تصویربرداری اقدام کنند. «سرزمین کهن» پیش از ورود من به معاونت سیما انجام شده بود. با این حال فاز یک و دو آن به لحاظ برخی روایت‌های تاریخی نیاز به اصلاحاتی داشت که با خود نویسنده و کارگردان برای این موضوع توافق کردیم.
معاون سیما درباره دلیل آغاز نشدن فاز سه این سریال توضیح داد: اصلاحات لازم برای فاز یک و دو مشخص شده و به زودی انجام می‌شود. بعد از آن فاز سه آغاز خواهد شد و «سرزمین کهن» به عنوان یکی از سریال‌های خوب معاونت سیما سال 92 از شبکه سه پخش شود.
تغییر مدیران و احساس نیاز به علم غیب
این اظهارات مقام اول تلویزیون بیشتر این نکته را به ذهن متبادر می کرد که هنرمندان و برنامه سازان پیش از تصمیم برای تولید کاری و زمان ارائه متن آن، گویا باید جانشینان مناصب موثر فعلی را شناسایی کرده و با آنها نیز مشورت کنند تا با عزل و نصب ها دچار مشکلی نشوند.
همه این اتفاقات گذشت و گذشت تا شبکه سه با انتشار اخبار و البته پخش آنونس های سریال، نوید پخش آن را داد. این بار دیگر موضوع جدی به نظر می رسید، به ویژه که مجید زین العابدین مدیر شبکه سه سیما نیز در نشست خبری خود روی آنتن رفتن «سرزمین کهن» در آبان ماه را قطعی اعلام کرد.
آبان، دی و سرانجام اعلام بهمن ماه به عنوان زمان پخش سریال
با این حال این وعده عملی نشد و سریال روی آنتن نرفت و گروه همچنان مشغول ضبط مجدد بخش‌های ممیزی خورده فاز دو سریال بودند تا اینکه برای بار دوم زمانی برای پخش سریال اعلام شد و تهیه کننده تأکید کرد بخش اول مجموعه در 22 قسمت پنجشنبه 5 دی ماه و در اعلام دیگری اواخر دی پخش می‌شود اما این دو وعده هم عملی نشد.
سرانجام اما و اگرهای پخش «سرزمین کهن» پایان یافت و پنجشنبه 3 بهمن نخستین قسمت اثر روی آنتن رفت. سریالی که به نظر قابل دفاع می‌آمد و البته دست گذاشتن روی یکی از بخش‌های حساس ایران احتمال حساسیت برانگیز بودن آن را نیز قوت می‌بخشید.
اعتراض نماینده شوشتری به «سرزمین کهن»
حرکت قایق این سریال الف ویژه به سمت ساحل، 17 روزی بیشتر دوام نداشت و 20 بهمن محمد سادات ابراهیمی نماینده مردم شوشتر در مجلس شورای اسلامی با اعلام تذکر آیین نامه‌ای نسبت به پخش سریال تلویزیونی «سرزمین کهن» و توهین به قوم بختیاری اینگونه گفت: قوم بختیاری در برابر رضاخان ایستادگی کردند و در جنگ جهانی اول در مقابل ارتش روس و انگلیس ایستادگی کردند. باید به صدا و سیما تذکر داد تا احساسات این قوم شریف را به بهانه ساخت سریال، خدشه دار نکند.
محمدرضا باهنر نایب رئیس مجلس شورای اسلامی که در غیاب لاریجانی ریاست جلسه را برعهده داشت نیز در پاسخ به این تذکر گفت: رسانه ملی باید دقت کند که مسائل مربوط به اقوام به گونه ای مطرح نشود که شائبه توهین پیش آید.
تجمع ایل بختیاری مقابل صداوسیمای خوزستان
در ادامه 6 روز بعد تعدادی از مردم ایل بختیاری در اعتراض به سریال «سرزمین کهن» در مقابل صدا و سیمای مرکز خوزستان تجمع کردند. بختیاری‌های معترض معتقد بودند این سریال با تحریف تاریخ بختیاری، چهره علی قلی خان سردار اسعد بختیاری و پسرش جعفرقلی خان از رهبران مشروطه خواه ایران را که جایگاه خاصی بین مردم بختیاری دارند و در صف مقدم مبارزه با استبداد قاجار و پهلوی بوده‌اند، خدشه دار کرده است.
تجمع کنندگان عنوان کردند در سریال «سرزمین کهن» نقش یک خانواده منفی، نوکیسه، سلطنت طلب و فاسد به خانواده‌ای با نام بختیاری داده شده که به آزار و اذیت یک خانواده روشنفکر، وطن‌پرست و مظلوم به نام اردکانی می‌پردازند. بر همین اساس 26 بهمن تعدادی از مردم ایل بختیاری در شهرهای مختلف استان خوزستان با حضور در مقابل صدا و سیمای مرکز خوزستان، نسبت به تحریف تاریخ در این سریال شبکه سه اعتراض کردند.
همچنین به دلیل اینکه در یکی از سکانس ها یکی از شخصیت های سریال خطاب به زن بختیاری می گوید: «نذار بگم بختیاری چه جور بختیاری شد؟ بختیاری از کاسه لیسی وصدقه سری انگلیسی ها بختیاری شد» اعتراض‌های زیادی متوجه «سرزمین کهن» شد.
امضای تومار اعتراض آمیز
دوشنبه هفته قبل از این تجمع نیز جمعی از بختیاری‌های خوزستان در حاشیه نمایشگاه صنایع دستی استان‌های کشور در اهواز، تومار اعتراض آمیزی نسبت به پخش این سریال که روایت وقایع از سال ۱۳۲۰ تا پیروزی انقلاب است، امضا کردند. نمانیده مردم مسجدسلیمان در مجلس، محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، آیت الله حیدری و حجت الاسلام حاجتی اائمه جمعه موقت اهواز از جمله شخصیت هایی بودند که نسبت به شرایط این سریال اعتراض کرده بودند.
همواره زمان پخش سریال‌های گوناگون حتی آثار طنز، این گونه اعتراض‌ها وجود داشت و سیاست صدا و سیما نیز در اغلب موارد سکوت بود، اما گویا موضوع این سریال از حساسیت بیشتری نزد مدیران ارشد رسانه ملی برخوردار است که در همان روز 26 بهمن عزت‌الله ضرغامی رییس سازمان صدا و سیما، در پی ارسال گزارش توضیحی کارگردان، تهیه‌کننده، مدیرگروه فیلم و سریال شبکه سوم سیما و ناظران مجموعه تلویزیونی «سرزمین کهن» به معاونت سیما درباره برخی ابهامات پیش‌آمده در زمینه این سریال، طی نامه‌ای، تذکراتی را خطاب به معاونت سیما ابلاغ کرد.
