دابی اولین دستیار صوتی فارسی‌زبان برای کاربران ایرانی

صدای ایران- اپل در سال ۲۰۱۱ «سیری» و گوگل هم در سال ۲۰۱۶، «اسیستنت» را به کاربران موبایل‌های خود ارائه دادند تا پس از انقلابی ارتباطی از جنس لمس و صفحه نمایش، دریچه تازه‌ای در تعامل کاربر با موبایل ایجاد شود.
حالا دستیارهای هوشمند انگلیسی زبان سال‌ها از عمرشان می‌گذرد و اگر با آن‌ها انگلیسی صحبت کنید حتی با وجود نداشتن لهجه مناسب باز هم می‌توانید با آن‌ها تا حد زیادی تعامل کنید. این دستیارهای دیجیتالی سال‌هاست که روی موبایل‌های اندرویدی و آیفون‌های چند میلیارد آدم در سراسر کره زمین حضور دارند اما در این میان هنوز هم هیچ دستیار صوتی در سطح بین‌المللی حتی نیم‌نگاهی به زبان فارسی ندارد.
در این میان به تازگی دستیاری صوتی به میدان بی‌رقیب ایران آمده است. تولیدکننده‌اش هم می‌گوید قرار است تا یک سال آینده کاربر بتواند کاملاً راحت با آن گفتگو کند؛ هرچند این دستیار همین امروز هم عبارت‌های خاصی که البته تعدادشان چندان کم نیست را هم درک می‌کند.

هدف: گفتگوی تلفنی با دستیار صوتی
دستیار صوتی «دابی»، ساخته‌ی شرکت «فناوری‌هایهوشمند ققنوس» است و گروه علی بابا در آن سرمایه‌گذاری کرده است. «امید گودرزی»، مدیرعامل ققنوس، می‌گوید هدف فعلی این است که تا سال آینده، از این دستیار در مرکز تماس علی بابا جهت پاسخگویی به تماس‌ها استفاده شود. 
اما فارغ از چنین استفاده‌ای، دابی قرار است ابزاری باشد برای کاربران تا ارتباط آن‌ها با موبایل و محتوا ساده‌تر شود. وقتی به تجربه دستیارهای هوشمند خارجی نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که در گذر سال‌ها، کم‌کم کاربران انگلیسی زبان به استفاده از دستیارهای صوتی عادت کردند؛ هرچند هنوز هم دلایل فرهنگی زیادی برای استفاده نکردن از دستیارهای هوشمند وجود دارد. برای مثال یک تحقیق نشان داده بود که کاربرها علاقه‌ ندارند در فضای عمومی با دستیار صوتی گفتگو کنند یا علی‌رغم اینکه ۹۸ درصد از کاربران آیفون، «سیری» را تجربه‌ کرده‌اند، از آن به شکل مداوم استفاده نمی‌کنند.
در این میان چه کسی می‌داند که ذائقه کاربر ایرانی در مورد یک دستیار صوتی فارسی زبان چگونه خواهد بود؟ گودرزی برای این سوال، پاسخ دارد و می‌گوید استقبال به گونه‌ای بوده که در ۲ هفته اخیر و پس از عرضه عمومی، دابی ۳۰ هزار کاربر داشته است:
«همین موضوع نشان می‌دهد که کاربران به وجود چنین مفهومی علاقمند هستند. تصور من این است که در ایران چالش‌های فرهنگی استفاده از یک دستیار هوشمند، کم‌رنگ‌تر باشد به این دلیل که مردم ایران به تکنولوژی علاقه زیادی نشان می‌دهند. بازخوردهای مثبتی که در این مدت گرفته‌ایم مسیر روشنی را نشان می‌دهد.»

