بن سلمان به عقل آمد؟!
"بن سلمان جایگاه شکننده‌ای دارد، با توجه به این که پدرش هم سن و سال بالایی دارد و ممکن است مرگش نزدیک باشد، نمی‌تواند بی گدار به آب بزند و برخلاف سیاست‌های آمریکا عمل کند. در آن حالت ممکن است حکمرانیش به خطر بیافتد."
به گزارش صدای ایران از فرارو، در روز‌هایی که کشور‌های اروپایی سخت درگیر میانجی گری میان ایران و آمریکا بودند، خبر‌هایی از تلاش برخی کشور‌های منطقه همچون پاکستان و عراق برای میانجیگری میان ایران و عربستان حکایت می‌کرد. گزارش‌هایی از ارسال پیام عربستان به ایران از کانال پاکستان وجود داشت. حالا موضوع جدی‌تر هم شده است و برخی رسانه‌ها می‌گویند ایران و عربستان به سمت مذاکره پیش می‌روند.
ماه گذشته، "عمران خان" نخست‌وزیر پاکستان با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان در جده دیدار داشت. عمران‌خان گفت ولیعهد عربستان از او خواستار کمک به تنش‌زدایی شده بود و گفته بود می‌خواهد از بروز جنگ جلوگیری کند. عمران خان پس از آن با روحانی نیز در نیویورک رایزنی کرد. او از پیام عربستان به ایران خبر داد.
عادل عبدالمهدی" نخست‌وزیر عراق نیز چند روز بعد از دیدار عمران خان، از عربستان بازدید کرد. یک مقام سعودی می‌گوید محمد بن سلمان از نخست وزیر عراق نیز خواستار میانجیگری با ایران شده بود در این میان عمار حکیم نیز به دیدار مقام‌های اماراتی رفت. عمار حکیم روابط نزدیکی با ایران دارد.
البته عادل جبیر وزیر مشاور در امور خارجی عربستان ادعای ارسال پیام به ایران را تکذیب کرده است.
مشکل اصلی مذاکره با عربستان از سوی ایران مسئله یمن است. مقامات ایران بار‌ها این موضوع را پیش کشیدند که عربستان باید حملات به یمن را متوقف کند. حالا پالس‌های مثبت مذاکره با یمن از سوی سعودی صادر شده است. انصارالله یمن نیز از مذاکره و توافق استقبال کرده است.
خبرگزاری رویترز به نقل از سه دیپلمات و دو منبع مطلع گزارش داده که عربستان مشغول بررسی پیشنهاد انصارالله است. انصارالله پیشنهاد کرده در ازای توقف حمله‌های موشکی و پهپادی به عربستان حمله هوایی ائتلاف متوقف شود.
در همین حال امارات متحده عربی، به عنوان نزدیک‌ترین متحد عربستان پیش از این و در ماه ژوئیه اعلام کرده بود که نیروهای خود را از یمن خارج می‌کند.
عربستان همزمان با حرکت به سمت مذاکره با انصارالله سعی می‌کند تنش‌ها با ایران را کم کند. مقامات سعودی در روز‌های گذشته از موضوع گیری‌ها تند و تیز علیه ایران خودداری کرده اند. مقامات ایرانی نیز اعلام کرده اند که آماده گفتگو هستند.
صحبت از دیپلماسی میان ایران و عربستان چند هفته پس از حمله به آرامکو مطرح می‌شود. حمله سخت و وسیعی که عربستان و آمریکا آن را به ایران نسبت می‌دهند. اما انصارالله می‌گوید این حمله کار آن‌ها بوده و ایران نیز نقش آفرینی در آن را رد می‌کند.
تنش میان ایران و عربستان در سال‌های اخیر شدت یافته است. محمد بن سلمان ولیعهد عربستان از منتقدان اصلی جمهوری اسلامی در منطقه است. عربستان در سال‌های اخیر از هر تلاشی علیه ایران فروگذار نکرده از جمله آن‌ها تلاش برای خروج آمریکا از برجام بوده است. با این وجود این کشور حالا در وضعیت بغرنجی قرار گرفته، آمریکای ترامپ مایل به رویارویی نظامی با ایران نیست همچنین ایران نشان داده که به هیچ عنوان کوتاه نمی‌آید.
در این شرایط سوال مهم این است که آیا عربستان و و ولیعهدش محمد بن سلمان واقعا به دنبال تنش زدایی، گفت وگو و توافق با ایران است؟ آیا بن سلمان دست دوستی به سمت ایران دراز کرده است.
