قطع دسترسی به اینترنت به آسانی زدن یک سوئیچ نیست

به گزارش  صدای ایران ده سال پیش، لایحه ای در سنای آمریکا که توسط سناتورها جان راکفلر و المپیا اسنو ارائه شده بود جنجال های زیادی را برانگیخت. این لایحه، که هرگز حتی برای رأی گیری هم به صحن سنا نرسید، این امکان را برای دولت ایالات متحده فراهم می کرد که یک "سوئیچ قتل اینترنت" دست و پا کند که این امکان را فراهم می آورد تا در شرایط اضطراری اینترنت سراسری آمریکا قطع شود.

 

این پیشنهاد انتقادات قابل توجهی را به دنبال داشت و سیاستمداران ایالات متحده تقریبا خیلی سریع از طرح آن عقب نشینی کردند، اما در سایر کشورهای جهان، مدل سوئیچ قاتل بسیار واقعی و عملی دنبال شده است. در هفته گذشته در میان اعتراضات به افزایش قیمت بنزین، دسترسی سراسری به اینترنت در بخشهای زیادی از ایران قطع شد. پس از پنج روز، دولت روز پنج شنبه اعلام كرد كه دسترسی به اینترنت به تدریج احیا می شود.

ایران نخستین کشوری نیست که دسترسی خود به اینترنت جهانی را به عنوان ابزاری برای مدیریت ناآرامی های داخلی قطع میکند - مصر در سال 2011 اقدام مشابهی انجام داد، سودان و اتیوپی نیز در تابستان سال جاری در موارد مشابه  اینترنت سراسری را قطع کردند. در حقیقت، به نظر می رسد در سال 2019 ، سوئیچ قاتل اینترنت لحظه هایی عملی را تجربه کرده است. ظاهراً روسیه نیز در پی آن است که به عنوان بخشی از یک قانون جدید اینترنتی که امسال تصویب شده است، توانایی خود برای قطع کامل زیرساخت های اینترنت داخلی از اینترنت جهان خارج را آزمایش کند.

 

با توجه به این که بسیاری از دولتها اکنون دست به قطع اینترنت میزنند - گاه حتی برای جلوگیری از تقلب در امتحانات سراسری در کشورشان - اینکار ظاهرا آسان به نظر میرسد، اما غالباً این روند کاملاً کند و دشوار است. به عنوان مثال، NetBlocks، سازمانی که بر قطع اینترنت در سراسر جهان نظارت می کند، تخمین زده که اقدام به قطعی اخیر اینترنت در ایران 24 ساعت زمان برده است.

 

دلیل این است که قطع دسترسی به اینترنت به آسانی زدن یک سوئیچ نیست. بلکه مستلزم جدا کردن اتصالات به اینترنت خارج در تعدادی از نقاط ترانزیت تعیین شده در داخل کشور و سپس مسدود کردن ترافیک در آن نقاط یا اعلام این نکته به روترهای خارجی است - که از طریق سرورهای بین المللی به داخل کشور ترافیک رد و بدل میکنند - که ترافیک اینترنتی مورد نظر آنها دیگر به گیرندگان تحویل داده نمی شود.

 

به نظر می رسد در ایران دولت از ترکیبی از این تاکتیک ها برای جلوگیری از ورود ترافیک خارجی به کشور استفاده کرده است. برخی از ارائه دهندگان خدمات اینترنتی ایران به سادگی ترافیک ورودی را مسدود کردند و برخی دیگر از پاسخ به سرورهای خارجی برای انتقال ترافیک به آدرسهای IP ایرانی سرباز زده اند. استراتژی دوم همچنین ابزاری بسیار مؤثر برای جلوگیری از ترافیک ورودی است زیرا شبکه های مختلفی که اینترنت را تشکیل می دهند توسط هزاران شرکت مختلف ارائه دهنده خدمات اینترنتی (مانند Verizon ،Time Warner و Level 3) اداره می شوند.