نامه توضیحی عوامل «سرزمین کهن» و تذکر ضرغامی به معاونت سیما
در بخشی از این نامه آمده بود: به رغم شروع مناسب این مجموعه، با حمله هواپیماهای انگلیسی و شهادت ملارضای بختیاری که به روستا مهاجرت کرده است و تولد «قهرمان فیلم»، متاسفانه برابر دانستن نام خانوادگی بختیاری با قوم بختیاری در بعضی دیالوگ‌ها، ظرفیت برداشت‌های متفاوت از این نام خاص را به وجود آورده و موجب نگرانی و انتقاد هموطنان عزیز بختیاری ما شده است.
در بخش دیگر این نامه ضرغامی تأکید کرده بود: ایجاد کوچک‌ترین بدبینی و بی‌اعتمادی این عزیزان نسبت به فرزندان پرتلاش و خدمتگزارشان در رسانه ملی قابل تحمل نیست و باید از این رنجش خاطر به خداوند بزرگ پناه برد.
در واقع نامه‌ای که عوامل سریال پیش از بروز هرگونه اتفاق به صدا و سیما ارسال کرده بودند، نه تنها به پیشگیری اتفاقات بعدی نینجامید بلکه حساسیت بیشتری ایجاد کرد. بخش پایانی متنی که محمودرضا تخشید مدیر گروه فیلم و سریال شبکه سه، محمد مسعود تهیه‌کننده سریال، کمال تبریزی کارگردان سریال و عباس سلیمی نمین مشاور تاریخی پروژه به معاونت سیما ارسال کرده بودند، این بود: بی‌تردید دست‌اندرکاران این سریال به هیچ‌وجه حتی در تصورات ذهنی خویش قصد کوچک‌ترین بی‌احترامی به ساحت مردم شریف و پرافتخار بختیاری را نداشته‌اند. مشاهده قسمت‌های آتی این مجموعه تلویزیونی موید این واقعیت خواهد بود. با این وجود چنانچه پخش قسمت‌های اولیه این مجموعه موجب رنجش خاطر هموطنان عزیز بختیاری شده است، مراتب عذرخواهی خود را اعلام می‌کنیم.
نمایندگان مجلس خواستار توقف پخش «سرزمین کهن»
اما این عذرخواهی که به تذکر ضرغامی منجر شد نه تنها فضا را تلطیف نکرد، بلکه روانه شدن سیلی از اعتراضات را به دنبال داشت؛ افرادی که خواهان عدم پخش «سرزمین کهن» بودند. نمایندگان مجلس شورای اسلامی از دزفول، مسجدسلیمان، لردگان، شوشتر و گتوند، لنجان، خمینی شهر و الیگودرز از این جمله بودند.
در کنار هنرمندان و فیلمسازانی که در گفتگوی مختلف به حمایت از ساخته کمال تبریزی پرداخته بودند، یک نویسنده پیشکسوت و البته عضو شورای طرح و برنامه معاونت سیما نیز در تماسی با مهر از این سریال حمایت کرد و گفت: ساخت هر اثر تاریخی حتما به معنای بیان تاریخ نیست بلکه اگر فیلم تاریخی ساخته می‌شود، قصد بیان تاریخی یک موضوع است. اصلا تاریخ به شکل ناب قابلیت طرح در فیلم را ندارد و ما هیچ اثری نمی‌توانیم بسازیم که بی کم و کاست 100 درصد به تاریخ بپردازد.
وی افزود: هنرمندان باید این شجاعت را پیدا کنند که به سمت موضوعات جدی بروند. موضوعات خنثی هیچ احساسی را برنمی‌انگیزد. جامعه ما باید قابیلت پذیرش آثار جدی را داشته باشد. اگر قرار باشد برای هر اثر هنری و واقعه تاریخی ایجاد حساسیت کنیم دیگر هنرمندان به سمت موضوعات جدی نمی‌روند. بلکه موضوعات خنثی که نه خوبند و نه بد، در دستور کارشان قرار می‌گیرد. آثاری که تاریخ مصرف دارند.
هنرمندان را از کار جدی نترسانیم
محمد میرکیانی تأکید کرد: بخشی از تاریخ یک کشور در یک سریال تاریخی احیا و این موضوع باعث می‌شود آن دوره تاریخی توسط اهل فن تحلیل و ارزیابی شود. این موضوع به مخاطب گسترش دید می‌دهد و او را آگاه می‌کند. چرا باید مخاطب را از این موهبت محروم کنیم؟ سریال‌هایی چون «سرزمین کهن» آگاهی مخاطب نسبت به گذشته را افزایش می‌دهد و در او شوقی برای کند و کاو و کاوش ایجاد می‌کند.
انتقاداتی که مورد اشاره قرار گرفت سرانجام تصمیم به توقف پخش سریال را به دنبال داشت و این موضوع واکنش هنرمندان این اثر را به دنبال داشت. چنانچه امیر آقایی در صفحه شخصی خود در یکی از شبکه‌های اجتماعی نوشت: «این تنها می‌تواند از فواید مخصوص فلات ما باشد که چند هفته است سربازان بی گناه سرزمینمان در اسارت‌اند و هیچ صدایی از کسی بر نمی‌آید. ما عادت داریم از سوراخ سوزن رد شویم و از درب دروازه نه!
صدای اعتراض بختیاری‌های عزیز را شنیدم که در چند روز گذشته از هر ناسزا و پیامک گرفته تا تهدید و ارعاب فروگذار نبودند.
سپاس می‌گویم مردم سرزمینی را که آنقدر صبور نبودند و نخواستند صبر پیشه کنند تا ببینند نه کمال تبریری؛ نه من؛ و نه هیچ کس دیگری قصد بی احترامی به قومی را نداشته است. این ساده انگاری در رگ و خون ما جاری است. یاد آور می‌شوم فیلم‌های کمال تبریزی را که سال‌هاست توقیف است. یادآور می‌شوم ممنوع الکاری و جریمه‌ام را برای بازی نکردن در فیلمی که شما دوستش نداشتید.
برادران عزیز قصد ما بی احترامی نبود...