خروج از دایره عبارت‌های مشخص
اگرچه دابی اکنون از جملات و عبارت‌های پیش‌فرض زیادی استفاده می‌کند اما تجربه استفاده از آن نشان می‌دهد که هنوز نمی‌توانید از مرزهای مشخص شده، خارج شوید. با این حال سازنده‌ این دستیارمی‌گوید که الگوریتم‌های هوش مصنوعی، به نسبت داده‌هایی که از کاربر دریافت می‌کنند، آموزش می‌بینند:
«واقعیت این است که حجم دیتای ما امروز خیلی کم است؛ اما الگوریتم‌های ما به گونه‌ای طراحی شده‌اند که درخواست کاربر را دریافت کرده و آن را یاد بگیرند. در نهایت هم هرچقدر کاربران بیشتر از این دستیار استفاده کنند، دستیار دامنه جملات بیشتری را یاد می‌گیرد، ولی اینطور نیست که در حال حاضر، هرچه بگوییم را متوجه شود. اما در این حالت فرآیند آموزش اتفاق می‌افتد و در آینده بهتر می‌شود.»

برآورد گودرزی از زمانی که این دستیار بتواند جملات فارسی را بدون محدودیت متوجه شود، سال آینده است: «دابی در حال حاضر اینطور کار می‌کند که می‌تواند جملات از پیش تعیین شده را متوجه شود. تعداد این جملات هم بسیار زیاد است. اما تا یک سال آینده، برنامه این است که کاربر بتواند به شکلی راحت و ساده با دستیار صحبت کند. حتی هدف ما این است که تا یک سال آینده، دابی بتواند تماس‌ها در مرکز تماس علی بابا را پاسخ دهد.»
او همچنین در پاسخ به این سوال که این دستیار صوتی به جز گفتگو با کاربر به زبان فارسی چه مزیت دیگری نسبت به دستیارهای صوتی دیگر انجام می‌دهد، به دو نکته مهم اشاره می‌کند: سرویس خبر و محتوای مالتی-مدیا.
او مدعی است که سرویس خبر موجود در دابی، یکی از بهترین Text to Speech (تبدیل نوشتار به گفتار) های دنیا است: «در نسخه فعلی دستیار، قابلیت خواندن اخبار روز توسط دستیار وجود دارد. تا ۳ ماه آینده نسخه جدیدی را ارائه می‌کنیم و در آن نسخه، متوجه نخواهید شد که یک آدم در حال خواندن خبر است یا دابی.»

مالتی-مدیا: یک رویکرد متفاوت
مورد بعدی سرویس‌های مالتی-مدیا یا چندرسانه‌ای است که این دستیار، آن‌ها را به شکل متمرکز در خود، ارائه می‌دهد و کاربر را به سمت سرویس‌های دیگر هدایت نمی‌کند. گودرزی در این رابطه توضیح می‌دهد:
«وقتی به دستیار‌های صوتی می‌گویید یک فیلم یا موسیقی پخش کن، می‌رود سرویسی را باز می‌کند و از آنجا پخش می‌کند. اما سرویس‌های ما متمرکز در خود اپلیکیشن قرار گرفته است. هدف هم این است که کاربر از اپلیکیشن خارج نشود. این تفاوت اصلی دابی با نمونه‌های بین‌المللی دستیارهای هوشمند است و کاربر در خود اپ، به پادکست‌ها و محتوای سینمایی مختلف دسترسی دارد.»

گودرزی دلیل چنین تصمیمی را عدم وجود سرویس‌های داخلی، با کیفیت لازم می‌داند و می‌گوید: «اعتقاد ما این بود که سرویس‌های داخلی که فعلاً موجود هستند، کیفیت لازم را ندارند. نمی‌خواستیم روی پایه‌ای که در آن کیفیت مناسبی وجود ندارد، سرویس بدهیم. به همین دلیل تصمیم گرفتیم سرویس‌های مالتی مدیا را فعلاً در سرورهای خودمان اجرا کنیم تا نهایتاً بتوانیم سرویس مناسبی را در اختیار کاربر قرار دهیم.»
با این حال او اشاره می‌کند که سرویس‌های دیگری هم در آینده به این دستیار صوتی اضافه می‌شوند که البته حاصل همکاری با پلتفرم‌های ایرانی دیگر هستند. گودرزی می‌گوید در حوزه کتاب با سرویس طاقچه یا در حوزه نقشه با سرویس نشان همکاری خواهند کرد چرا که این سرویس‌ها کیفیت مناسبی دارند: «در آینده‌ همدیجی‌کالا و تپسی به این پلتفرم اضافه می‌شوند و هر سرویس باکیفیتی که امکان داشته باشد، به دابی اضافه خواهد شد.»

م.ع