نشانه‌های بیش‌فعالی در بزرگسالان چیست؟

یک روان‌شناس گفت: بیش فعالی در کودکان را با سه نشانه عمده پرفعالیتی (‌پرتحرکی)، کمبود توجه و تمرکز و بروز اعمال تکانه‌ای (‌اعمال ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی) می‌توان شناسایی کرد.

حسن الهی‌فر  اظهار کرد: این اختلال دارای سه نوع است، در نوع اول کودک فقط مشکل در نگهداری توجه و تمرکز دارد، در نوع دوم فقط پرتحرکی و بیش فعالی دیده می‌شود و بالاخره در نوع ترکیبی، کودک هم پرتحرک بوده و هم مشکل توجه و تمرکز دارد. در پنج درصد کودکان مشاهده می‌شود که این اختلال در پسرها سه تا پنج برابر شایع‌تر از دختران است و بیشتر در پسران اول خانواده دیده می‌شود.

وی ادامه داد: معمولاً اختلال از سه سالگی به بعد تشخیص داده می‌شود. جنب و جوش پیوسته و دست‌کاری کردن اشیا، پریدن روی اثاثیه منزل، دویدن داخل اتاق، ناتوانی در شرکت در فعالیت‌های گروهی نشسته در کلاس، آویزان شدن به لبه صندلی، به هم زدن دست‌ها به صورت مرتب، تکان دادن پاها به حد افراطی، بلند شدن از جا هنگام غذا خوردن و حرف زدن افراطی زمان تماشای تلویزیون از نشانه‌های بیش فعالی در کودکان است.

الهی‌فر افزود: احساس بی‌قراری، دشواری مشارکت در فعالیت‌های نشسته، دشواری در به تاخیر انداختن پاسخ‌ها، جواب دادن قبل از اتمام پرسش، مشکل داشتن در منتظر نوبت بودن، قطع کردن کار دیگران به طور مکرر و ایجاد مزاحمت برای آنان، عدم توجه به دستورالعمل‌ها، تنه زدن به دیگران، انجام فعالیت‌های خطرناک و لوده بودن نیز از نشانه‌های بیش فعالی در نوجوانان و بزرگسالان است.

این روان‌شناس با تاکید بر اینکه روش درمان این اختلال می‌تواند روان درمانی و یا دارویی به تنهایی و یا ترکیبی از اقدامات دارویی با اقدامات روان‌درمانی باشد، ادامه داد: بهترین روش، ترکیب دارو به همراه روان درمانی است. درمان‌های غیردارویی این بیماری، رفتار درمانی، گفتار درمانی و درمان شناختی رفتاری، خانواده درمانی، مداخله در مدرسه، آموزش مهارت‌های اجتماعی، آموزش مدیریت والدین و نوروفیدبک است.

الهی‌فر با اشاره به تغییر نگرش و افکار والدین در مواجهه با کودکان بیش فعال، افزود: آنجا که تعدادی از انتظارات، باورها و پیش‌داوری‌های خاص والدین باعث بروز مشکلات ارتباطی والد و کودک می‌شود، لازم است برخی از شناخت‌ها در نخستین مرحله اصلاح شود. به عنوان مثال والد باید بداند که رفتار کودک مربوط به یک اختلال است و از روی قصد و عمد نیست، کودک توانایی یادگیری و موفقیت دارد و مجموعه‌ای از توانایی‌های منحصر به فرد را دارد که این ویژگی‌ها ارزشمند است.

وی ادامه داد: باز نگه داشتن پل ارتباطی میان والدین و کودک فوق‌العاده مهم است و موجب می‌شود اختلاف‌ها و تعارض‌های میان والدین و کودک به شکل موثری از میان برداشته شده و از وخیم‌تر شدن روابط میان آنها جلوگیری کند. برای این مورد در هنگام صحبت کردن ارتباط چشمی با کودک و استفاده از جملات ساده تاثیر چشم‌گیری دارد. والدین باید سعی کنند هدف کودک را از بروز چنین رفتارهایی کشف کنند و برای گوش دادن به صحبت‌های فرزند خود وقت بگذارند.

این روان‌شناس تصریح کرد: والدین باید آرام ولی محکم صحبت کنند. اگر کاری از کودک‌شان می‌خواهند باید صدایشان را بلند کنند تا کودک بشنود، کودک به مرور می‌آموزد تا هنگامی که صدا به حداکثر نرسیده به والد خود بی‌توجهی کند.

الهی‌فر خاطرنشان کرد: موثرترین راه برای آموزش رفتار خوب، شکل دادن رفتار یا تحسین است. والدین باید هنگام تحسین کودک خود به او بگویند که کدام صفات او را می‌پسندند و دست کم چند بار در روز کودک خود را به طور مناسب و مقتضی تحسین کنند. برای دریافت پاسخ‌های بهتر، نوع تحسین را با سن و اخلاق کودک متناسب کنند. برای نمونه در آغوش گرفتن، بوسیدن، نوازش کردن و دیگر نشانه‌های عملی محبت همراه با کلمات مهرآمیز برای کودکان مناسب‌تر است، در واقع آنها باید از جملات متنوعی برای این کار استفاده کنند، زیرا کودک بعد از مدتی از جملات تکراری خسته می‌شود.