اسکورت کشتی‌ها در خلیج فارس ممکن است؟
آمریکا با ادعای مقابله با تحرکات ایران، به منظور اسکورت کشتی‌های تجاری در خلیج فارس برای تشکیل یک ائتلاف نظامی دریایی برنامه‌ریزی می‌کند. اما برخی کارشناسان هشدار می‌دهند که اسکورت کشتی‌ها، اقدام پرهزینه و مخاطره‌آمیزی خواهد بود که احتمال درگیری ناخواسته میان ایران و آمریکا را بیشتر خواهد کرد.
آمریکا با ادعای مقابله با تحرکات ایران، به منظور اسکورت کشتی‌های تجاری در خلیج فارس برای تشکیل یک ائتلاف نظامی دریایی برنامه‌ریزی می‌کند. اما برخی کارشناسان هشدار می‌دهند که اسکورت کشتی‌ها، اقدام پرهزینه و مخاطره‌آمیزی خواهد بود که احتمال درگیری ناخواسته میان ایران و آمریکا را بیشتر خواهد کرد.
به گزارش صدای ایران از فرارو، روز سه شنبه گذشته، ژنرال جوزف دانفورد، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، اعلام کرد کشورش به منظور مقابله با تهدیدات ادعایی ایران، طرحی برای تاسیس یک ائتلاف نظامی بین المللی را بررسی می‌کند. طبق اظهارات این مقام آمریکایی، ماموریت اصلی این ائتلاف، محافظت از کشتیرانی در خلیج فارس و تنگه باب المندب در دریای سرخ است. ژنرال دانفورد گفت پنتاگون برنامه خاصی طراحی کرده و ظرف چند هفته مشخص خواهد شد که کدام کشور‌ها مایل‌اند به این ائتلاف بپیوندند.
ماه گذشته، مارک اسپر، نامزد سمت وزیر دفاع آمریکا، موضوع تاسیس ائتلاف را با مقامات کشور‌های عضو پیمان ناتو در میان گذاشت، اما هیچ کشوری برای پیوستن به این ائتلاف آماده نبود. در آن زمان اسپر گفت طرح تاسیس ائتلاف یادشده به بررسی بیشتری نیاز دارد. روز سه شنبه گذشته نیز، دانفورد با اسپر و مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، درباره موضوع تاسیس ائتلاف جدید گفتگو کرد.
بر اساس طرح فعلی، آمریکا به خلیج فارس کشتی‌های «کنترل و فرماندهی» اعزام می‌کند تا تلاش‌های رصد و پایش را رهبری کند. سایر کشور‌ها نیز عملا کشتی‌های تجاری خود را اسکورت می‌کنند. دانفورد به اشاره به این نکته، گفت: «در شرایط عادی، اسکورت توسط کشور‌ها انجام می‌شود. بنابراین، یک کشتی که حامل پرچم کشور مشخصی است، توسط همان کشور اسکورت خواهد شد. آنچه آمریکا می‌تواند منحصرا ارائه کند، نوعی کنترل و فرماندهی، نوعی اطلاعات، رصد و شناسایی است.»
بر این اساس، آمریکا در اسکورت کشتی‌ها نقش ارائه دهنده اطلاعات و هماهنگ‌کننده را ایفا خواهد کرد. با این حال، هنوز به طور دقیق معلوم نیست که کشتی‌های آمریکایی چه نقشی در عملیات خواهند داشت و چه کشور‌هایی قرار است به ائتلاف آمریکایی ملحق شوند. ماه گذشته مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، ابراز امیدواری کرده بود که بیش از ۲۰ کشور، از جمله امارات و عربستان، به ائتلاف جدید آمریکایی بپیوندند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، نیز گفته بود که کشور‌های آسیایی نظیر چین و ژاپن باید در تلاش‌ها برای محافظت از تردد کشتی‌ها در خلیج فارس مشارکت کنند. چون اکثر نفت مورد نیازشان را از این منطقه تهیه می‌کنند.
