نصیحت های استاد دانشگاه هاروارد به ترامپ

نقش مشاوران بد
استاد دانشگاه ‌هاروارد درمورد خروج از برجام و نقش مشاوره‌های غلط می‌نویسد: من این نامه را به‌دلیل خط‌مشی خاورمیانه‌ای شما و به‌ویژه سیاست‌های شما در رابطه با ایران نوشته‌ام، چراکه به نظر می‌رسد درحال‌حاضر همه چیز گیج‌کننده باشد و من قصد کمک برای برون‌رفت از این اوضاع را دارم. در این نامه سعی خواهم کرد از واژه‌های کوچک استفاده کنم؛ بهترین کلمات! همان شیوه‌ای که شما در توییتر به‌کار می‌برید یا زمانی که در گردهمایی‌های بزرگ سخنرانی می‌کنید. او افزود: بین خودمان باشد آقای رئیس‌جمهور که شما با خروج از توافق هسته‌ای اشتباه بزرگی مرتکب شدید. من هنوز از خودم می‌پرسم آیا واقعا مقررات مندرج در این توافق را درک کرده بودید، چراکه هر گاه از این توافق سخن می‌گویید، بازهم برداشت‌های اشتباهتان را تکرار می‌کنید. اما مهم نیست، من مطمئن هستم که شما فکر کردید بهترین کار را انجام می‌دهید و ممکن است معتقد بودید این بدترین معامله‌ای بوده که تا به‌حال دیده‌اید. اما من می‌ترسم به افرادی که نباید گوش دهید. شما به‌جای گوش دادن به مشورت‌های «شلدون آدلسون» (میلیاردر یهودی و حامی انتخاباتی ترامپ)، «محمد بن‌سلمان» (ولیعهد عربستان) یا «بنیامین نتانیاهو» (نخست‌وزیر اسرائیل)، به نصایح افرادی همچون «جیمز متیس» (وزیر دفاع سابق ایالات‌متحده) و «ژنرال مک مستر» (مشاور سابق امنیت ملی) و تمامی متحدان ایالات‌متحده یا حتی دوست نزدیکتان «ولادیمیر پوتین» (رئیس‌جمهوری روسیه) نیاز دارید. آنها مزایای برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) را درک کرده‌اند و خوشحال بودند که با شما در این توافق‌نامه کار می‌کنند و نگرانی‌های دیگر در مورد ایران را مورد توجه قرار می‌دهند. حالا نگاه کن ببین کجا ایستاده‌ای. ایالات‌متحده از این معامله خارج شده و این اشتباه را با تهدیدهای دیگر ترکیب کرده تا کشورهای دیگر را از ادامه داد و ستد با ایران بترساند. در نخستین گام و با افزایش تنش‌ها، ایالات‌متحده خود را بدون حمایت قدرتمند کشورهای متحد دید.

نتایج معکوس
والت در بخش دیگری از این یادداشت درخصوص نتایج معکوس مسیر انتخابی ترامپ می‌نویسد: علاوه بر این، ایالات‌متحده با این اقدام سبب تضعیف جناح میانه‌رو شد؛ همان‌گونه که «مایک پمپئو» وزیر امورخارجه ایالات‌متحده در اهداف بلندمدت آمریکا در قبال ایران اعلام کرده بود. این اقدام واشنگتن همچنین سبب قدرت گرفتن جناح تندرو در ایران شدکه ایالات‌متحده را دشمن همیشگی خود می‌داند و آن را غیرقابل اعتماد می‌خواند. سیاست فشار حداکثری شما آن‌گونه‌ای که مشاوران شما می‌گویند کار نمی‌کند. من مطمئن نیستم که هدف واقعی این سیاست چیست؟

آیا شما امیدوار به ایجاد یک معاهده جدید هسته‌ای یا سرنگونی حکومت (ایران) هستید؟ یا شاید تنها فعالیت‌های منطقه‌ای ایران را هدف قرار داده‌اید؟ با این حال به نظر می‌رسد ما به هیچ‌یک از این اهداف نزدیک هم نشده‌ایم. این استاد دانشگاه‌ هاروارد در این نامه ادعا کرد: گزارش اخیر «مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی» نشان می‌دهد که فعالیت‌های منطقه‌ای ایران کاهش نیافته (من شخصا فکر می‌کنم که این گزارش کمی هشدار‌دهنده است) و ایرانی‌ها به تدریج از توافق هسته‌ای دور می‌شوند.

اما با توجه به اینکه ایالات‌متحده نخستین کسی بود که از این توافق خارج شد، شما نمی‌توانید آنها را سرزنش کنید. رهبران ایران به‌نظر می‌رسد راه خود را انتخاب کرده‌اند تا به شما نشان دهند نمی‌ترسند، مجبور نیستند و تحت فشار تسلیم نمی‌شوند. آقای رئیس‌جمهور مهم این است درک کنید چرا درگیری به این سمت پیش می‌رود. واکنش ایران ممکن است گیج‌کننده باشد، زیرا ایالات‌متحده بسیار قدرتمندتر است و تحریم‌های اقتصادی بیشتر بدون‌شک مشکلاتی جدی برای ایران ایجاد کرده است.