 

این شرکت ها به پاسخ و اعلام شرکت های دیگر متکی هستند تا بدانند کدام یک می توانند ترافیک مورد نظر را به مقصد خاصی تحویل دهند تا از این طریق بتوانند بسته های دیتای خود را به شبکه های متناسب منتقل کنند. بنابراین وقتی یک ارائه دهنده خدمات اینترنتی ایرانی اعلام می کند که دیگر نمی تواند ترافیک را به آدرسهای مقصد ایران تحویل دهد، دیگر شبکه هایی که با آن سرویس دهنده ارتباط برقرار می کنند، آن اعلامیه  را با دریافت کرده و عبور و مرور ترافیک به آن شرکت متوقف می شود. اما به روزرسانی همه این اطلاعیه ها و پخش آنها در بین شرکت های مختلفی که شبکه  اینترنت جهانی را تشکیل می دهند، می تواند مدت زمان زیادی طول بکشد - از این رو 24 ساعت طول کشیده تا قطع اینترنت در ایران رخ دهد.

 

تعداد  ارائه دهندگان خدمات اینترنت در ایران زیاد نیست، بنابراین قطع دسترسی به اینترنت مدتی طول کشید، اما در نهایت انجام شد. برای سایر کشورها که ارائه دهندگان کمتر و ارتباط کمتر با اینترنت جهانی دارند، سوئیچ قاتل می تواند حتی ساده تر از این هم باشد. تجزیه و تحلیل سال 2012 توسط بنیانگذار شرکت Renesys و مدیر سابق CTO جیم کووی، اقدام به دسته بندی کشورها با توجه میزان دشواری قطع اتصال آنها از اینترنت کرده است، که این تجزیه و تحلیل ناشی از بررسی این نکته است که چه تعداد ارائه دهنده خدمات اینترنتی در این کشورها با شبکه های بین المللی و خارجی ارتباط دارند.

 

ایران و مصر هر دو در دسته دوم کشورها با بیش از دو، اما کمتر از 10 ارائه دهنده خدمات متصل به سطح بین المللی قرار گرفتند، بنابراین در دسته بندی کشورهای با "ریسک قابل توجه" برای قطع شدن از اینترنت جهانی طبقه بندی شدند. (در مقایسه، اتیوپی و سوریه، تنها با یک یا دو ارائه دهنده در رده "خطر جدی" و ایالات متحده و روسیه با بیش از 40 ارائه دهنده به عنوان کشورهای مقاوم در برابر قطع اینترنت دسته بندی شدند.)

 

اکنون 7 سال از عمر این تحلیل میگذرد. از آن زمان، تعداد ارائه دهندگان اینترنت در بسیاری از کشورها و معماری کلی اینترنت جهانی بطور چشمگیری توسعه یافته است، که عمدتاً در جهت ارتباط بیشتر جهانی و در نتیجه مقاومت بیشتر در برابر قطعی ها است. برای کشوری مانند ایالات متحده، که در آن بسیاری از اتصالات اینترنتی با سایر کشورها تحت کنترل شرکتهای مختلفی وجود دارد، قطع کردن اینترنت در سراسر کشور به دلایل فنی و قانونی همچنان چشم اندازی ترسناک و بعید است.

 

تلاش های روسیه برای مهندسی مجدد زیرساخت های داخلی اینترنت خود در راستای آسان تر کردن قطع ارتباط با خارج از کشور، میتواند به عنوان یک مطالعه موردی جالب در نظر گرفته شود که ایا امکان پذیر است که کشورها بتوانند فرآیندها را برعکس کرده و معماری نسبتاً غیرمتمرکز و انعطاف پذیر اینترنت را به یک معماری متمرکز تر و کنترل پذیر تبدیل کنند؟

 

این امر ابتدا مستلزم آن است که روسیه همه شبکه ها را در داخل کشور خود یکپارچه کند تا همه ترافیک های بین المللی ورودی و خروجی از طریق تعداد محدودتری از نقاط اتصال به داخل جریان یابد، و سپس دولت این کشور به دنبال راهی برای محدود کردن دسترسی به این نقاط اتصال باشد. به عبارت دیگر، دلیلی وجود دارد كه چرا روسیه به دنبال آزمایش این توانایی است - تقریباً یقین است كه این روندی کند و پیچیده است که نیاز به تنظیم دقیق و آزمون و خطا برای تحقق دارد.

 

تلاش های ایران، روسیه و سایر کشورها برای جداسازی و قطع بخشی از اینترنت از سایر نقاط جهان دقیقاً تأکید می کند که توانایی هر دولت برای قطع دسترسی به اینترنت بستگی به معماری خاص زیرساخت شبکه در داخل مرزهای آن دارد.