مسئله اسکورت کشتی‌ها، ایده جدیدی نیست. حداقل از دو ماه پیش، آمریکایی‌ها برای متقاعد کردن متحدان‌شان به تاسیس ائتلاف نظامی در خلیج فارس تلاش می‌کردند. اما نتوانستند موافقت این متحدان را بدست بیاورند. ظاهرا، ماجرای توقیف نفتکش حامل نفت ایرانی در تنگه جبل الطارق، و تنش‌های متعاقب آن، فرصتی در اختیار کاخ سفید قرار داده تا مجددا مسئله اسکورت نفتکش‌ها را پیگیری کند. آمریکایی‌ها شاید بتوانند در کوتاه مدت ائتلافی برای اسکورت نفتکش‌ها تشکیل دهند، اما مطمئنا این ائتلاف هزینه‌های زیادی خواهد داشت و ممکن است برای مدت طولانی ادامه پیدا نکند.
اواخر هفته گذشته، بریتانیا مدعی شد که روز چهارشنبه قایق‌های سپاه تلاش کردند نفتکش بریتانیایی «بریتیش هریتیج»، را که در حال عبور از تنگه هرمز بود، توقیف کنند، اما یک کشتی جنگی بریتانیایی که این نفتکش را اسکورت می‌کرد، مانع از توقیف آن شد. ایران این ادعا را رد کرد، ولی هشدار داد که اقدام لندن در توقیف نفتکش «گریس ۱» در جبل الطارق را بی‌پاسخ نخواهد گذاشت.
اسکورت کشتی‌ها در خلیج فارس، یادآور سال‌های پایانی جنگ ایران و عراق است. زمانی که چندین کشتی تجاری مورد حمله قرار گرفتند و در سال ۱۹۸۷ آمریکا در دوره ریاست‌جمهوری رونالد ریگان مجبور شد نفتکش‌های کویتی را اسکورت کند. برخی نفتکش‌ها هم برای در امان ماندن از حملات، پرچم آمریکا را برافراشتند. کنگره نگران بود که اقدام دولت ریگان در اسکورت کشتی‌ها در خلیج فارس، آمریکا را وارد منازعه ایران و عراق کند. با این حال، ریگان بدون توجه به این نگرانی‌ها، در عملیاتی که به «عملیات اراده جدی» معروف شد، اقدام به اسکورت نفتکش‌ها کرد. در آن زمان، پنتاگون نگران بود که اگر ایران به یک کشتی که توسط آمریکا اسکورت می‌شود، حمله کند، آمریکا چگونه پاسخ دهد.
امروز، نگرانی‌های مشابهی در میان محافل نظامی آمریکا وجود دارد. البته شرایط فعلی با دوران جنگ ایران و عراق متفاوت است. آن زمان، دو کشور رسما در جنگ بودند و هر لحظه ممکن بود به منافع یکدیگر در خلیج فارس حمله کنند. امروز، اما، به طور رسمی جنگی وجود ندارد. هر چند که مقامات ایران، تحریم‌ها آمریکا را «جنگ اقتصادی» و «تروریسم اقتصادی» می‌دانند.
در حال حاضر، پنتاگون باید بررسی کند که کشتی‌های جنگی آمریکا برای محافظت از کشتی‌ها چه کاری کنند و چه کاری نکنند. کارشناسان معتقدند که اسکورت کشتی‌ها، یک اقدام پیچیده، پرهزینه و مخاطره آمیز است.
در همین رابطه، مایکل فرانکن، دریاسالار بازنشسته نیروی دریایی آمریکا که در «عملیات اراده جدی» شرکت کرده بود، به خبرنگار نشریه «وکس» گفته است برای اسکورت جداگانه همه نفتکش‌ها، کشتی‌های کافی وجود ندارد. این بدین معناست که نفتکش‌های متعدد باید در ورودی خلیج فارس منتظر بمانند تا اینکه یک کشتی آن‌ها را اسکورت کند. همین امر، اسکورت نفتکش‌ها را پیچیده می‌کند. علاوه بر این، هر چه تعداد کشتی‌های جنگی آمریکا در خلیج فارس بیشتر شود، احتمال وقوع خطا هم بیشتر می‌شود.
