نقشه روسیه برای تجزیه یمن
کیریل سیمینف در المانیتور نوشت: وزیر امورخارجه روسیه، سرگئی لاوروف از پنجم تا هفتم آوریل سفری به اردن و مصر داشت. لاوروف مسأله یمن و مذاکرات صلح را نیز در این سفر با همتایان مصری خود مطرح کرد. در کنفرانس مطبوعاتی همراه با وزیر امورخارجه مصر سامح شکری، لاوروف بر حمایت مسکو از توافق صلح استکهلم درباره یمن تاکید کرد.
کیریل سیمینف در المانیتور نوشت: وزیر امورخارجه روسیه، سرگئی لاوروف از پنجم تا هفتم آوریل سفری به اردن و مصر داشت. لاوروف مسأله یمن و مذاکرات صلح را نیز در این سفر با همتایان مصری خود مطرح کرد. در کنفرانس مطبوعاتی همراه با وزیر امورخارجه مصر سامح شکری، لاوروف بر حمایت مسکو از توافق صلح استکهلم درباره یمن تاکید کرد.
در ادامه این مطلب آمده است: لاوروف اظهار کرد: به طور کلی علی‌رغم چندبار نقض، آتش‌بس رعایت شده است. دو طرف یکدیگر را به آغاز درگیری‌ها متهم می‌کنند. به علاوه دو طرف از خارج کردن نیرو‌های خود از بندر الحدیده خودداری کرده‌اند. ما انتظار داریم ماموریت سازمان ملل برای پایان دادن به درگیری در حدیده و نماینده ویژه این سازمان برای یمن مارتین گریفیتس ادامه پیدا کند. مانند سایر موارد، صلح در یمن نیز تنها با مشارکت و توافق خود یمنی‌ها محقق خواهد شد. هر قدرت خارجی از نفوذ خود باید برای تشویق دو طرف به صلح استفاده کند و نه دامن زدن به خشونت‌ها.
اگرچه در سیاست خارجی روسیه، لیبی و سوریه از اهمیت بیشتری نسبت به یمن برخوردارند، مسکو اخیرا اظهار علاقه کرده که برای پایان دادن به درگیری در یمن به تلاش خود بیفزاید. در عین حال با توجه به تاریخ طولانی روابط روسیه با یمن، مسکو منافع خود در این کشور را نیز مدنظر دارد. به همین دلیل مسکو روابط خود با طرف‌های درگیر در یمن را حفظ کرده و به دنبال برقراری ارتباطات جدید است.
اخیرا الزبیدی، رهبر شورای انتقالی جنوب یمن و سید بن بریک، رییس شورای ملی این نهاد، با دعوت وزارت امورخارجه به مسکو سفر کردند. شورای انتقالی با حمایت امارات متحده عربی در می ۲۰۱۷ در عدن پایه‌گذاری شد. هدف راهبردی این شورا احیای کشور مستقل یمن جنوبی در چارچوب مرزهای سال ۱۹۹۰ جمهوری دموکراتیک خلق یمن می‌باشد. اتکای این شورا به شبه‌نظامیان مقاومت تحت تعلیم امارات می‌باشد.
جالب است که سفر الزبیدی به مسکو همزمان بود با سفر سفیر روسیه ولادیمیر ددوشکین به عدن، شهر اصلی در جنوب یمن که قرار است به زودی کنسولگری روسیه در آن افتتاح شود. کنسولگری روسیه در این شهر نقش ارتباطی با تشکیلات یمنی مستقر در جنوب این کشور را خواهد داشت که از پذیرش رهبری دولت منصور هادی، رییس‌جمهور یمن سر باز می‌زنند. بنابراین مسکو اعتبار شورای انتقالی را که با حمایت امارات به بازیگر سوم یمن تبدیل شده، کاملا به رسمیت شناخته است.
به علاوه روابط تاریخی مسکو با یمن جنوبی که به زمان اتحاد جماهیر شوروی بازمی‌گردد، نقش مهمی در مذاکره با شورای انتقالی داشته است. جمهوری دموکراتیک خلق یمن که در سال ۱۹۶۷ تاسیس شد، تا سال ۱۹۹۰ که با جمهوری عربی یمن ادغام شد، پابرجا بود. این جمهوری نخستین حکومت مارکسیستی در جهان عرب بود که منحصرا به شوروی و بلوک شرق تمایل داشت. تعدادی از اعضای شورای انتقالی در گذشته تحصیلات خود را در شوروی به اتمام رسانده بودند.
