آیا اتفاق خاصی میان ایران عربستان رخ داده ؟

به گزارش صدای ایران از ابتکار، وزیر خارجه ایران در گفت‌و‌گو با شبکه المسیره یمن با بیان اینکه ایران همواره از هر ابتکاری به منظور کاهش تنش در منطقه و پایان جنگ یمن استقبال می‌کند، تصریح کرد که در‌صورت فراهم شدن شرایط به منظور حل و فصل اختلافات با عربستان آماده سفر به ریاض است. ظریف همچنین دیروز در حاشیه بازدید از کارخانه‌ نوآوری آزادی در تهران در پاسخ به سوالی مبنی بر این‌که شما اخیرا در مصاحبه با یکی از رسانه‌های یمنی اعلام کرده‌اید که برای حل مسائل منطقه حاضرید به عربستان سفر کنید، آیا اتفاق خاصی افتاده که چنین اظهار نظری داشتید؟ گفت: اتفاق خاصی رخ نداده است و ما همیشه آماده هستیم که با کشورهای همسایه خود تعامل و گفت‌و‌گو داشته باشیم. همواره دست ایران برای همکاری و تعامل به سمت کشورهای منطقه دراز‌ بوده و آمادگی خود را برای گفت‌و‌گو و تعامل اعلام کرده‌ایم.

مسابقه میانجی‌گری میان ایران و عربستان

این گفته‌های وزیر خارجه ایران در حالی صورت می‌گیرد که طی هفته‌های اخیر تلاش‌هایی به منظور میانجی‌گری میان ایران و عربستان از سوی کشورهای مختلف صورت گرفته است. نخستین موضوع به سفر عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق به ریاض باز می‌گردد که اعلام شد تنش‌زدایی میان ایران و عربستان یکی از دستور کارهای عبدالمهدی در این سفر بوده است. پس از آن عمران خان نخست وزیر پاکستان نیز به تهران و ریاض سفر کرد. عمران خان پیش از این در سفر خود به مجمع عمومی سازمان ملل به صراحت گفته بود که محمد بن سلمان ولیعهد عربستان از او خواسته تا پیامش را به مقامات تهران منتقل کند. عمران خان در تهران نیز بر این موضوع تاکید و اعلام کرد که اسلام‌آباد تمام تلاش خود را برای حل و فصل اختلافات در منطقه میان ایران و عربستان صورت خواهد داد.

یک هفته پس از این موضوع، ولادیمیر پوتین رئیس‌ فدراسیون روسیه نیز پس از 12 سال به عربستان و پس از آن به امارات رفت. هر‌چند یکی از برجسته‌ترین نمودهای این سفر تفاهم‌‌نامه‌های اقتصادی میان مسکو با ریاض و ابوظبی بود؛ به طوری که رسانه‌ها از آن به عنوان نمایش قدرت پوتین در خاورمیانه یاد کرده بودند، اما یکی از محورهای این سفر را نیز مسئله تنش‌ها میان ایران و عربستان تشکیل می‌داد. پوتین پیش از سفرش به ریاض در گفت‌و‌گو با سه رسانه اسکای نیوز، العربیه و روسیا الیوم به قدرت ایران اشاره کرده و گفته بود: این قدرت بزرگ یعنی ایران از هزاران سال پیش وجود داشته و امکان ندارد که منافع خاص خود را نداشته باشد و باید با احترام با آن‌ها تعامل کرد. برای حل اختلافات باید مذاکره کرد. من اینجا باید نگرانی عربستان و امارات را درک کنم اما تنها خود این دو کشور می‌توانند مشکلات موجودشان را حل کنند. در این رابطه ما می‌توانیم شرایط لازم را فراهم کنیم.

این موضوع در حالی از سوی پوتین مطرح شد که رسانه‌های آمریکایی از سیاست خارجی دولت ترامپ در قبال متحدین منطقه‌ای آمریکا انتقاد کرده و آن را در راستای دور شدن برخی کشورهای عربی از واشنگتن دانسته‌اند. در همین راستا هفته گذشته روزنامه نیویورک تامیز در گزارشی آورده بود که متحدان آمریکا در خاورمیانه به واسطه تصمیم‌گیری‌های خلق الساعه دونالد ترامپ بسیار نگران بوده و آنها در آخرین مورد از تصمیم ترامپ برای خارج کردن نیروهای آمریکا از شمال سوریه شوکه هستند. گفته می‌شود شرایط به جایی رسیده که اعراب اکنون چندان نگران خروج کامل آمریکا از منطقه نیستند بلکه از آنجا که نمی‌دانند دقیقاً قرار است چه اتفاقی در آینده رخ دهد در نوعی هرج و مرج و سردرگمی به سر می‌برند.

تحولاتی که منجر به تغییر فضای حاکم در منطقه شده است

تحولات اخیر و اعلام آمادگی مقامات ایران طی هفته‌های گذشته در‌خصوص تنش‌زدایی با عربستان در بستر چند تحول مهم صورت می‌گیرد. نخست اینکه با توجه به اتفاقات اخیر در منطقه، عربستان و امارات در یک اضطرار امنیتی به‌سر برده و شرایط به جایی رسیده که گفته می‌شود ماه گذشته در ابوظبی جلسه‌ای محرمانه میان مقامات ارشد اماراتی برگزار شده و در آن بر لزوم تغییر سیاست خارجی این کشور در قبال ایران تاکید شده است.

از سوی دیگر با پرشتاب شدن تحولات منطقه‌ و چالش‌های اساسی عربستان در جنگ یمن، ایران طی یک سال گذشته دو پیشنهاد را به منظور حل و فصل اختلافات با عربستان مطرح کرده است. نخست اعلام ایجاد یک مجمع گفت‌و‌گوهای منطقه‌ای بود که از سوی ظریف مطرح شد و دومین قدم ایران به منظور تنش‌زدایی، پیشنهاد امضای پیمان عدم تعرض میان کشورهای حاشیه خلیج فارس بود که ظریف آن را پس از حملات مشکوک به چهار کشتی نفتکش در دریای عمان مطرح و عباس عراقچی معاون وی در سفرش به کشورهای منطقه بر روی آن تاکید کرد.