غیرتتان را می‌ستایم و به نوبه خود تنها می‌توانم بگویم قصد ما بی احترامی نبوده است. اساسا قهرمان سریال «سرزمین کهن» یک بختیاری است. اما یک سوال برایم باقی ست: آن روزهایی که برای مردم سرزمینم محکوم به ممنوع الکاری بودم؛ از این خیل غیرت و جوانمردی چرا حتی شاخه گلی برای تسکین زخم‌هایم روانه‌ام نشد؟»
علی شادمان بازیگر نوجوان این سریال نیز نسبت به موضوع واکنش داد: «امروز با شنیدن خبر توقیف «سرزمین کهن» که حاصل دو سال زندگی من بود و بعد از پنج سال تنها چهار قسمت آن پخش شده بود از خواب بیدار شدم... حرفی برای گفتن ندارم جز تاسف، عمر خود را دو سال پای اثری فاخر صرف کردم که براستی هم فاخر بود و حالا با گذشت پنج سال از توقیف آن می‌شنوم. این دیگر یک فاجعه تاریخی است که باید در سرزمین کهن‌ها به نمایش درآید... افتخار می‌کنم که در این سریال نقش رهی را داشتم که روایت‌گری صادق برای تاریخ ملک بود و از آن فراتر به خود می‌بالم که در کنار استاد کمال تبریزی بودم و هر لحظه او را هزاران بار تحسین می‌کنم. خبرهایی می‌شنوم که اشک در چشمان جمع می‌شود و در عجب می‌مانم. به امید روزی که با صبر آگاه شویم تا اینکه ناآگاهانه همه را قضاوت کنیم.»
مجموع این اتفاقات باعث شد عزت‌الله ضرغامی در نشستی با نمایندگان مجلس حاضر شود. او در این نشست با اشاره به واقعیت‌های این سریال که در بخش‌های بعدی این مجموعه به تصویر کشیده شده است، گفت: به هیچ وجه راضی نمی‌شویم تا یک مجموعه تلویزیونی فاخر و انقلابی موجب نارضایتی بخشی از مردم به ویژه مردم انقلابی و شهیدپرور بختیاری شود.
توقف پخش تا زمان حل اختلاف نظرها
وی تأکید کرد: لذا تا زمان حل کامل اختلاف نظرها و رسیدن به یک نتیجه مورد توافق صبر خواهیم کرد.
بنابراین بنا شد کارگروهی ایجاد شود و مسائل سریال «سرزمین کهن» مورد بررسی قرار بگیرد و تا به پایان رسیدن این بررسی‌ها سرنوشت سریال بلاتکلیف خواهد بود. به همین دلیل مجموعه تلویزیونی «سرزمین کهن» روز گذشته پنجشنبه 1 اسفند از شبکه سه سیما پخش نشد.
در ادامه دیدارها و برگزاری جلسات پیرامون این موضوع نیز روز سه‌شنبه 29 بهمن قائم مقام رییس سازمان صداوسیما، قائم مقام معاونت استان‌ها و مدیر شبکه سه با مدیران چهارمحال و بختیاری و برخی اندیشمندان قوم بختیاری دیدار کردند.
عذرخواهی قائم مقام رییس رسانه ملی، قائم مقام معاونت استان ها و مدیر شبکه سه از بختیاری ها
حجت‌الاسلام سید رمضانعلی موسوی مقدم در این دیدار تأکید کرد: اعتراضات بختیاری‌ها در واقع اعتراض مخاطبان به عملکرد صداوسیما که از خودشان است، بود تا این ارگان دیگر چنین اشتباهاتی را مرتکب نشود. به گفته وی، در تولید فیلم مذکور نیت سوئی برای چنین اهانتی به قوم بختیاری نبوده است و این اشتباه سهوی نیز که صورت گرفته جبران خواهد شد.
وی در ارائه توضیحاتی مبنی بر لزوم همه‌جانبه صدا و سیما به فعالیت‌ها و افتخارآفرینی‌های بختیاری، از ساخت سریال «بی‌بی مریم» خبر داد و گفت: از مسئولان استانی می‌خواهیم که حمایت کننده تولید این سریال باشند تا همه تاریخ بختیاری در آن ظهور پیدا کند.
در این دیدار قائم مقام معاون امور استان‌های صداوسیما نیز از اهانتی که در سریال «سرزمین کهن» به قوم بختیاری شده است، عذرخواهی و اعلام کرد: تولید برنامه به زبان بختیاری در شبکه استان هیچگونه محدودیتی ندارد و این امر باید در شورای فرهنگ عمومی استان مطرح شود تا برنامه‌های شبکه استانی متناسب با خرده فرهنگ قالب استان و جمعیت قالب استان تولید و پخش شود.
عذرخواهی مجید زین‌العابدین مدیر شبکه سوم سیما نیز در ادامه این نشست ارائه شد و وی در سخنانی گفت: درون فهمی افرادی که خود از قوم بختیاری هستند با درون فهمی افرادی که فقط تاریخ این قوم را می‌خوانند کاملا متفاوت است. این تفاوت در درون فهمی موجب به وجود آمدن سوء‌تفاهم‌هایی می‌شود که نمونه آن سریال «سرزمین کهن» است که بدون قصد و غرض از قبل طراحی شده به تاریخ این قوم اهانت کرده است و اگر اثبات می‌شد که قصد و غرضی در ساخت این سریال یا قصد توهین به قوم بختیاری مدنظر بود با تمام عوامل آن برخورد می شد.
وی اعلام کرد: اصل تولید این فیلم که مربوط به تاریخ معاصر ایران بود کار فاخری بود اما به علت اهانت‌هایی که در آن به تاریخ بختیاری شده، فعلا متوقف شده است تا مورد بازنگری واقع شود.
مشاور عالی استاندار چهارمحال و بختیاری نیز در این نشست تصریح کرد: رسانه ملی نتوانست همراهی مردم این قوم را با نظام در عرصه های مختلف به خوبی به معرض نمایش بگذارد. باید میزگردهایی علمی در رسانه ملی با حضور شعرا و تاریخ نویسان و افرادی که با قوم بختیاری و تاریخ آن سرو کار دارند تشکیل شود تا تاریخ این قوم همانگونه که بوده به ایرانیان و جهانیان شناسانده شود.
همواره به بختیاری ها توهین شده، از خسرو معتضد گرفته تا...
همچنین خدابخش مرادی معاون سیاسی و امنیتی استانداری چهارمحال و بختیاری در این نشست گفت: فرصتی که از پخش فیلم «سرزمین کهن» نصیب قوم بختیاری شده، این است که می‌توانند خواهان ساخت فیلم هایی با محتوای تاریخ و فرهنگ بختیاری شوند. بختیاری‌ها باید در فیلم هایی که در ارتباط با این قوم ساخته می شوند به عنوان مشاور تاریخی حضور داشته باشند.
لهراسب قلی پور سردبیر هفته نامه زاگرس نیز فردی بود که در این نشست گفت: قبل از پخش این سریال هم از دوره پیدایش جمهوری اسلامی بختیاری‌ها شاهد اهانت‌های مکرر نوشتاری، گفتاری و تصویری از رسانه ملی و دولتی بودند. نمونه این اهانت‌ها را می‌توان در اظهارات خسرو معتضد درخصوص بختیاری ها و جریان مشروطه به ویژه اهانت‌های وی به حسنقلی خان و سردار اسعد اشاره کرد.