چرا فشار حداکثری کار نمی‌کند؟
والت می‌نویسد: پس چرا تهران تسلیم نمی‌شود و با هر آنچه شما می‌خواهید موافقت نمی‌کند؟ آیا این به این دلیل است که رهبران آن هیچ دلیلی برای تسلیم نمی‌بینند؟ نه دلیلش این نیست. اگر کشوری مثل ایران به شما اجازه قلدری دهد، شما ممکن است نتیجه‌گیری کنید که می‌توانید قلدری‌های خود را ادامه دهید و سپس دوباره یا هر وقت و به هر دلیلی آنها را مورد ارعاب قرار دهید و اجازه داشته باشید در هر توافق‌نامه بعدی، آنچه می‌خواهید انجام دهید. به همین دلیل رهبران ایران از احترام متقابل سخن می‌گویند. آنها تلاش می‌کنند به شما بگویند آمریکای ابرقدرت به آن اندازه قوی نیست تا آنها را وادار به تسلیم کند و شما حتی اگر برگ‌های برنده بیشتری در دست دارید باید منصف‌تر باشید.

اجازه بدهید این موضوع را به شیوه دیگری توضیح دهم و امیدوارم شما مطلب را بگیرید. نویسنده کتاب «جهنم نیات خوب» ادامه داد: به یاد دارید که از «روی کان» وکیل شخصیتان مشاوره می‌گرفتید و او به شما گفت به وزارت دادگستری پس از آنکه شرکت املاک شما متهم به تبعیض نژادی شده بود، بگویید «برو به جهنم». کان به شما یاد داد زمانی که در موضع ضعف هستید بیشتر حمله کنید تا دیگران را از سوءاستفاده از شما برهاند. این همان کاری است که شما در قبال ایران انجام می‌دهید و به همین دلیل فشار حداکثری کار نمی‌کند. به‌طور گسترده‌تر، رویکرد کلی شما به خاورمیانه بر اساس باور اشتباه است؛ باوری که ترکیبی از حمایت بی‌قید و شرط از شرکای آمریکا (اسرائیل، عربستان سعودی، مصر، کشورهای حوزه خلیج‌فارس و غیره) و خصومت بی‌وقفه و دشمنی دیرینه با ایران است. اما آنچه مشاوران شما به شما نمی‌گویند، این است: همانگونه که شما همیشه منافع آمریکا را در اولویت قرار می‌دهید، متحدان خاورمیانه‌ای شما هم همین‌گونه فکر می‌کنند.

به همین دلیل شرکای کنونی واشنگتن (و حامیان آنها یا لابیگرانشان در ایالات‌متحده) از مقابله آمریکا با ایران خوشحال هستند. ما در سیاست خارجی، این را راهبرد «شانه خالی کردن از مسوولیت» می‌خوانیم. کشورهای هوشمند به‌جای درگیر شدن در چنین خطراتی، دیگران را وادار به ورود به چنین نبردهایی می‌کنند و خودشان از دور تماشاگر هستند.

چگونگی توافق با ایران
والت در بخش انتهایی یادداشت خود به سیاست موثر برای تعامل با ایران می‌پردازد و می‌نویسد: بنابراین همه آن چیزی که امروز در خاورمیانه به آن نیاز داریم، توازن قدرت است تا هیچ کشوری نتواند بر منطقه غلبه کند و عرضه امن نفت به بازارهای جهانی ادامه یابد.خبر خوب این است که هیچ کشوری امروز در موقعیتی قرار ندارد که منطقه را در کنترل بگیرد، زیرا خاورمیانه بیش از هر زمان دیگری دچار چند دستگی شده است. بنابراین هیچ دلیلی وجود ندارد که ایالات‌متحده در کنار یک جریان‌ در خاورمیانه و در مقابل عده‌ای دیگر قرار گیرد.

سرانجام، موثرترین سیاست خاورمیانه‌ای، برقراری یک رابطه تجاری با ایران است. این امر به واشنگتن اهرم قدرت بیشتری در مقابله با دیگران می‌دهد. در واقع واشنگتن باید مانند روسیه و چین رفتار کند که با تمامی کشورهای خاورمیانه تعامل دارند و این امر سبب نفوذ بیشترشان شده است. من می‌دانم که پیشنهاد من نیاز به سازماندهی بسیاری دارد و احتمالا شما نیاز به جایگزینی برخی از مشاوران برتر خود دارید. من نمی‌خواهم چاپلوسی کنم، اما هیچ رئیس‌جمهوری به اندازه شما نمی‌تواند بدون عذر و بهانه تغییر جهت دهد. شما بدون‌شک بهترین رئیس‌جمهوری هستید که هنگام ترک دولت، مردم را بی‌اندازه خوشحال می‌کنید. همانطور که چندین‌بار گفته‌اید و با توجه به اینکه مشاورانتان شما را به سمت قتلگاه می‌برند، اکنون بهترین زمان برای یک خانه‌تکانی اساسی در دولت است.

آقای رئیس‌جمهوری من به شما رای ندادم و براساس عملکردتان تاکنون فکر نکنم در انتخابات ۲۰۲۰ هم چنین کاری بکنم. اما نمی‌خواهم شاهد افول جهانی ایالات‌متحده باشم و به‌طور قطع تمایلی ندارم شاهد تکرار اشتباهات شما باشم؛ به‌ویژه اشتباهاتی که دولت «جورج دبلیوبوش» در خاورمیانه مرتکب شد. بنابراین امیدوارم شما به‌طور جدی درمورد مشاوره‌ای که داده‌ام، فکر کنید. اوه، و یک چیز دیگر؛ اگر حتی با احتمال ناچیز مشاوره‌های مرا به‌کار گرفتید و اسمی از من نبردید، ناراحت نمی‌شوم.