در ایران یارانه پولدارترین‌ها ۴ برابر یارانۀ فقیرترین‌هاست!

برآوردها از سیاست اعطای یارانه به واردات کالاهای اساسی حاکی از آن است که حتی با فرض آن‌که در فرآیند تخصیص یارانه به کالاهای اساسی هیچ انحرافی هم وجود نداشته باشد، دهک دهم در حدود چهار برابر دهک اول یارانه دریافت می‌کند.

به گزارش صدای ایران از باشگاه خبرنگاران، با وجود آن‌که طبقه فقیر در حال حاضر نیازمند حمایت و جبران هزینه‌های افزایش یافته هستند، اما یارانه تخصیص یافته به کالاهای اساسی بنا به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، لزوما منجر به حمایت از طبقه فقیر نخواهد شد. به طور کلی، یارانه کالایی در شرایطی که قیدی برای مصرف قایل نیست، به گروه‌هایی که مصرف بالاتری دارند، خواهند رسید.

نگاهی به میزان مصرف خانوارها از کالاهای اساسی نشان می‌دهد که مصرف کالاهای اساسی در دهک‌های مختلف درآمدی به شدت متفاوت است. این میزان مصرف متفاوت باعث می‌شود تا یارانه دریافتی گروه‌ها نیز با یکدیگر متفاوت باشد.

محاسبات صورت گرفته از یارانه دریافتی هر یک از دهک‌های درآمدی به ازای برخی از کالاهای اساسی که براساس میزان مصرف هر یک از دهک‌ها از کالاهای منتخب و همچنین اختلاف نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی با ۸۰۰۰ تومان سامانه نیما صورت گرفته است، نشان می‌دهد که حتی با فرض آن‌که در فرآیند تخصیص یارانه به کالاهای اساسی هیچ انحرافی هم وجود نداشته باشد و فرآیند تخصیص به طور کامل و با قیمت‌های مصوب صورت گیرد، دهک دهم در حدود چهار برابر دهک اول یارانه (با فرض ثبات وضعیت مصرف در سال ۱۳۹۷ نسبت به سال ۱۳۹۶) دریافت می‌کند.

براساس برآوردهای انجام شده، یارانه دهک دهم به طور سرانه ماهانه در حدود ۷۳ هزار تومان و یارانه دهک اول در حدود ۱۸ هزار تومان خواهد بود. این در حالی است که اگر این یارانه به طور مساوی بین همه مردم تقسیم می‌شد، هر فرد در حدود ۳۸۰ هزار تومان در ماه یارانه نقدی دریافت می‌کرد.

بنا به این محاسبات، دهک اول نزدیک به ۵ هزار تومان یارانه برنج، ۷ هزار تومان یارانه مرغ، ۲ هزار تومان یارانه روغن‌نباتی، ۲ هزار تومان یارانه تخم‌مرغ، یک هزار تومان یارانه گوشت گوسفند و کمتر از هزار تومان یارانه گوشت گوساله می‌گیرند.

این در حالی است که در دهک دهم ۲۲ هزار تومان یارانه برنج، ۱۸ هزار تومان یارانه مرغ، ۳ هزار تومان یارانه روغن‌نباتی، ۴ هزار تومان یارانه تخم‌مرغ، نزدیک به ۱۸ هزار تومان یارانه گوشت گوسفند و ۵ هزار تومان یارانه گوشت گوساله می‌شود.

در این میان، یارانه دهک پنجم نیز که تقریبا طبقه متوسط جامعه را در برمی‌گیرد، به طور سرانه ماهانه ۳۳ هزار ارزیابی شده است. به این ترتیب، برای این گروه ۸ هزار تومان یارانه برنج، نزدیک به ۱۱ هزار تومان یارانه مرغ، ۲ هزار تومان یارانه روغن‌نباتی، ۳ هزار تومان یارانه تخم‌مرغ، نزدیک به ۶ هزار تومان یارانه گوشت گوسفند و ۲ هزار تومان یارانه گوشت گوساله ارزیابی شده است.

نکته این‌جاست که مقادیر محاسبه شده به معنای یارانه‌ای که در حال حاضر هر دهک دریافت می‌کند نیست، بلکه به معنای آن است که سیاست فعلی اعطای یارانه، در صورتی که به طور کامل اجرا شود، هر کدام از دهک‌های درآمدی را چقدر بهره‌مند می‌سازد.

در این میان، هرچند با توجه به تورم فزاینده سال ۱۳۹۷ و احتمال ادامه این روند در سال ۱۳۹۸ اکثر گروه‌های درآمدی نیازمند حمایت هستند، اما این شیوه حمایت منجر به حمایت بیشتر از دهک‌های بالای درآمدی نسبت به دهک‌های پایین خواهد شد. محاسبات بالا نشان میدهد که حتی اگر میزان انحراف منابع اختصاص یافته به واردات کالاهای اساسی صفر بود و قیمت این کالاها در بازار ثابت می‌ماند و تمام اهداف قیمتی نیز محقق میشد، باز هم این سیاست نمی‌توانست به عنوان یک سیاست حمایتی از اقشار ضعیف تلقی شود.

مرکز پژوهش‌های مجلس در جمع‌بندی گزارش خود اعلام کرده سیاست اعطای یارانه به واردات کالاهای اساسی، به لحاظ تعیین جامعه هدف دچار مشکل است، بنابراین با توجه به لزوم سیاست‌های حمایتی در شرایط افزایش شدید قیمت‌ها، لازم است تا حمایت به شیوه دیگری صورت گیرد.