مخالفت چین و روسیه با مکانیسم ماشه علیه ایران در کمسیون مشترک برجام

به گزارش صدای ایران، چین و روسیه به گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال توسل کشورهای اروپایی به ساز و کار موسوم به «مکانیسم ماشه» اظهار نظر کرده‌اند. 

«کونگ فو»، نماینده چین در جلسه امروز کمیسیون مشترک برجام گفت: «بردن این مسئله به شورای امنیت شاید غیر از آمریکا به نفع هیچ کسی نباشد.»

مکانیسم ماشه چیست؟

 منظور از مکانیسم ماشه همان «ساز و کار حل اختلافات» در بندهای ۳۶ و ۳۷ در توافق هسته‌ای برجام است که در آنها مسائل مربوط به  حل و فصل اختلاف میان  طرف‌های برجام، در صورت بروز مناقشه مفصلاً شرح داده شده‌اند. این دو بند از آنجا که رجوع به آنها می‌تواند به بازگشت خودکار تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران منجر شود به «مکانیسم ماشه» معروف شده‌اند. 

طبق این دو بند، در صورتی که کشورهای اروپایی ایران را به عدم پایبندی به توافق هسته‌ای متهم کنند و تصمیم بگیرند مسئله را به کمیسیون مشترک برجام ارجاع دهند، ایران به عنوان طرف متشاکی ۳۰ روز فرصت خواهد داشت رضایت طرف شاکی (کشورهای اروپایی) را جلب کند. در صورتی که رضایت طرف شاکی جلب نشود، پرونده پس از چند روز به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع خواهد شد. 

شورای امنیت ظرف یک ماه بعد از دریافت این شکایت بایستی درباره بازگشت تحریم‌های ایران رأی‌گیری کند، اما کشورهای غربی در مذاکرات برجام ساختار این رأی‌گیری را به گونه‌ای تغییر داده‌اند که امکان وتوی نظر کشورهای غربی درباره برگرداندن تحریم‌ها علیه ایران به کل از روسیه و چین سلب شده است.

در شورای امنیت به جای رأی‌گیری درباره «رفع تحریم‌های ایران» بر سر «ادامه رفع تحریم‌های ایران» رأی‌گیری می‌شود؛ این تغییر در عبارت‌پردازی ابتکار عمل استفاده از حق وتو را عملاً در اختیار طرف غربی قرار می‌دهد، به این صورت که این طرف‌ها می‌توانند از حق وتوی خود استفاده کرده و از تصویب «ادامه لغو تحریم‌ها» جلوگیری کنند. در این حالت، قطعنامه‌های تحریمی پیشین سازمان ملل متحد علیه ایران احیا خواهند شد. 

واکنش چین و روسیه
نماینده چین در بخش دیگری از سخنانش گفته چین فعلاً با کلید زدن «مکانیسم حل و فصل اختلاف» (یا فعال کردن مکانیسم ماشه» مخالف است. 

او علی‌رغم این گفته در صورت انجام اقدامات بیشتر از سوی ایران در جهت فاصله گرفتن از برجام، «قبل از تصمیم‌گیری باید ببینیم آن گام‌ها چه هستند.»

«فو سونج» مدیر کل سیاسی وزارت خارجه چین هم بعد از پایان کمیسیون مشترک برجام گفت پکن تمایلی به فعال کردن سازوکار حل اختلاف ندارد. وی همچنین خاطرنشان کرد تمامی شرکت‌کنندگان در این نشست اشتراک‌نظر داشته‌اند که آمریکا مقصر بحران‌ ایجاد شده بر سر برجام است. 

«سرگئی ریابکوف»، معاون وزیر خارجه روسیه هم در پاسخ به سوالی درباره موضع‌ روسیه درباره فعال شدن مکانیسم ماشه چیست گفت: «هنوز برای صحبت در این باره خیلی زود است. اگر اتفاقی بیفتد، آن را بررسی خواهیم کرد.» ریابکوف خاطرنشان کرده ایران تهدیدی برای خروج از توافق نکرده است. 

تهدید اروپایی‌ها
بامداد امروز خبرگزاری رویترز مدعی شده بود کشورهای اروپایی عضو برجام قرار است در جلسه کمیسیون مشترک در وین ایران را به استفاده از مکانیسم ماشه، در صورت برداشتن گام‌های برجامی بیشتر از سوی ایران تهدید کنند. 

خبرگزاری رویترز نوشت قدرت‌های اروپایی در جلسه روز جمعه از ایران خواهند خواست به «نقض» مفاد توافق هسته‌ای پایان دهد وگرنه ممکن است تحریم‌های سازمان ملل علیه این کشور احیا شود. 

سه دیپلمات اروپایی به رویترز گفته‌اند بعید است تصمیم برای استفاده از این مکانیسم تا ماه ژانویه که ایران قرار است پنجمین گام برای کاستن از تعهدات هسته‌ای خودش را بردارد گرفته شود. 

یک مقام ارشد ایرانی گفت: «طرف‌های اروپایی توافق باید بدانند که وقت برای آنها تنگ است. آنها تلاش می‌کنند ایران را در توافق نگاه دارند ولی هیچ اقدامی علیه زورگویی آمریکا و فشار این کشور صورت نمی‌دهند.»

یک دیپلمات غربی گفت: «فکر نمی‌کنم اروپایی‌ها هنوز به خط قرمز خودشان رسیده باشند.»

به نوشته قارس دو دیپلمات هم گفته‌اند اروپایی‌ها امیدوارند به زودی اولین مبادله در چارچوب ساز و کار موسوم به اینستکس را آغاز کنند. رویترز در پایان نوشته حتی دیپلمات‌های اروپایی هم اعتراف می‌کنند که این ساز و کار بیشتر نمادین است تا ابزاری برای نجات توافق.