قلی پور گفت: توسعه نیافتگی مناطق بختیاری از جمله نبود حتی یک کارخانه حتی در یکی از شهرهای بختیاری نشین و نپرداختن به فرهنگ و زبان بختیاری در رسانه ملی و عدم پخش برنامه به زبان محلی حتی در صدا و سیمای استانی نمونه دیگری از بی توجهی به قوم بختیاری در قبل از پخش سریال «سرزمین کهن» است.
آتش خشم فروخفته دامن «سرزمین کهن» را سوزاند
وی ادامه داد: بی توجهی به مطالبات بختیاری ها منجر به واکنش اخیر به این سریال شد و صرفا واکنش به سریال مذکور نبوده بلکه خشم فروخفته و مطالبات انباشت شده‌ای بود که این اهانت های فاحش و آشکار در فیلم مذکور زمینه بروز آن‌را فراهم کرد.
قلی پور خاطرنشان کرد: در حین پخش سریال سرزمین کهن، بختیاری‌ها با مراجعه به نهادهای مربوطه کاملا مدنی برخورد کردند و خواهان عدم پخش سریال شدند و حتی نماینده ولی فقیه در استان و استاندار از عوامل صدا و سیما خواستند که این فیلم توقیف شود اما باز هم شاهد پخش آن بودیم.
به گفته وی، پس از پخش سریال هم شاهد دهن کجی به بختیاری‌ها با فیلتر و توقیف ایبنانیوز بودیم که منجر شد گفتمان از حوزه نخبگان به حوزه عمومی انتقال یابد و بیگانگان از آن به نفع خود برداشت کنند و همچنین شاهد بازداشت و دستگیری بختیاری‌های معترض به پخش این فیلم بودیم و این امر باعث عصبانیت بختیاری ها شد. بختیاری‌ها خواهان برطرف شدن هرچه سریعتر فیلترینگ و رفع توقیف از ایبنانیوز هستند و خواهان اعاده حیثیت از سرادار اسعد دوم حاج علیقلی خان بختیاری هستند و همچنین خواهان پخش فیلم به زبان بختیاری از صدا و سیما هستند.
قلی پور همچنین تأکید کرد اگر نخبگان بختیاری به این نتیجه برسند که سریال «سرزمین کهن» نباید پخش شود باید از پخش آن جلوگیری به عمل آید.
ناظران و تصویب کنندگان طرح و فیلمنامه و ساخت کجا هستند؟
فارغ از اینکه هر اثری که چنین برخوردی با آن می‌شود، چه ویژگی‌های منفی دارد و دلیل اعتراضات چه بوده، نکته قابل توجه حضور ناظرین از ارائه ایده تا نگارش فیلمنامه و ساخت اثر است و نمی‌توان پذیرفت صرفا با تغییر صاحبان منصبان، ایدئولوژی‌ها نیز به کلی عوض شوند و به این ترتیب بیت المال دور ریخته شود.
همانطور که رسانه ملی، برای پخش «سرزمین کهن» وسواس فراوانی به خرج داد، می‌توانست این نکته سنجی‌ها را زمانی که «سرزمین کهن» تنها متنی بر کاغذ بود و هزینه‌ای صورت نگرفته بود، اعمال کند و حالا که اثری را برای پخش انتخاب کرده، این میزان چالش را متحمل نشود.
«سرزمین کهن» این هفته که پخش نشد اما امید می‌رود با رفع دلخوری از مردم سرزمینمان و پذیرفتن همه عذرخواهی هایی که در سطوح مختلف از دست اندرکاران پروژه تا مسئولان سازمان صدا و سیما انجام گرفته است، این اثر در هفته‌های بعدی دوباره ساعاتی از جدول پخش تلویزیون را از آن خود کند.
از دیرباز سریال های الف ویژه تلویزیون با فراز و نشیب بسیاری از مرحله ساخت گرفته تا پخش روبرو بوده اند. چنانچه اثری چون «کلاه پهلوی» که آخرین سریال الف ویژه پخش شده در تلویزیون به حساب می آید نیز چنین روندی را طی کرده است.
معضلات همیشگی سریال‌های الف ویژه
در واقع از سال 82 بود که زمزمه‌های ساخت سریال «کلاه پهلوی» شنیده می‌شد تا هفت سال بعد که سرانجام کار به پایان تصویربرداری رسید، در سال 89 قرار بود با ضبط بخش‌های خارج از کشور در فرانسه شاهد پخش سریال باشیم. سفر به فرانسه نیز در سال 89 انجام شد اما اصطلاحاتی به سریال وارد شد که سفر مجدد عوامل به اروپا و حتی تکرار ضبط بخش های داخل کشور را به دنبال داشت.
در پایان هم با وجود آماده بودن سریال، مشکلات ممیزی آن مانع از پخشش شد و «شوق پرواز» روی آنتن رفت که تصویربرداری بخش خارج از کشور آن هم خالی از حاشیه نبود.
از دی ماه همان سال 89 علی دارابی معاون سیما در هم‌اندیشی‌ها و نشست‌های متعددی بر لزوم ساخت آثار الف ویژه تاکید فراوانی کرده و از تدارک ویژه سیما برای تولید سالانه دو سریال الف ویژه خبر داده بود، موضوعی که چندان محقق نشد و حتی سریال «معمای شاه» که با حضور بالاترین مقامات سازمان صدا و سیما و دیگر نهادها و وزارتخانه ها ضبط خود را در سالروز فرار شاه در سال 91 آغاز کرد و بنا بود درست یک سال بعد به پخش برسد، همچنان مرحله ضبط را پشت سر می گذارد و یقینا برای سال 92 به پخش نخواهد رسید.
در کنار روند پر دردسر و شیرافکن تولید آثار الف ویژه، اصولا از آن رو که این آثار اتفاقات و شخصیت های مهمی را دستمایه قرار می دهند پخش آنها نیز حاشیه های فراوان مختص به خود را داشته است. همانطور که این روزها در صدر اخبار، حواشی زیادی پیرامون سریال «سرزمین کهن» ساخته کمال تبریزی به چشم می خورد و از منتقد و هنرمند تا نماینده مجلس و مردم عادی درباره آن به اظهارنظر و اعتراض پرداخته اند.
تمام اما و اگرهای «سرزمین کهن»
نیمه دوم سال 87 بود که محمد مسعود مجری طرح و تهیه کننده سریال «سرزمین کهن» به کارگردانی کمال تبریزی از آغاز تصویربرداری این مجموعه تلویزیونی در سه فاز خبر داد. سریالی که تصویربرداری آن یک سال بعد برای ساخت دکور متوقف شد و با گذشت 14 ماهی که به اتمام ساخت فاز اول این مجموعه انجامید اعلام شد با اعمال 6 ماه به عنوان پیش‌تولید، تصویربرداری فاز دوم مجموعه دی ماه سال 89 آغاز خواهد شد.