روسیه روابط خوبی نیز با دولت هادی دارد. دوران جدید در روابط با این دولت از سفر وزیر امورخارجه یمن مالک المخلافی به مسکو در ژانویه ۲۰۱۸ استارت خورد. پیش از آن روس‌ها بیشتر روی رییس‌جمهور سابق یمن علی عبدالله صالح حساب می‌کردند که احتمال کسب پشتیبانی تمام طرف‌های درگیر را داشت. اما به قتل رسیدن او در دسامبر ۲۰۱۷ توسط متحدان سابقش یعنی حوثی ها یا انصارالله، نقشه‌های روسیه برای یمن را ناکام گذاشت. اگرچه مسکو ارتباط با حوثی ها را حفظ کرد، با بستن سفارت خود در صنعا، روابطش با دولت منصور هادی و ائتلاف تحت رهبری ریاض را مستحکم کرد.
در همین حال سیاستگذاران در مسکو دریافتند که هادی از نفوذ کافی برای فیصله بحران یمن برخوردار نیست و عربستان نیز نقش رهبری خود در مقابله با حوثی ها را تدریجا به امارات می‌بازد. امارات اکنون نقش پررنگ تری در درگیری‌های نظامی یمن پیدا کرده است و از طرح تأسیس دولت یمن جنوبی حمایت می‌کند.
در واقع این شبه‌نظامیان وابسته به شورای انتقالی و ارتش امارات بودند که با فشار بر بندر حدیده حوثیها را وادار کردند که در استکهلم به اعطای امتیاز در این منطقه رضایت بدهند. به علاوه مسکو از رویکرد سکولار این احزاب خرسند است که نشأت گرفته از تمایل امارات به هم‌پیمانی با گروه‌های سکولار نیز می‌باشد. اما ریاض و رییس‌جمهور هادی ناچارند روی جنبش اخوان‌المسلمین در یمن، الاصلاح و برخی گروه‌های سلفی حساب باز کنند.
روی آوردن روس‌ها به احزاب تحت حمایت امارات از گرم شدن روابط این دو کشور نیز حکایت دارد. امارات به تدریج در حال تبدیل شدن به شریک اصلی روسیه در خاورمیانه می‌باشد و میزان اشتراکات این دو کشور در مسائل منطقه‌ای رو به افزایش است. به عنوان مثال امارات اخیرا نمایندگی دیپلماتیک خود را در دمشق گشود که نشان داد این کشور به احیای مشروعیت حکومت دمشق علاقه دارد. روسیه نیز به نوبه خود از متحدان امارات مانند ژنرال حفتر در لیبی حمایت می‌کند.
طبق گزارش‌های رسیده، شرکت‌های نظامی خصوصی روسی کار خود را در جنوب یمن آغاز کرده‌اند. بسیار محتمل است که امارات از آنها دعوت به عمل آورده باشد. این کشور از پیمانکاران امنیتی خارجی در مناطق جنوبی یمن که محل حضور القاعده و داعش نیز می‌باشد، استفاده زیادی می‌کند. در عین حال مسکو به دنبال منافع اقتصادی از فیصله بحران یمن نیز می‌باشد. در حال حاضر روسیه تامین کننده غلات یمن است. یمن دهمین کشور واردکننده غلات و محصولات مشتقه روسیه است. از اول جولای ۲۰۱۸ تا آخر فوریه ۲۰۱۹ یمن ۹۵۳ هزار تن غلات از روسیه خریده که نسبت به سال قبل ۱۹ درصد افزایش یافته است.
اما منافع روسیه در یمن به امور اقتصادی محدود نمی‌شود و به همکاری‌های نظامی و امنیتی، فنی، نفتی و ریلی نیز تسری می‌یابد. ممکن است روس‌ها به تأسیس پایگاه نظامی در جزیره سوکوترا علاقمند باشند. این طرح در گذشته توسط ارتش شوروی سابق پیشنهاد شده بود که هرگز اجرایی نشد. در حال حاضر امارات نیروی نظامی اصلی در این جزیره است که موجب اختلاف رییس‌جمهور هادی با امارات نیز شده است.