ایلان گولدبرگ، رئیس بخش ایران در وزارت دفاع آمریکا از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲، گفت: «حضور پررنگ آمریکا (در خلیج فارس) به معنای ریسک بالاتر یک درگیری سهوی یا سوء محاسبه در دریا است که به یک نزاع منجر می‌شود.»
به نوشته وکس، مین‌ها، عملیات اسکورت را به طور ویژه خطرناک می‌کنند. این امکان وجود دارد که حتی یک کشتی اسکورت شده هم با مین برخورد کند یا اینکه یک مین روی آن چسبانده شود. فرانکن، در سال ۱۹۸۷ در یک کشتی جنگی پشت سر ابرنفتکش «اساس بریجتون» در خلیج فارس حرکت می‌کرد که یک مین بخش‌هایی از آن را منفجر کرد. فرانکن ابراز نگرانی کرده است که اگر این اتفاق الآن تکرار شود، ممکن است ایران و آمریکا را وارد نزاع کند. به همین دلیل، او به پنتاگون هشدار داد: «مراقب باشید پای‌تان را کجا می‌گذارید، چون در تنگه هرمز هیچ چیز خوبی اتفاق نمی‌افتد.»
به نظر می‌رسد که دولت ترامپ با درک حساسیت این منطقه، دنبال این است که کشور‌های دیگر را هم در اسکورت کشتی‌ها سهیم کند تا اگر روزی به طور اتفاقی در خلیج فارس درگیری رخ داد، آمریکا تنها نماند. اما صرفنظر از احتمال وقوع درگیری، تاکنون یک نکته کاملا مشخص شده است: امنیت مسیر‌های انتقال انرژی در خلیج فارس متزلزل شده و آمریکا و متحدانش در حال پرداخت هزینه اقدامات خود علیه ایران است. در دو ماه گذشته، هزینه بیمه نفتکش‌ها تقریبا افزایش ده برابری داشته است. مضاف بر این، کشور‌های غربی برای محافظت از منافع تجاری خود در خلیج فارس، مجبور شدند نیرو‌های بیشتری به این منطقه حیاتی اعزام کنند. به عنوان مثال، در پی تنش اخیر میان تهران و لندن، نیروی دریایی بریتانیا کشتی جنگی جدیدی به خلیج فارس اعزام کرد.
به گزارش صدای ایران از فرارو، روز سه شنبه گذشته، ژنرال جوزف دانفورد، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، اعلام کرد کشورش به منظور مقابله با تهدیدات ادعایی ایران، طرحی برای تاسیس یک ائتلاف نظامی بین المللی را بررسی می‌کند. طبق اظهارات این مقام آمریکایی، ماموریت اصلی این ائتلاف، محافظت از کشتیرانی در خلیج فارس و تنگه باب المندب در دریای سرخ است. ژنرال دانفورد گفت پنتاگون برنامه خاصی طراحی کرده و ظرف چند هفته مشخص خواهد شد که کدام کشور‌ها مایل‌اند به این ائتلاف بپیوندند.
ماه گذشته، مارک اسپر، نامزد سمت وزیر دفاع آمریکا، موضوع تاسیس ائتلاف را با مقامات کشور‌های عضو پیمان ناتو در میان گذاشت، اما هیچ کشوری برای پیوستن به این ائتلاف آماده نبود. در آن زمان اسپر گفت طرح تاسیس ائتلاف یادشده به بررسی بیشتری نیاز دارد. روز سه شنبه گذشته نیز، دانفورد با اسپر و مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، درباره موضوع تاسیس ائتلاف جدید گفتگو کرد.