محمودرضا تخشید مدیر گروه فیلم و سریال شبکه سوم سیما نیز در تیر ماه 89 در گفتگو با مهر اعلام کرد پخش «سرزمین کهن» از سال 90 آغاز خواهد شد که این امر تا سه سال بعد محقق نشد و با اینکه قرار بود تصویربرداری فاز سوم سریال در سال 91 انجام شود و معاون سیما پیشنهاد ساخت فاز چهارم آن را نیز ارائه کرده بود، ارائه اصلاحات زیاد به این اثر منجر به تصویربرداری مجدد کار و اعمال تغییر در فیلمنامه شد و کار از فاز دوم جلوتر نرفت.
فیلمنامه تصویب شده را ساختیم اما...
آن سال کمال تبریزی کارگردان سریال «سرزمین کهن» در گفتگویی ظلمی که بر سریال رفته را بازگو کرد: فیلمنامه ما به تصویب سازمان صدا و سیما رسید و ما هم بر اساس همین فیلمنامه تصویب شده، فیلمبرداری را شروع کردیم و فیلمبرداری دو فاز هم به پایان رسید، اما در اواسط فیلمبرداری فاز دوم بود که اعضای شورای طرح و برنامه سازمان تغییر کردند و دیدگاه‌شان نیز عوض شد. در آن زمان این مسئله مطرح شد که فیلمنامه باید اصلاح شود.
وی افزود: این اصلاحات، اصلاحات جزئی نبود بلکه جدی و مفصل بودند یعنی یک سری نکات باید به متن اضافه شود؛ بنابراین در حال حاضر در مرحله‌ای هستیم که فاز یک و دو را اصلاح می‌کنیم. اصلاحاتی که به سریال ما وارد شده، اصلاحاتی هستند که اگر از ابتدا می‌گفتند، انجام می‌دادیم. اشکال کار در این است که در نیمه راه مجبور شدیم این کار را انجام دهیم. به علاوه تغییرات طوری نیست که ساختار را عوض کنیم بلکه تمایل بر این است که نکاتی را در تاریخ اضافه کنیم که اگر از اول می‌دانستیم، نویسنده این کار را انجام می‌داد ولی چون اواسط کار است، کمی دشوار می‌شود.
فاز یک و دو سریال باید اصلاح شود
سرنوشت این سریال الف ویژه کماکان نامعلوم بود تا اینکه علی دارابی در گفتگویی که با مهر داشت، در پاسخ به اینکه تکلیف «سرزمین کهن» چه می‌شود؟ اظهار کرد: فاز یک و دو این سریال تصویربرداری شده است. با این حال از زمانی که من به معاونت سیما آمده‌ام قرار شده فیلمنامه سریال‌های الف ویژه آماده شود و بعد از آن عوامل برای تصویربرداری اقدام کنند. «سرزمین کهن» پیش از ورود من به معاونت سیما انجام شده بود. با این حال فاز یک و دو آن به لحاظ برخی روایت‌های تاریخی نیاز به اصلاحاتی داشت که با خود نویسنده و کارگردان برای این موضوع توافق کردیم.
معاون سیما درباره دلیل آغاز نشدن فاز سه این سریال توضیح داد: اصلاحات لازم برای فاز یک و دو مشخص شده و به زودی انجام می‌شود. بعد از آن فاز سه آغاز خواهد شد و «سرزمین کهن» به عنوان یکی از سریال‌های خوب معاونت سیما سال 92 از شبکه سه پخش شود.
تغییر مدیران و احساس نیاز به علم غیب
این اظهارات مقام اول تلویزیون بیشتر این نکته را به ذهن متبادر می کرد که هنرمندان و برنامه سازان پیش از تصمیم برای تولید کاری و زمان ارائه متن آن، گویا باید جانشینان مناصب موثر فعلی را شناسایی کرده و با آنها نیز مشورت کنند تا با عزل و نصب ها دچار مشکلی نشوند.
همه این اتفاقات گذشت و گذشت تا شبکه سه با انتشار اخبار و البته پخش آنونس های سریال، نوید پخش آن را داد. این بار دیگر موضوع جدی به نظر می رسید، به ویژه که مجید زین العابدین مدیر شبکه سه سیما نیز در نشست خبری خود روی آنتن رفتن «سرزمین کهن» در آبان ماه را قطعی اعلام کرد.
آبان، دی و سرانجام اعلام بهمن ماه به عنوان زمان پخش سریال
با این حال این وعده عملی نشد و سریال روی آنتن نرفت و گروه همچنان مشغول ضبط مجدد بخش‌های ممیزی خورده فاز دو سریال بودند تا اینکه برای بار دوم زمانی برای پخش سریال اعلام شد و تهیه کننده تأکید کرد بخش اول مجموعه در 22 قسمت پنجشنبه 5 دی ماه و در اعلام دیگری اواخر دی پخش می‌شود اما این دو وعده هم عملی نشد.
سرانجام اما و اگرهای پخش «سرزمین کهن» پایان یافت و پنجشنبه 3 بهمن نخستین قسمت اثر روی آنتن رفت. سریالی که به نظر قابل دفاع می‌آمد و البته دست گذاشتن روی یکی از بخش‌های حساس ایران احتمال حساسیت برانگیز بودن آن را نیز قوت می‌بخشید.
اعتراض نماینده شوشتری به «سرزمین کهن»
حرکت قایق این سریال الف ویژه به سمت ساحل، 17 روزی بیشتر دوام نداشت و 20 بهمن محمد سادات ابراهیمی نماینده مردم شوشتر در مجلس شورای اسلامی با اعلام تذکر آیین نامه‌ای نسبت به پخش سریال تلویزیونی «سرزمین کهن» و توهین به قوم بختیاری اینگونه گفت: قوم بختیاری در برابر رضاخان ایستادگی کردند و در جنگ جهانی اول در مقابل ارتش روس و انگلیس ایستادگی کردند. باید به صدا و سیما تذکر داد تا احساسات این قوم شریف را به بهانه ساخت سریال، خدشه دار نکند.
محمدرضا باهنر نایب رئیس مجلس شورای اسلامی که در غیاب لاریجانی ریاست جلسه را برعهده داشت نیز در پاسخ به این تذکر گفت: رسانه ملی باید دقت کند که مسائل مربوط به اقوام به گونه ای مطرح نشود که شائبه توهین پیش آید.
