تحریم‌ ظریف چه پیامدهایی را درپی دارد؟

آمریکا در اقدامی غیرمعمول، محمد جواد ظریف رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران را تحریم کرده است. این اقدام که به دلیل دیپلماسی عمومی دیپلمات ارشد ایران انجام شده، راه حل‌های دیپلماتیک را کمتر می‌کند.

به گزارش صدای ایران از فرارو،  سرانجام پس از حدود یک ماه تاخیر، بامداد پنج‌شنبه دفتر کنترل دارایی‌هایی خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (اوفک) با صدور بیانیه‌ای، از تحریم محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، خبر داد. براساس این بیانیه، دلیل اصلی تحریم ظریف، تبعیت از رهبری انقلاب عنوان شده است. با این حال، دلایل دیگری هم ذکر شده که می‌تواند زمینه‌های مطرح شدن ادعا‌های حقوقی علیه ظریف و کل وزارت خارجه را فراهم کند.

به نظر می‌رسد هدف اصلی تحریم ظریف، محدود کردن تحرکات او در آینده است. ظریف گفته است خارج از ایران، هیچ دارایی ندارد. بنابراین، قرار گرفتن او در فهرست تحریم‌ها، به لحاظ مالی تاثیرات چندانی نخواهد داشت. با این حال، این تحریم‌ها، به احتمال زیاد بر فعالیت‌های دیپلماتیک و ارتباطات ظریف با محافل غربی تاثیر می‌گذارد.

درست است که طبق بیانیه اوفک، دلیل اصلی تحریم ظریف، کار برای مقامات بلندپایه تحریم‌شده ایران عنوان شده است، اما در متن همین بیانیه، اتهامی علیه ظریف مطرح شده که می‌تواند ارتباط‌گیری با ظریف را برای هر فرد خارجی خطرناک کند. اوفک ادعا می‌کند وزارت خارجه ظریف با سپاه قدس هماهنگی دارد. وزارت خزانه‌داری آمریکا حتی ادعا کرده است که مقامات ارشد وزارت خارجه ایران برای تسهیل آزادی دو عامل سپاه قدس، به مقامات قوه قضاییه یک کشور خارجی پول داده‌اند. صرفنظر از صحت و سقم چنین ادعایی، متهم کردن نهاد تحت هدایت ظریف به همکاری با نهادی که در فهرست تروریسم آمریکاست، می‌تواند زمینه‌هایی برای مطرح کردن ادعا‌های حقوقی علیه ظریف و وزارت خارجه فراهم کند. شاید آمریکا، هیچ وقت ظریف را به حمایت از تروریسم متهم نکند. اما قطعا وجود چنین احتمالی، محافل خارجی را از ارتباط با ظریف نگران خواهد کرد.

بیانیه اوفک تصریح می‌کند اشخاصی که با ظریف وارد تعاملات مشخص شوند، ممکن است خودشان هم در لیست تحریم‌ها قرار گیرند. افزون بر این، اوفک می‌گوید «هر نهاد مالی خارجی» که آگاهانه با ظریف تعاملات چشمگیر انجام دهد یا این تعاملات را تسهیل کنند، ممکن است مشمول تحریم‌های آمریکا شود. اوفک عمدا تعامل با ظریف را برای طرف‌های خارجی نگران‌کننده و هراسناک کرده است. ظریف دائما در سفر است و او در این سفرها، مکررا با طرف‌های خارجی، از شرکت‌های هواپیمایی تا هتل‌ها، تعامل می‌کند. چنین تعاملاتی احتمالا تحت الشعاع قرار خواهد گرفت. در سال ۹۶ به رغم اینکه برجام امضا شده بود و ظریف هم تحت تحریم نبود، فرودگاه‌های آلمان از بیم تحریم‌های آمریکا، از سوخت‌رسانی به هواپیمای ظریف امتناع کردند. امری که با مداخله ارتش آلمان حل شد.

از همه مهمتر، سرنوشت سفر‌های آینده ظریف به نیویورک نیز در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. دفعه قبلی که ظریف هنوز تحریم نشده، آمریکایی‌ها با تاخیر زیاد به او ویزای بسیار محدودی دادند. اکنون پرسش اصلی این است که آیا از این به بعد، به ظریف ویزا خواهند داد؟ گزارش‌های آمریکایی حاکی از آن است که دولت آمریکا دیگر ممکن است نتواند به آسانی به ظریف ویزا دهد. ظریف به احتمال زیاد، در نشست چند ماه آینده مجمع عمومی سازمان ملل دوباره به نیویورک سفر کند. اگر آمریکا به ظریف ویزا ندهد، یک فرصت مهم برای دیپلماسی از دست خواهد رفت. به همین دلیل، برخی محافل ایرانی و آمریکایی می‌گویند تحریم ظریف راه‌حل‌های دیپلماتیک را کمتر می‌کند. امروز رئیس‌جمهور حسن روحانی در واکنش به تحریم ظریف گفت: «اگر می‌خواهند مذاکره کنند جز وزارت خارجه مگر راه دیگری هست؟ او رئیس دستگاه سیاست خارجی است.»

در آمریکا نیز، سناتور راند پُل، که اخیرا با ظریف و ترامپ دیدار کرده بود، در توئیتی گفت: «اگر شما دیپلمات‌ها را تحریم کنید، دیپلماسی کمتری خواهید داشت.»