بر اساس طرح فعلی، آمریکا به خلیج فارس کشتی‌های «کنترل و فرماندهی» اعزام می‌کند تا تلاش‌های رصد و پایش را رهبری کند. سایر کشور‌ها نیز عملا کشتی‌های تجاری خود را اسکورت می‌کنند. دانفورد به اشاره به این نکته، گفت: «در شرایط عادی، اسکورت توسط کشور‌ها انجام می‌شود. بنابراین، یک کشتی که حامل پرچم کشور مشخصی است، توسط همان کشور اسکورت خواهد شد. آنچه آمریکا می‌تواند منحصرا ارائه کند، نوعی کنترل و فرماندهی، نوعی اطلاعات، رصد و شناسایی است.»
بر این اساس، آمریکا در اسکورت کشتی‌ها نقش ارائه دهنده اطلاعات و هماهنگ‌کننده را ایفا خواهد کرد. با این حال، هنوز به طور دقیق معلوم نیست که کشتی‌های آمریکایی چه نقشی در عملیات خواهند داشت و چه کشور‌هایی قرار است به ائتلاف آمریکایی ملحق شوند. ماه گذشته مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا، ابراز امیدواری کرده بود که بیش از ۲۰ کشور، از جمله امارات و عربستان، به ائتلاف جدید آمریکایی بپیوندند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، نیز گفته بود که کشور‌های آسیایی نظیر چین و ژاپن باید در تلاش‌ها برای محافظت از تردد کشتی‌ها در خلیج فارس مشارکت کنند. چون اکثر نفت مورد نیازشان را از این منطقه تهیه می‌کنند.
مسئله اسکورت کشتی‌ها، ایده جدیدی نیست. حداقل از دو ماه پیش، آمریکایی‌ها برای متقاعد کردن متحدان‌شان به تاسیس ائتلاف نظامی در خلیج فارس تلاش می‌کردند. اما نتوانستند موافقت این متحدان را بدست بیاورند. ظاهرا، ماجرای توقیف نفتکش حامل نفت ایرانی در تنگه جبل الطارق، و تنش‌های متعاقب آن، فرصتی در اختیار کاخ سفید قرار داده تا مجددا مسئله اسکورت نفتکش‌ها را پیگیری کند. آمریکایی‌ها شاید بتوانند در کوتاه مدت ائتلافی برای اسکورت نفتکش‌ها تشکیل دهند، اما مطمئنا این ائتلاف هزینه‌های زیادی خواهد داشت و ممکن است برای مدت طولانی ادامه پیدا نکند.
اواخر هفته گذشته، بریتانیا مدعی شد که روز چهارشنبه قایق‌های سپاه تلاش کردند نفتکش بریتانیایی «بریتیش هریتیج»، را که در حال عبور از تنگه هرمز بود، توقیف کنند، اما یک کشتی جنگی بریتانیایی که این نفتکش را اسکورت می‌کرد، مانع از توقیف آن شد. ایران این ادعا را رد کرد، ولی هشدار داد که اقدام لندن در توقیف نفتکش «گریس ۱» در جبل الطارق را بی‌پاسخ نخواهد گذاشت.
اسکورت کشتی‌ها در خلیج فارس، یادآور سال‌های پایانی جنگ ایران و عراق است. زمانی که چندین کشتی تجاری مورد حمله قرار گرفتند و در سال ۱۹۸۷ آمریکا در دوره ریاست‌جمهوری رونالد ریگان مجبور شد نفتکش‌های کویتی را اسکورت کند. برخی نفتکش‌ها هم برای در امان ماندن از حملات، پرچم آمریکا را برافراشتند. کنگره نگران بود که اقدام دولت ریگان در اسکورت کشتی‌ها در خلیج فارس، آمریکا را وارد منازعه ایران و عراق کند. با این حال، ریگان بدون توجه به این نگرانی‌ها، در عملیاتی که به «عملیات اراده جدی» معروف شد، اقدام به اسکورت نفتکش‌ها کرد. در آن زمان، پنتاگون نگران بود که اگر ایران به یک کشتی که توسط آمریکا اسکورت می‌شود، حمله کند، آمریکا چگونه پاسخ دهد.