تجمع ایل بختیاری مقابل صداوسیمای خوزستان
در ادامه 6 روز بعد تعدادی از مردم ایل بختیاری در اعتراض به سریال «سرزمین کهن» در مقابل صدا و سیمای مرکز خوزستان تجمع کردند. بختیاری‌های معترض معتقد بودند این سریال با تحریف تاریخ بختیاری، چهره علی قلی خان سردار اسعد بختیاری و پسرش جعفرقلی خان از رهبران مشروطه خواه ایران را که جایگاه خاصی بین مردم بختیاری دارند و در صف مقدم مبارزه با استبداد قاجار و پهلوی بوده‌اند، خدشه دار کرده است.
تجمع کنندگان عنوان کردند در سریال «سرزمین کهن» نقش یک خانواده منفی، نوکیسه، سلطنت طلب و فاسد به خانواده‌ای با نام بختیاری داده شده که به آزار و اذیت یک خانواده روشنفکر، وطن‌پرست و مظلوم به نام اردکانی می‌پردازند. بر همین اساس 26 بهمن تعدادی از مردم ایل بختیاری در شهرهای مختلف استان خوزستان با حضور در مقابل صدا و سیمای مرکز خوزستان، نسبت به تحریف تاریخ در این سریال شبکه سه اعتراض کردند.
همچنین به دلیل اینکه در یکی از سکانس ها یکی از شخصیت های سریال خطاب به زن بختیاری می گوید: «نذار بگم بختیاری چه جور بختیاری شد؟ بختیاری از کاسه لیسی وصدقه سری انگلیسی ها بختیاری شد» اعتراض‌های زیادی متوجه «سرزمین کهن» شد.
امضای تومار اعتراض آمیز
دوشنبه هفته قبل از این تجمع نیز جمعی از بختیاری‌های خوزستان در حاشیه نمایشگاه صنایع دستی استان‌های کشور در اهواز، تومار اعتراض آمیزی نسبت به پخش این سریال که روایت وقایع از سال ۱۳۲۰ تا پیروزی انقلاب است، امضا کردند. نمانیده مردم مسجدسلیمان در مجلس، محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام، آیت الله حیدری و حجت الاسلام حاجتی اائمه جمعه موقت اهواز از جمله شخصیت هایی بودند که نسبت به شرایط این سریال اعتراض کرده بودند.
همواره زمان پخش سریال‌های گوناگون حتی آثار طنز، این گونه اعتراض‌ها وجود داشت و سیاست صدا و سیما نیز در اغلب موارد سکوت بود، اما گویا موضوع این سریال از حساسیت بیشتری نزد مدیران ارشد رسانه ملی برخوردار است که در همان روز 26 بهمن عزت‌الله ضرغامی رییس سازمان صدا و سیما، در پی ارسال گزارش توضیحی کارگردان، تهیه‌کننده، مدیرگروه فیلم و سریال شبکه سوم سیما و ناظران مجموعه تلویزیونی «سرزمین کهن» به معاونت سیما درباره برخی ابهامات پیش‌آمده در زمینه این سریال، طی نامه‌ای، تذکراتی را خطاب به معاونت سیما ابلاغ کرد.
نامه توضیحی عوامل «سرزمین کهن» و تذکر ضرغامی به معاونت سیما
در بخشی از این نامه آمده بود: به رغم شروع مناسب این مجموعه، با حمله هواپیماهای انگلیسی و شهادت ملارضای بختیاری که به روستا مهاجرت کرده است و تولد «قهرمان فیلم»، متاسفانه برابر دانستن نام خانوادگی بختیاری با قوم بختیاری در بعضی دیالوگ‌ها، ظرفیت برداشت‌های متفاوت از این نام خاص را به وجود آورده و موجب نگرانی و انتقاد هموطنان عزیز بختیاری ما شده است.
در بخش دیگر این نامه ضرغامی تأکید کرده بود: ایجاد کوچک‌ترین بدبینی و بی‌اعتمادی این عزیزان نسبت به فرزندان پرتلاش و خدمتگزارشان در رسانه ملی قابل تحمل نیست و باید از این رنجش خاطر به خداوند بزرگ پناه برد.
در واقع نامه‌ای که عوامل سریال پیش از بروز هرگونه اتفاق به صدا و سیما ارسال کرده بودند، نه تنها به پیشگیری اتفاقات بعدی نینجامید بلکه حساسیت بیشتری ایجاد کرد. بخش پایانی متنی که محمودرضا تخشید مدیر گروه فیلم و سریال شبکه سه، محمد مسعود تهیه‌کننده سریال، کمال تبریزی کارگردان سریال و عباس سلیمی نمین مشاور تاریخی پروژه به معاونت سیما ارسال کرده بودند، این بود: بی‌تردید دست‌اندرکاران این سریال به هیچ‌وجه حتی در تصورات ذهنی خویش قصد کوچک‌ترین بی‌احترامی به ساحت مردم شریف و پرافتخار بختیاری را نداشته‌اند. مشاهده قسمت‌های آتی این مجموعه تلویزیونی موید این واقعیت خواهد بود. با این وجود چنانچه پخش قسمت‌های اولیه این مجموعه موجب رنجش خاطر هموطنان عزیز بختیاری شده است، مراتب عذرخواهی خود را اعلام می‌کنیم.
نمایندگان مجلس خواستار توقف پخش «سرزمین کهن»
اما این عذرخواهی که به تذکر ضرغامی منجر شد نه تنها فضا را تلطیف نکرد، بلکه روانه شدن سیلی از اعتراضات را به دنبال داشت؛ افرادی که خواهان عدم پخش «سرزمین کهن» بودند. نمایندگان مجلس شورای اسلامی از دزفول، مسجدسلیمان، لردگان، شوشتر و گتوند، لنجان، خمینی شهر و الیگودرز از این جمله بودند.
در کنار هنرمندان و فیلمسازانی که در گفتگوی مختلف به حمایت از ساخته کمال تبریزی پرداخته بودند، یک نویسنده پیشکسوت و البته عضو شورای طرح و برنامه معاونت سیما نیز در تماسی با مهر از این سریال حمایت کرد و گفت: ساخت هر اثر تاریخی حتما به معنای بیان تاریخ نیست بلکه اگر فیلم تاریخی ساخته می‌شود، قصد بیان تاریخی یک موضوع است. اصلا تاریخ به شکل ناب قابلیت طرح در فیلم را ندارد و ما هیچ اثری نمی‌توانیم بسازیم که بی کم و کاست 100 درصد به تاریخ بپردازد.
وی افزود: هنرمندان باید این شجاعت را پیدا کنند که به سمت موضوعات جدی بروند. موضوعات خنثی هیچ احساسی را برنمی‌انگیزد. جامعه ما باید قابیلت پذیرش آثار جدی را داشته باشد. اگر قرار باشد برای هر اثر هنری و واقعه تاریخی ایجاد حساسیت کنیم دیگر هنرمندان به سمت موضوعات جدی نمی‌روند. بلکه موضوعات خنثی که نه خوبند و نه بد، در دستور کارشان قرار می‌گیرد. آثاری که تاریخ مصرف دارند.