دکتر عبدالرضا فرجی راد استاد دانشگاه، سفیر پیشین ایران در نروژ و تحلیلگر مسائل ژئوپلتیک در این باره به فرارو گفت: «علی رغم تبلیغات زیادی که در رابطه با این مسئله چه در داخل و چه در رسانه‌های خارجی صورت گرفته، هنوز علامت مشخصی در رابطه با حرکت عربستان به سمت کاهش تنش‌ها نمی‌بینیم. با توجه به سخنان عادل جبیر وزیر مشاور در امور خارجی سعودی‌ها این موضوع روشن است که عربستان در حالت انتظار و تردید به سر می‌برد.عربستان از یک طرف با توجه به حادثه آرامکو و تهدید‌هایی که انصارالله انجام داده، نگرانی‌هایی دارد. از طرف دیگر عربستان نمی‌خواهد مسئله ایران را به مسئله یمن پیوند بزند چرا که از این می‌ترسد با پیوند زدن مسئله ایران به مسئله یمن توان ژئوپولتیکی ایران را در منطقه تقویت کند و پیوستگی دائمی بین ایران و انصارالله یمن ایجاد شود.»
او افزود: «عربستان سعودی نسبت به عملکرد ترامپ در قبال ایران بی اعتماد شده و این بی اعتمادی باعث شده که این کشور متمایل به آرام کردن اوضاع و تنش‌ها با ایران شود. اما با قطعیت نمی‌توان گفت، این تلاش برای آرام کردن اوضاع به معنای حرکت به سمت مذاکره با ایران است.»
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی معتقد است: "باید صبر کنیم ببینیم عربستانی‌ها منتظر چه هستند، آیا منتظر این هستند کاری که فرانسوی‌ها شروع کرده اند و هی بالاو پایین می‌رود، به نتیجه برسد و بعد از آن وارد فاز مذاکراتی می‌شوند یا خیر.»
فرجی راد با اشاره به نزدیکی بن سلمان و آمریکا گفت: «بن سلمان که در حال حاضر حاکم واقعی عربستان است، برایش دشوار است که بدون هماهنگی با امریکا وارد گفتگو با ایران شود. عربستان امروز عربستان سال‌های ملک فیصل، ملک فهد و ملک عبدالله نیست. پیوستگی و وابستگی بن سلمان به آمریکا با توجه به تحولات چند سال گذشته بسیار زیاد شده است. بن سلمان نقطه ضعف‌های زیادی هم به جا گذاشته مخصوصا در ماجرای خاشقچی، درآن مورد گزارش محرمانه ۲۸ صفحه‌ای از سوی کنگره وجود دارد که فشار‌هایی برای افشای آن صورت گرفته است. بدین ترتیب برای بن سلمان دشوار است که بدون اجازه آمریکا کاری بکند.»
او تصریح کرد "بن سلمان جایگاه شکننده‌ای دارد، با توجه به این که پدرش هم سن و سال بالایی دارد و ممکن است مرگش نزدیک باشد، نمی‌تواند بی گدار به آب بزند و برخلاف سیاست‌های آمریکا عمل کند. در آن حالت ممکن است حکمرانیش به خطر بیافتد."
فرجی راد در پاسخ به این سوال که اخباری هست مبنی برای فشار آمریکا به عربستان برای کاهش تنش با ایران، این خبر‌ها چقدر می‌تواند واقعیت داشته باشد؟، گفت: «آمریکا با توجه به این که فعلا نمی‌خواهد با ایران درگیر شود ممکن است از عربستان خواسته باشد ابزار‌ها و عواملی را در پیش بگیرد که تنشی ایجاد نشود، اما اینکه فکر کنیم آمریکا از سعودی‌ها بخواهد با ایران مذاکره کند، بسیار بعید است چرا که آمریکا هر روز تحریم‌های جدیدی علیه ایران وضع و فشار بیشتری وارد می‌کند، درخواست مذاکره از عربستان با کلیت سیاست آمریکا همخوانی ندارد.»
او ادامه داد: "حتی در شرایط کنونی که امارات تلاش‌هایی برای کاهش تنش با ایران صورت داده است، و قدم‌هایی برداشته کارش کمی سخت شده و نمی‌توان بیش از این روبه جلو حرکت کند، تازه امارات به نسبت عربستان کار راحت تری دارد وابستگی کمتری به آمریکا دارد و از سوی دیگر نقاط ضعفش هم اندک است. بن سلمان به لحاظ دیپلماسی نمی‌توان خود را از سیاست آمریکا در قبال ایران جدا کند. آنچیزی که ممکن است آمریکا از بن سلمان خواسته باشد جلوگیری از تنش منجر به درگیری با ایران است، چرا که آمریکا آمادگی درگیری ندارد."
