وسواس موجب بهبود تنظیم هیجان در افراد مبتلابه اختلال وسواس فکری عملی می‌شود

 صدای ایران-اختلال وسواس فکری عملی یا اصطلاحاً OCD نوعی اختلال روانی است که شامل وسواس‌های فکری یعنی افکار، امیال، تصورات عودکننده و مداوم که به‌صورت مزاحم و ناخواسته تجربه می‌شوند و همچنین وسواس‌های عملی یعنی رفتارها یا اعمال ذهنی مکرر که فرد احساس می‌کند در پاسخ به وسواس فکری یا بر طبق مقرراتی باید انجام دهد، مشخص می‌شود. وسواس‌های عملی معمولاً در پاسخ به وسواس فکری انجام می‌شوند و هدف آن‌ها کاهش دادن ناراحتی است که وسواس‌های فکری ایجاد می‌کنند یا پیشگیری از رویدادی ترسناک است.

 

آن‌گونه که متخصصان می‌گویند، یکی از عوامل تأثیرگذار مهم بر سلامت روانی که تاکنون کمتر در ارتباط با رفتارهای وسواسی مورد توجه قرارگرفته است چگونگی تنظیم هیجان است. وسواس یکی از اختلال‌هایی است که می‌تواند با هیجان و تنظیم آن ارتباط داشته باشد.

 

شواهد روزافزونی وجود دارد که افراد مبتلابه اختلال وسواس فکری عملی، مشکلاتی در تنظیم هیجانی دارند که ممکن است عامل کلیدی در رشد و حفظ این اختلال داشته باشد. طبق بررسی‌ها، باوجود گام‌های مهمی که تاکنون در درمان اختلال وسواس فکری عملی برداشته شده است، تعداد قابل‌ملاحظه‌ای از این بیماران باوجود دریافت کوشش‌های درمانی کافی، کاهش اندکی در نشانه‌ها دارند و لزوم تدوین مداخلاتی که بتواند به کاهش معنادار نشانه‌های افراد دچار وسواس فکری عملی کمک کند یا باوجود نشانه‌های اختلال، موجب بهبود و ارتقا کیفیت زندگی مبتلایان شود و تأثیرات آن در طی زمان ماندگار باشد، احساس می‌شود.

 

در همین راستا، جمعی از پژوهشگران کشور از دانشگاه علامه طباطبایی تهران، اقدام به اجرای مطالعه‌ای تحقیقاتی کرده‌اند که در آن ضمن تدوین یک برنامه آموزشی ارتقای کیفیت زندگی برای چنین بیمارانی، به تعیین میزان

 

اثربخشی این برنامه بر تنظیم هیجان افراد مبتلابه اختلال وسواس فکری عملی پرداخته شده است.
در این پژوهش، گروهی از بیماران مبتلابه اختلال وسواس فکری عملی مراجعه‌کننده به بخش‌های روان‌پزشکی شهر تهران شامل مراکز بهزیستی، بخش‌های روان‌پزشکی مانند بخش روان‌پزشکی بیمارستان امام حسین و مطب خصوصی روان‌پزشکان مشارکت داشته‌اند.

 

برای این بیماران برنامه آموزشی در طی 11 جلسه به‌صورت هفته‌ای دو جلسه در طی یک ماه و نیم برگزار شد. این افراد، پیش، پس و دو ماه بعد از اتمام پژوهش با پرسشنامه تنظیم هیجان مورد ارزیابی قرار گرفتند.

 

نتایج این پژوهش نشان داد که برنامه آموزشی مورد استفاده، موجب بهبود تنظیم هیجان در افراد مبتلابه اختلال وسواس فکری عملی می‌شود و این تأثیر در دوره پیگیری دوماهه ماندگار است. بدین ترتیب این پژوهش، لزوم کنترل واکنش‌های هیجانی در افراد مبتلابه اختلال وسواس را نشان می‌دهد.

 

در این خصوص، یزدان جعفری فرد، محقق دپارتمان روانشناسی بالینی دانشگاه علامه طباطبایی تهران و همکارانش که این تحقیق را انجام داده‌اند، می‌گویند: «جهت تبیین این یافته می‌توان گفت که هیجانات مثبت عینی خاص هرچند به لحاظ پدیدارشناختی متمایز هستند، اما همگی در توانایی برای گسترش خزانه تفکر - عمل آنی افراد و ایجاد منابع فردی بادوام (منابع ذهنی، جسمانی، روان‌شناختی و اجتماعی) مشترک هستند. نظریه گسترش و ساخت هیجان‌های مثبت بیان می‌کند که هیجانات مثبت (شادی، قدردانی، آرامش، علاقه، امید، افتخار، تفریح و سرگرمی، الهام، حیرت و عشق) آگاهی و اشتیاق فرد را از اعمال و افکار جدید متنوع و اکتشافی افزایش می‌دهد».

 

بر اساس یافته‌های این تحقیق که در نشریه «اندیشه و رفتار در روانشناسی بالینی» متعلق به دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن و انجمن علمی روان‌پزشکان ایران منتشر شده‌اند، «استفاده از برنامه آموزشی ارتقای کیفیت زندگی با تنظیم هیجان باعث می‌شود که فرد با نگاه و دیدگاه متفاوتی به ارزیابی رویدادها و وقایع منفی بپردازد، هیجان‌های منفی را با شدت کمتری تجربه کند، شدت واکنش‌های هیجانی نسبت به آن‌ها را تغییر دهد، در مورد مهار هیجان‌های خود احساس کفایت کند و درنتیجه ناراحتی و تنیدگی کمتری را تجربه کند».

 

جعفری فرد و همکاران محققش می‌افزایند: «افرادی که هیجانات مثبت را تجربه می‌کنند الگوهایی از افکار را نشان می‌دهند که به‌طور قابل‌توجهی انعطاف‌پذیر و موجب بهزیستی روان‌شناختی می‌شود و هیجانات مثبت به‌عنوان منابع مفیدی برای تنظیم تجربیات عاطفی منفی در زندگی روزمره عمل می‌کنند.

 

اختلال وسواس فکری عملی منجر به ایجاد مشکلات هیجانی و مشکل در تعاملات اجتماعی می‌شود که بر حالت هیجانی این افراد تأثیر می‌گذارد. شواهد روزافزونی وجود دارد که افراد مبتلابه اختلال وسواس فکری- عملی مشکلاتی در تنظیم هیجانی دارند که ممکن است عامل کلیدی در رشد و حفظ این اختلال داشته باشد».

 

بنابراین مجریان پژوهش فوق با توجه به یافته‌های خود پیشنهاد می‌کنند که برنامه آموزشی مورد نظر در برنامه‌های درمانی افراد مبتلابه اختلال وسواس فکری - عملی که توسط متخصصان روان‌پزشکی و روان‌شناسی به کار می‌رود، استفاده شود.