هنرمندان را از کار جدی نترسانیم
محمد میرکیانی تأکید کرد: بخشی از تاریخ یک کشور در یک سریال تاریخی احیا و این موضوع باعث می‌شود آن دوره تاریخی توسط اهل فن تحلیل و ارزیابی شود. این موضوع به مخاطب گسترش دید می‌دهد و او را آگاه می‌کند. چرا باید مخاطب را از این موهبت محروم کنیم؟ سریال‌هایی چون «سرزمین کهن» آگاهی مخاطب نسبت به گذشته را افزایش می‌دهد و در او شوقی برای کند و کاو و کاوش ایجاد می‌کند.
انتقاداتی که مورد اشاره قرار گرفت سرانجام تصمیم به توقف پخش سریال را به دنبال داشت و این موضوع واکنش هنرمندان این اثر را به دنبال داشت. چنانچه امیر آقایی در صفحه شخصی خود در یکی از شبکه‌های اجتماعی نوشت: «این تنها می‌تواند از فواید مخصوص فلات ما باشد که چند هفته است سربازان بی گناه سرزمینمان در اسارت‌اند و هیچ صدایی از کسی بر نمی‌آید. ما عادت داریم از سوراخ سوزن رد شویم و از درب دروازه نه!
صدای اعتراض بختیاری‌های عزیز را شنیدم که در چند روز گذشته از هر ناسزا و پیامک گرفته تا تهدید و ارعاب فروگذار نبودند.
سپاس می‌گویم مردم سرزمینی را که آنقدر صبور نبودند و نخواستند صبر پیشه کنند تا ببینند نه کمال تبریری؛ نه من؛ و نه هیچ کس دیگری قصد بی احترامی به قومی را نداشته است. این ساده انگاری در رگ و خون ما جاری است. یاد آور می‌شوم فیلم‌های کمال تبریزی را که سال‌هاست توقیف است. یادآور می‌شوم ممنوع الکاری و جریمه‌ام را برای بازی نکردن در فیلمی که شما دوستش نداشتید.
برادران عزیز قصد ما بی احترامی نبود...
غیرتتان را می‌ستایم و به نوبه خود تنها می‌توانم بگویم قصد ما بی احترامی نبوده است. اساسا قهرمان سریال «سرزمین کهن» یک بختیاری است. اما یک سوال برایم باقی ست: آن روزهایی که برای مردم سرزمینم محکوم به ممنوع الکاری بودم؛ از این خیل غیرت و جوانمردی چرا حتی شاخه گلی برای تسکین زخم‌هایم روانه‌ام نشد؟»
علی شادمان بازیگر نوجوان این سریال نیز نسبت به موضوع واکنش داد: «امروز با شنیدن خبر توقیف «سرزمین کهن» که حاصل دو سال زندگی من بود و بعد از پنج سال تنها چهار قسمت آن پخش شده بود از خواب بیدار شدم... حرفی برای گفتن ندارم جز تاسف، عمر خود را دو سال پای اثری فاخر صرف کردم که براستی هم فاخر بود و حالا با گذشت پنج سال از توقیف آن می‌شنوم. این دیگر یک فاجعه تاریخی است که باید در سرزمین کهن‌ها به نمایش درآید... افتخار می‌کنم که در این سریال نقش رهی را داشتم که روایت‌گری صادق برای تاریخ ملک بود و از آن فراتر به خود می‌بالم که در کنار استاد کمال تبریزی بودم و هر لحظه او را هزاران بار تحسین می‌کنم. خبرهایی می‌شنوم که اشک در چشمان جمع می‌شود و در عجب می‌مانم. به امید روزی که با صبر آگاه شویم تا اینکه ناآگاهانه همه را قضاوت کنیم.»
مجموع این اتفاقات باعث شد عزت‌الله ضرغامی در نشستی با نمایندگان مجلس حاضر شود. او در این نشست با اشاره به واقعیت‌های این سریال که در بخش‌های بعدی این مجموعه به تصویر کشیده شده است، گفت: به هیچ وجه راضی نمی‌شویم تا یک مجموعه تلویزیونی فاخر و انقلابی موجب نارضایتی بخشی از مردم به ویژه مردم انقلابی و شهیدپرور بختیاری شود.
توقف پخش تا زمان حل اختلاف نظرها
وی تأکید کرد: لذا تا زمان حل کامل اختلاف نظرها و رسیدن به یک نتیجه مورد توافق صبر خواهیم کرد.
بنابراین بنا شد کارگروهی ایجاد شود و مسائل سریال «سرزمین کهن» مورد بررسی قرار بگیرد و تا به پایان رسیدن این بررسی‌ها سرنوشت سریال بلاتکلیف خواهد بود. به همین دلیل مجموعه تلویزیونی «سرزمین کهن» روز گذشته پنجشنبه 1 اسفند از شبکه سه سیما پخش نشد.
در ادامه دیدارها و برگزاری جلسات پیرامون این موضوع نیز روز سه‌شنبه 29 بهمن قائم مقام رییس سازمان صداوسیما، قائم مقام معاونت استان‌ها و مدیر شبکه سه با مدیران چهارمحال و بختیاری و برخی اندیشمندان قوم بختیاری دیدار کردند.
عذرخواهی قائم مقام رییس رسانه ملی، قائم مقام معاونت استان ها و مدیر شبکه سه از بختیاری ها
حجت‌الاسلام سید رمضانعلی موسوی مقدم در این دیدار تأکید کرد: اعتراضات بختیاری‌ها در واقع اعتراض مخاطبان به عملکرد صداوسیما که از خودشان است، بود تا این ارگان دیگر چنین اشتباهاتی را مرتکب نشود. به گفته وی، در تولید فیلم مذکور نیت سوئی برای چنین اهانتی به قوم بختیاری نبوده است و این اشتباه سهوی نیز که صورت گرفته جبران خواهد شد.
وی در ارائه توضیحاتی مبنی بر لزوم همه‌جانبه صدا و سیما به فعالیت‌ها و افتخارآفرینی‌های بختیاری، از ساخت سریال «بی‌بی مریم» خبر داد و گفت: از مسئولان استانی می‌خواهیم که حمایت کننده تولید این سریال باشند تا همه تاریخ بختیاری در آن ظهور پیدا کند.
در این دیدار قائم مقام معاون امور استان‌های صداوسیما نیز از اهانتی که در سریال «سرزمین کهن» به قوم بختیاری شده است، عذرخواهی و اعلام کرد: تولید برنامه به زبان بختیاری در شبکه استان هیچگونه محدودیتی ندارد و این امر باید در شورای فرهنگ عمومی استان مطرح شود تا برنامه‌های شبکه استانی متناسب با خرده فرهنگ قالب استان و جمعیت قالب استان تولید و پخش شود.