فرجی راد در پاسخ به این پرسش که با توجه به سخنان آقای ظریف مبنی بر اینکه مشکل اصلی ما با عربستان مسئله یمن است، ممکن است با کاهش تنش میان عربستان و یمن، ایران هم به سمت مذاکره با سعودی‌ها برود؟، گفت: «طبیعتا هم یمنی‌ها و هم سعودی‌ها با توجه به بن بست ایجاد شده تمایل به مذاکره دارند، هر چند که برای سعودی بسیار دشوار است با انصارالله به عنوان یک دولت به مذاکره بنشیند. کار در این مذاکرات بسیار سخت پیش می‌رود. امارات و عربستان به این نتیجه رسیده اند که یمن باید دو پاره شود، تلاش‌ها در جنوب این کشور هم در همین راستاست. من معتقد نیستم که امارات و عربستان اختلافات شدید بر سر تقسیم یمن دارند، لذا این مسئله بسیار مهم است. ممکن بین انصارالله و عربستان و امارات آتش بسی شکل بگیرد، اما سعودی‌ها خیلی تمایل ندارند درباره یمن با ایران مذاکره کنند.»
این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که با توجه به مواضع تند و تیز بن سلمان علیه ایران که حتی سال گذشته ایران را با آلمان نازی مقایسه کرده بود آیا ممکن است او با این مواضع تن به مذاکره با ایران دهد؟، گفت: «بن سلمان سرش به سنگ خورده است. این فقط حرف ما نیست، حرف رسانه‌های دنیاست، حرف نظام بین الملل است. ولیعهد عربستان به پایان دوران رفتار قلدرانه در قبال ایران رسیده است. او در آخرین مصاحبه اش هم نشان داد آرام شده است. بن سلمان نشان می‌دهد که به دنبال آرامش است، اما مذاکره با ایران که بتوانند منجر به حرکت به سمت طرح ایران برای صلح در منطقه باشد، باید به تائید آمریکا برسد. او نمی‌تواند راه جدایی از راه آمریکا درباره ایران در پیش گیرد. در حال حاضر آمریکا نسبت به ادامه پادشاهی بن سلمان در عربستان تردید دارد اگر او راهش را درقبال ایران از آمریکا جدا کند حتما تردید‌های آمریکا نسبت به آینده پادشاهی او بیشتر خواهد شد و ممکن است منجر به کنار گذاشتن او شود.»
ماه گذشته، "عمران خان" نخست‌وزیر پاکستان با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان در جده دیدار داشت. عمران‌خان گفت ولیعهد عربستان از او خواستار کمک به تنش‌زدایی شده بود و گفته بود می‌خواهد از بروز جنگ جلوگیری کند. عمران خان پس از آن با روحانی نیز در نیویورک رایزنی کرد. او از پیام عربستان به ایران خبر داد.
عادل عبدالمهدی" نخست‌وزیر عراق نیز چند روز بعد از دیدار عمران خان، از عربستان بازدید کرد. یک مقام سعودی می‌گوید محمد بن سلمان از نخست وزیر عراق نیز خواستار میانجیگری با ایران شده بود در این میان عمار حکیم نیز به دیدار مقام‌های اماراتی رفت. عمار حکیم روابط نزدیکی با ایران دارد.
البته عادل جبیر وزیر مشاور در امور خارجی عربستان ادعای ارسال پیام به ایران را تکذیب کرده است.
مشکل اصلی مذاکره با عربستان از سوی ایران مسئله یمن است. مقامات ایران بار‌ها این موضوع را پیش کشیدند که عربستان باید حملات به یمن را متوقف کند. حالا پالس‌های مثبت مذاکره با یمن از سوی سعودی صادر شده است. انصارالله یمن نیز از مذاکره و توافق استقبال کرده است.
خبرگزاری رویترز به نقل از سه دیپلمات و دو منبع مطلع گزارش داده که عربستان مشغول بررسی پیشنهاد انصارالله است. انصارالله پیشنهاد کرده در ازای توقف حمله‌های موشکی و پهپادی به عربستان حمله هوایی ائتلاف متوقف شود.