شورای انتقالی و امارات کنترل برخی مناطق دیگر که برای تاسیس پایگاه نظامی مناسب هستند را نیز به دست دارند مانند سواحل استراتژیک باب المندب و تنگه عدن. باب المندب مسیر عبور کشتیرانی بین‌المللی و محلی مناسب برای احداث پایگاه‌های دریایی است. آمریکا، فرانسه، چین و امارات و حتی ژاپن همگی در کشور مجاور یعنی جیبوتی پایگاه دارند. بنابراین برای روس‌ها تداوم رابطه با شورای انتقالی و امارات اهمیت دارد. احتمالا شورای انتقالی نه تنها حاکمیت غیررسمی خود بر این منطقه را حفظ خواهد کرد بلکه حتی به آن مشروعیت نیز خواهد بخشید.
در ادامه این مطلب آمده است: لاوروف اظهار کرد: به طور کلی علی‌رغم چندبار نقض، آتش‌بس رعایت شده است. دو طرف یکدیگر را به آغاز درگیری‌ها متهم می‌کنند. به علاوه دو طرف از خارج کردن نیرو‌های خود از بندر الحدیده خودداری کرده‌اند. ما انتظار داریم ماموریت سازمان ملل برای پایان دادن به درگیری در حدیده و نماینده ویژه این سازمان برای یمن مارتین گریفیتس ادامه پیدا کند. مانند سایر موارد، صلح در یمن نیز تنها با مشارکت و توافق خود یمنی‌ها محقق خواهد شد. هر قدرت خارجی از نفوذ خود باید برای تشویق دو طرف به صلح استفاده کند و نه دامن زدن به خشونت‌ها.
اگرچه در سیاست خارجی روسیه، لیبی و سوریه از اهمیت بیشتری نسبت به یمن برخوردارند، مسکو اخیرا اظهار علاقه کرده که برای پایان دادن به درگیری در یمن به تلاش خود بیفزاید. در عین حال با توجه به تاریخ طولانی روابط روسیه با یمن، مسکو منافع خود در این کشور را نیز مدنظر دارد. به همین دلیل مسکو روابط خود با طرف‌های درگیر در یمن را حفظ کرده و به دنبال برقراری ارتباطات جدید است.
اخیرا الزبیدی، رهبر شورای انتقالی جنوب یمن و سید بن بریک، رییس شورای ملی این نهاد، با دعوت وزارت امورخارجه به مسکو سفر کردند. شورای انتقالی با حمایت امارات متحده عربی در می ۲۰۱۷ در عدن پایه‌گذاری شد. هدف راهبردی این شورا احیای کشور مستقل یمن جنوبی در چارچوب مرزهای سال ۱۹۹۰ جمهوری دموکراتیک خلق یمن می‌باشد. اتکای این شورا به شبه‌نظامیان مقاومت تحت تعلیم امارات می‌باشد.
جالب است که سفر الزبیدی به مسکو همزمان بود با سفر سفیر روسیه ولادیمیر ددوشکین به عدن، شهر اصلی در جنوب یمن که قرار است به زودی کنسولگری روسیه در آن افتتاح شود. کنسولگری روسیه در این شهر نقش ارتباطی با تشکیلات یمنی مستقر در جنوب این کشور را خواهد داشت که از پذیرش رهبری دولت منصور هادی، رییس‌جمهور یمن سر باز می‌زنند. بنابراین مسکو اعتبار شورای انتقالی را که با حمایت امارات به بازیگر سوم یمن تبدیل شده، کاملا به رسمیت شناخته است.
به علاوه روابط تاریخی مسکو با یمن جنوبی که به زمان اتحاد جماهیر شوروی بازمی‌گردد، نقش مهمی در مذاکره با شورای انتقالی داشته است. جمهوری دموکراتیک خلق یمن که در سال ۱۹۶۷ تاسیس شد، تا سال ۱۹۹۰ که با جمهوری عربی یمن ادغام شد، پابرجا بود. این جمهوری نخستین حکومت مارکسیستی در جهان عرب بود که منحصرا به شوروی و بلوک شرق تمایل داشت. تعدادی از اعضای شورای انتقالی در گذشته تحصیلات خود را در شوروی به اتمام رسانده بودند.
روسیه روابط خوبی نیز با دولت هادی دارد. دوران جدید در روابط با این دولت از سفر وزیر امورخارجه یمن مالک المخلافی به مسکو در ژانویه ۲۰۱۸ استارت خورد. پیش از آن روس‌ها بیشتر روی رییس‌جمهور سابق یمن علی عبدالله صالح حساب می‌کردند که احتمال کسب پشتیبانی تمام طرف‌های درگیر را داشت. اما به قتل رسیدن او در دسامبر ۲۰۱۷ توسط متحدان سابقش یعنی حوثی ها یا انصارالله، نقشه‌های روسیه برای یمن را ناکام گذاشت. اگرچه مسکو ارتباط با حوثی ها را حفظ کرد، با بستن سفارت خود در صنعا، روابطش با دولت منصور هادی و ائتلاف تحت رهبری ریاض را مستحکم کرد.