عذرخواهی مجید زین‌العابدین مدیر شبکه سوم سیما نیز در ادامه این نشست ارائه شد و وی در سخنانی گفت: درون فهمی افرادی که خود از قوم بختیاری هستند با درون فهمی افرادی که فقط تاریخ این قوم را می‌خوانند کاملا متفاوت است. این تفاوت در درون فهمی موجب به وجود آمدن سوء‌تفاهم‌هایی می‌شود که نمونه آن سریال «سرزمین کهن» است که بدون قصد و غرض از قبل طراحی شده به تاریخ این قوم اهانت کرده است و اگر اثبات می‌شد که قصد و غرضی در ساخت این سریال یا قصد توهین به قوم بختیاری مدنظر بود با تمام عوامل آن برخورد می شد.
وی اعلام کرد: اصل تولید این فیلم که مربوط به تاریخ معاصر ایران بود کار فاخری بود اما به علت اهانت‌هایی که در آن به تاریخ بختیاری شده، فعلا متوقف شده است تا مورد بازنگری واقع شود.
مشاور عالی استاندار چهارمحال و بختیاری نیز در این نشست تصریح کرد: رسانه ملی نتوانست همراهی مردم این قوم را با نظام در عرصه های مختلف به خوبی به معرض نمایش بگذارد. باید میزگردهایی علمی در رسانه ملی با حضور شعرا و تاریخ نویسان و افرادی که با قوم بختیاری و تاریخ آن سرو کار دارند تشکیل شود تا تاریخ این قوم همانگونه که بوده به ایرانیان و جهانیان شناسانده شود.
همواره به بختیاری ها توهین شده، از خسرو معتضد گرفته تا...
همچنین خدابخش مرادی معاون سیاسی و امنیتی استانداری چهارمحال و بختیاری در این نشست گفت: فرصتی که از پخش فیلم «سرزمین کهن» نصیب قوم بختیاری شده، این است که می‌توانند خواهان ساخت فیلم هایی با محتوای تاریخ و فرهنگ بختیاری شوند. بختیاری‌ها باید در فیلم هایی که در ارتباط با این قوم ساخته می شوند به عنوان مشاور تاریخی حضور داشته باشند.
لهراسب قلی پور سردبیر هفته نامه زاگرس نیز فردی بود که در این نشست گفت: قبل از پخش این سریال هم از دوره پیدایش جمهوری اسلامی بختیاری‌ها شاهد اهانت‌های مکرر نوشتاری، گفتاری و تصویری از رسانه ملی و دولتی بودند. نمونه این اهانت‌ها را می‌توان در اظهارات خسرو معتضد درخصوص بختیاری ها و جریان مشروطه به ویژه اهانت‌های وی به حسنقلی خان و سردار اسعد اشاره کرد.
قلی پور گفت: توسعه نیافتگی مناطق بختیاری از جمله نبود حتی یک کارخانه حتی در یکی از شهرهای بختیاری نشین و نپرداختن به فرهنگ و زبان بختیاری در رسانه ملی و عدم پخش برنامه به زبان محلی حتی در صدا و سیمای استانی نمونه دیگری از بی توجهی به قوم بختیاری در قبل از پخش سریال «سرزمین کهن» است.
آتش خشم فروخفته دامن «سرزمین کهن» را سوزاند
وی ادامه داد: بی توجهی به مطالبات بختیاری ها منجر به واکنش اخیر به این سریال شد و صرفا واکنش به سریال مذکور نبوده بلکه خشم فروخفته و مطالبات انباشت شده‌ای بود که این اهانت های فاحش و آشکار در فیلم مذکور زمینه بروز آن‌را فراهم کرد.
قلی پور خاطرنشان کرد: در حین پخش سریال سرزمین کهن، بختیاری‌ها با مراجعه به نهادهای مربوطه کاملا مدنی برخورد کردند و خواهان عدم پخش سریال شدند و حتی نماینده ولی فقیه در استان و استاندار از عوامل صدا و سیما خواستند که این فیلم توقیف شود اما باز هم شاهد پخش آن بودیم.
به گفته وی، پس از پخش سریال هم شاهد دهن کجی به بختیاری‌ها با فیلتر و توقیف ایبنانیوز بودیم که منجر شد گفتمان از حوزه نخبگان به حوزه عمومی انتقال یابد و بیگانگان از آن به نفع خود برداشت کنند و همچنین شاهد بازداشت و دستگیری بختیاری‌های معترض به پخش این فیلم بودیم و این امر باعث عصبانیت بختیاری ها شد. بختیاری‌ها خواهان برطرف شدن هرچه سریعتر فیلترینگ و رفع توقیف از ایبنانیوز هستند و خواهان اعاده حیثیت از سرادار اسعد دوم حاج علیقلی خان بختیاری هستند و همچنین خواهان پخش فیلم به زبان بختیاری از صدا و سیما هستند.
قلی پور همچنین تأکید کرد اگر نخبگان بختیاری به این نتیجه برسند که سریال «سرزمین کهن» نباید پخش شود باید از پخش آن جلوگیری به عمل آید.
ناظران و تصویب کنندگان طرح و فیلمنامه و ساخت کجا هستند؟
فارغ از اینکه هر اثری که چنین برخوردی با آن می‌شود، چه ویژگی‌های منفی دارد و دلیل اعتراضات چه بوده، نکته قابل توجه حضور ناظرین از ارائه ایده تا نگارش فیلمنامه و ساخت اثر است و نمی‌توان پذیرفت صرفا با تغییر صاحبان منصبان، ایدئولوژی‌ها نیز به کلی عوض شوند و به این ترتیب بیت المال دور ریخته شود.
همانطور که رسانه ملی، برای پخش «سرزمین کهن» وسواس فراوانی به خرج داد، می‌توانست این نکته سنجی‌ها را زمانی که «سرزمین کهن» تنها متنی بر کاغذ بود و هزینه‌ای صورت نگرفته بود، اعمال کند و حالا که اثری را برای پخش انتخاب کرده، این میزان چالش را متحمل نشود.
«سرزمین کهن» این هفته که پخش نشد اما امید می‌رود با رفع دلخوری از مردم سرزمینمان و پذیرفتن همه عذرخواهی هایی که در سطوح مختلف از دست اندرکاران پروژه تا مسئولان سازمان صدا و سیما انجام گرفته است، این اثر در هفته‌های بعدی دوباره ساعاتی از جدول پخش تلویزیون را از آن خود کند.
منبع: مهر
گزارش خطا
آخرین اخبار