در همین حال امارات متحده عربی، به عنوان نزدیک‌ترین متحد عربستان پیش از این و در ماه ژوئیه اعلام کرده بود که نیروهای خود را از یمن خارج می‌کند.
عربستان همزمان با حرکت به سمت مذاکره با انصارالله سعی می‌کند تنش‌ها با ایران را کم کند. مقامات سعودی در روز‌های گذشته از موضوع گیری‌ها تند و تیز علیه ایران خودداری کرده اند. مقامات ایرانی نیز اعلام کرده اند که آماده گفتگو هستند.
صحبت از دیپلماسی میان ایران و عربستان چند هفته پس از حمله به آرامکو مطرح می‌شود. حمله سخت و وسیعی که عربستان و آمریکا آن را به ایران نسبت می‌دهند. اما انصارالله می‌گوید این حمله کار آن‌ها بوده و ایران نیز نقش آفرینی در آن را رد می‌کند.
تنش میان ایران و عربستان در سال‌های اخیر شدت یافته است. محمد بن سلمان ولیعهد عربستان از منتقدان اصلی جمهوری اسلامی در منطقه است. عربستان در سال‌های اخیر از هر تلاشی علیه ایران فروگذار نکرده از جمله آن‌ها تلاش برای خروج آمریکا از برجام بوده است. با این وجود این کشور حالا در وضعیت بغرنجی قرار گرفته، آمریکای ترامپ مایل به رویارویی نظامی با ایران نیست همچنین ایران نشان داده که به هیچ عنوان کوتاه نمی‌آید.
در این شرایط سوال مهم این است که آیا عربستان و و ولیعهدش محمد بن سلمان واقعا به دنبال تنش زدایی، گفت وگو و توافق با ایران است؟ آیا بن سلمان دست دوستی به سمت ایران دراز کرده است.
دکتر عبدالرضا فرجی راد استاد دانشگاه، سفیر پیشین ایران در نروژ و تحلیلگر مسائل ژئوپلتیک در این باره به فرارو گفت: «علی رغم تبلیغات زیادی که در رابطه با این مسئله چه در داخل و چه در رسانه‌های خارجی صورت گرفته، هنوز علامت مشخصی در رابطه با حرکت عربستان به سمت کاهش تنش‌ها نمی‌بینیم. با توجه به سخنان عادل جبیر وزیر مشاور در امور خارجی سعودی‌ها این موضوع روشن است که عربستان در حالت انتظار و تردید به سر می‌برد.عربستان از یک طرف با توجه به حادثه آرامکو و تهدید‌هایی که انصارالله انجام داده، نگرانی‌هایی دارد. از طرف دیگر عربستان نمی‌خواهد مسئله ایران را به مسئله یمن پیوند بزند چرا که از این می‌ترسد با پیوند زدن مسئله ایران به مسئله یمن توان ژئوپولتیکی ایران را در منطقه تقویت کند و پیوستگی دائمی بین ایران و انصارالله یمن ایجاد شود.»
او افزود: «عربستان سعودی نسبت به عملکرد ترامپ در قبال ایران بی اعتماد شده و این بی اعتمادی باعث شده که این کشور متمایل به آرام کردن اوضاع و تنش‌ها با ایران شود. اما با قطعیت نمی‌توان گفت، این تلاش برای آرام کردن اوضاع به معنای حرکت به سمت مذاکره با ایران است.»
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی معتقد است: "باید صبر کنیم ببینیم عربستانی‌ها منتظر چه هستند، آیا منتظر این هستند کاری که فرانسوی‌ها شروع کرده اند و هی بالاو پایین می‌رود، به نتیجه برسد و بعد از آن وارد فاز مذاکراتی می‌شوند یا خیر.»
فرجی راد با اشاره به نزدیکی بن سلمان و آمریکا گفت: «بن سلمان که در حال حاضر حاکم واقعی عربستان است، برایش دشوار است که بدون هماهنگی با امریکا وارد گفتگو با ایران شود. عربستان امروز عربستان سال‌های ملک فیصل، ملک فهد و ملک عبدالله نیست. پیوستگی و وابستگی بن سلمان به آمریکا با توجه به تحولات چند سال گذشته بسیار زیاد شده است. بن سلمان نقطه ضعف‌های زیادی هم به جا گذاشته مخصوصا در ماجرای خاشقچی، درآن مورد گزارش محرمانه ۲۸ صفحه‌ای از سوی کنگره وجود دارد که فشار‌هایی برای افشای آن صورت گرفته است. بدین ترتیب برای بن سلمان دشوار است که بدون اجازه آمریکا کاری بکند.»