در همین حال سیاستگذاران در مسکو دریافتند که هادی از نفوذ کافی برای فیصله بحران یمن برخوردار نیست و عربستان نیز نقش رهبری خود در مقابله با حوثی ها را تدریجا به امارات می‌بازد. امارات اکنون نقش پررنگ تری در درگیری‌های نظامی یمن پیدا کرده است و از طرح تأسیس دولت یمن جنوبی حمایت می‌کند.
در واقع این شبه‌نظامیان وابسته به شورای انتقالی و ارتش امارات بودند که با فشار بر بندر حدیده حوثیها را وادار کردند که در استکهلم به اعطای امتیاز در این منطقه رضایت بدهند. به علاوه مسکو از رویکرد سکولار این احزاب خرسند است که نشأت گرفته از تمایل امارات به هم‌پیمانی با گروه‌های سکولار نیز می‌باشد. اما ریاض و رییس‌جمهور هادی ناچارند روی جنبش اخوان‌المسلمین در یمن، الاصلاح و برخی گروه‌های سلفی حساب باز کنند.
روی آوردن روس‌ها به احزاب تحت حمایت امارات از گرم شدن روابط این دو کشور نیز حکایت دارد. امارات به تدریج در حال تبدیل شدن به شریک اصلی روسیه در خاورمیانه می‌باشد و میزان اشتراکات این دو کشور در مسائل منطقه‌ای رو به افزایش است. به عنوان مثال امارات اخیرا نمایندگی دیپلماتیک خود را در دمشق گشود که نشان داد این کشور به احیای مشروعیت حکومت دمشق علاقه دارد. روسیه نیز به نوبه خود از متحدان امارات مانند ژنرال حفتر در لیبی حمایت می‌کند.
طبق گزارش‌های رسیده، شرکت‌های نظامی خصوصی روسی کار خود را در جنوب یمن آغاز کرده‌اند. بسیار محتمل است که امارات از آنها دعوت به عمل آورده باشد. این کشور از پیمانکاران امنیتی خارجی در مناطق جنوبی یمن که محل حضور القاعده و داعش نیز می‌باشد، استفاده زیادی می‌کند. در عین حال مسکو به دنبال منافع اقتصادی از فیصله بحران یمن نیز می‌باشد. در حال حاضر روسیه تامین کننده غلات یمن است. یمن دهمین کشور واردکننده غلات و محصولات مشتقه روسیه است. از اول جولای ۲۰۱۸ تا آخر فوریه ۲۰۱۹ یمن ۹۵۳ هزار تن غلات از روسیه خریده که نسبت به سال قبل ۱۹ درصد افزایش یافته است.
اما منافع روسیه در یمن به امور اقتصادی محدود نمی‌شود و به همکاری‌های نظامی و امنیتی، فنی، نفتی و ریلی نیز تسری می‌یابد. ممکن است روس‌ها به تأسیس پایگاه نظامی در جزیره سوکوترا علاقمند باشند. این طرح در گذشته توسط ارتش شوروی سابق پیشنهاد شده بود که هرگز اجرایی نشد. در حال حاضر امارات نیروی نظامی اصلی در این جزیره است که موجب اختلاف رییس‌جمهور هادی با امارات نیز شده است.
شورای انتقالی و امارات کنترل برخی مناطق دیگر که برای تاسیس پایگاه نظامی مناسب هستند را نیز به دست دارند مانند سواحل استراتژیک باب المندب و تنگه عدن. باب المندب مسیر عبور کشتیرانی بین‌المللی و محلی مناسب برای احداث پایگاه‌های دریایی است. آمریکا، فرانسه، چین و امارات و حتی ژاپن همگی در کشور مجاور یعنی جیبوتی پایگاه دارند. بنابراین برای روس‌ها تداوم رابطه با شورای انتقالی و امارات اهمیت دارد. احتمالا شورای انتقالی نه تنها حاکمیت غیررسمی خود بر این منطقه را حفظ خواهد کرد بلکه حتی به آن مشروعیت نیز خواهد بخشید.
منبع: انتخاب
گزارش خطا
آخرین اخبار