امروز، نگرانی‌های مشابهی در میان محافل نظامی آمریکا وجود دارد. البته شرایط فعلی با دوران جنگ ایران و عراق متفاوت است. آن زمان، دو کشور رسما در جنگ بودند و هر لحظه ممکن بود به منافع یکدیگر در خلیج فارس حمله کنند. امروز، اما، به طور رسمی جنگی وجود ندارد. هر چند که مقامات ایران، تحریم‌ها آمریکا را «جنگ اقتصادی» و «تروریسم اقتصادی» می‌دانند.
در حال حاضر، پنتاگون باید بررسی کند که کشتی‌های جنگی آمریکا برای محافظت از کشتی‌ها چه کاری کنند و چه کاری نکنند. کارشناسان معتقدند که اسکورت کشتی‌ها، یک اقدام پیچیده، پرهزینه و مخاطره آمیز است.
در همین رابطه، مایکل فرانکن، دریاسالار بازنشسته نیروی دریایی آمریکا که در «عملیات اراده جدی» شرکت کرده بود، به خبرنگار نشریه «وکس» گفته است برای اسکورت جداگانه همه نفتکش‌ها، کشتی‌های کافی وجود ندارد. این بدین معناست که نفتکش‌های متعدد باید در ورودی خلیج فارس منتظر بمانند تا اینکه یک کشتی آن‌ها را اسکورت کند. همین امر، اسکورت نفتکش‌ها را پیچیده می‌کند. علاوه بر این، هر چه تعداد کشتی‌های جنگی آمریکا در خلیج فارس بیشتر شود، احتمال وقوع خطا هم بیشتر می‌شود.
ایلان گولدبرگ، رئیس بخش ایران در وزارت دفاع آمریکا از سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۲، گفت: «حضور پررنگ آمریکا (در خلیج فارس) به معنای ریسک بالاتر یک درگیری سهوی یا سوء محاسبه در دریا است که به یک نزاع منجر می‌شود.»
به نوشته وکس، مین‌ها، عملیات اسکورت را به طور ویژه خطرناک می‌کنند. این امکان وجود دارد که حتی یک کشتی اسکورت شده هم با مین برخورد کند یا اینکه یک مین روی آن چسبانده شود. فرانکن، در سال ۱۹۸۷ در یک کشتی جنگی پشت سر ابرنفتکش «اساس بریجتون» در خلیج فارس حرکت می‌کرد که یک مین بخش‌هایی از آن را منفجر کرد. فرانکن ابراز نگرانی کرده است که اگر این اتفاق الآن تکرار شود، ممکن است ایران و آمریکا را وارد نزاع کند. به همین دلیل، او به پنتاگون هشدار داد: «مراقب باشید پای‌تان را کجا می‌گذارید، چون در تنگه هرمز هیچ چیز خوبی اتفاق نمی‌افتد.»
به نظر می‌رسد که دولت ترامپ با درک حساسیت این منطقه، دنبال این است که کشور‌های دیگر را هم در اسکورت کشتی‌ها سهیم کند تا اگر روزی به طور اتفاقی در خلیج فارس درگیری رخ داد، آمریکا تنها نماند. اما صرفنظر از احتمال وقوع درگیری، تاکنون یک نکته کاملا مشخص شده است: امنیت مسیر‌های انتقال انرژی در خلیج فارس متزلزل شده و آمریکا و متحدانش در حال پرداخت هزینه اقدامات خود علیه ایران است. در دو ماه گذشته، هزینه بیمه نفتکش‌ها تقریبا افزایش ده برابری داشته است. مضاف بر این، کشور‌های غربی برای محافظت از منافع تجاری خود در خلیج فارس، مجبور شدند نیرو‌های بیشتری به این منطقه حیاتی اعزام کنند. به عنوان مثال، در پی تنش اخیر میان تهران و لندن، نیروی دریایی بریتانیا کشتی جنگی جدیدی به خلیج فارس اعزام کرد.
گزارش خطا
آخرین اخبار