او تصریح کرد "بن سلمان جایگاه شکننده‌ای دارد، با توجه به این که پدرش هم سن و سال بالایی دارد و ممکن است مرگش نزدیک باشد، نمی‌تواند بی گدار به آب بزند و برخلاف سیاست‌های آمریکا عمل کند. در آن حالت ممکن است حکمرانیش به خطر بیافتد."
فرجی راد در پاسخ به این سوال که اخباری هست مبنی برای فشار آمریکا به عربستان برای کاهش تنش با ایران، این خبر‌ها چقدر می‌تواند واقعیت داشته باشد؟، گفت: «آمریکا با توجه به این که فعلا نمی‌خواهد با ایران درگیر شود ممکن است از عربستان خواسته باشد ابزار‌ها و عواملی را در پیش بگیرد که تنشی ایجاد نشود، اما اینکه فکر کنیم آمریکا از سعودی‌ها بخواهد با ایران مذاکره کند، بسیار بعید است چرا که آمریکا هر روز تحریم‌های جدیدی علیه ایران وضع و فشار بیشتری وارد می‌کند، درخواست مذاکره از عربستان با کلیت سیاست آمریکا همخوانی ندارد.»
او ادامه داد: "حتی در شرایط کنونی که امارات تلاش‌هایی برای کاهش تنش با ایران صورت داده است، و قدم‌هایی برداشته کارش کمی سخت شده و نمی‌توان بیش از این روبه جلو حرکت کند، تازه امارات به نسبت عربستان کار راحت تری دارد وابستگی کمتری به آمریکا دارد و از سوی دیگر نقاط ضعفش هم اندک است. بن سلمان به لحاظ دیپلماسی نمی‌توان خود را از سیاست آمریکا در قبال ایران جدا کند. آنچیزی که ممکن است آمریکا از بن سلمان خواسته باشد جلوگیری از تنش منجر به درگیری با ایران است، چرا که آمریکا آمادگی درگیری ندارد."
فرجی راد در پاسخ به این پرسش که با توجه به سخنان آقای ظریف مبنی بر اینکه مشکل اصلی ما با عربستان مسئله یمن است، ممکن است با کاهش تنش میان عربستان و یمن، ایران هم به سمت مذاکره با سعودی‌ها برود؟، گفت: «طبیعتا هم یمنی‌ها و هم سعودی‌ها با توجه به بن بست ایجاد شده تمایل به مذاکره دارند، هر چند که برای سعودی بسیار دشوار است با انصارالله به عنوان یک دولت به مذاکره بنشیند. کار در این مذاکرات بسیار سخت پیش می‌رود. امارات و عربستان به این نتیجه رسیده اند که یمن باید دو پاره شود، تلاش‌ها در جنوب این کشور هم در همین راستاست. من معتقد نیستم که امارات و عربستان اختلافات شدید بر سر تقسیم یمن دارند، لذا این مسئله بسیار مهم است. ممکن بین انصارالله و عربستان و امارات آتش بسی شکل بگیرد، اما سعودی‌ها خیلی تمایل ندارند درباره یمن با ایران مذاکره کنند.»
این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که با توجه به مواضع تند و تیز بن سلمان علیه ایران که حتی سال گذشته ایران را با آلمان نازی مقایسه کرده بود آیا ممکن است او با این مواضع تن به مذاکره با ایران دهد؟، گفت: «بن سلمان سرش به سنگ خورده است. این فقط حرف ما نیست، حرف رسانه‌های دنیاست، حرف نظام بین الملل است. ولیعهد عربستان به پایان دوران رفتار قلدرانه در قبال ایران رسیده است. او در آخرین مصاحبه اش هم نشان داد آرام شده است. بن سلمان نشان می‌دهد که به دنبال آرامش است، اما مذاکره با ایران که بتوانند منجر به حرکت به سمت طرح ایران برای صلح در منطقه باشد، باید به تائید آمریکا برسد. او نمی‌تواند راه جدایی از راه آمریکا درباره ایران در پیش گیرد. در حال حاضر آمریکا نسبت به ادامه پادشاهی بن سلمان در عربستان تردید دارد اگر او راهش را درقبال ایران از آمریکا جدا کند حتما تردید‌های آمریکا نسبت به آینده پادشاهی او بیشتر خواهد شد و ممکن است منجر به کنار گذاشتن او شود.»
گزارش خطا
آخرین اخبار