خوان گوایدو رهبر مخالفان ونزوئلا کیست؟

اوضاع سیاسی ونزوئلا به شدت بحرانی شده به طوری که نیرو‌های اپوزیسیون، تحت رهبری جوانی ۳۵ ساله به نام خوان گوایدو، فرصت جدیدی برای کنار زدن نیکولاس مادورو، رئیس جمهور ونزوئلا، پیدا کرده‌اند.

 روز چهار شنبه در چند شهر ونزوئلا تظاهرات اعتراضی گسترده‌ای برگزار شد که در جریان آن چند تن کشته و زخمی شده‌اند. گروهی از سربازان به حکومت پشت کردند و به اپوزیسیون پیوستند. در این میان، خوان گوایدو، رئیس مجلس، که به عنوان رهبر اپوزیسیون ظاهر شده است، در میان جمعیت معترضان خود را رئیس جمهور موقت ونزوئلا اعلام کرد. اقدامی که به سرعت مورد تایید چندین کشور، از جمله ایالات متحده آمریکا، قرار گرفت.

گوایدو تا قبل از دیروز، در سطح جهان چهره شناخته شده‌ای نبود. اما زمانی که در اقدامی قابل‌توجه، مادورو را یک حاکم غیرمشروع اعلام کرد و خود را مسئول دولت انتقالی نامید، به سرعت توجه جهان را به خود جلب کرد.

گوایدو در یک گفتگو خاطرنشان کرد: «رابطه بین ونزوئولا و وضعیت امروزش، یک رابطه مبتنی بر وحشت است. وقتی این اتفاق می‌افتد، صدا‌ها و امید‌های جهان و پیام‌هایشان، مایه دلگرمی برای مقاومت روزانه، برای آرزو کردن دمکراسی و برای یک کشور بهتر است.»

روز چهارشنبه، بزرگترین اقدام رهبر جوان اتخاذ شد. او از مردم ونزوئلا درخواست کرد برای اعتراض به دولت به خیابان‌ها بریزند.

این درخواست گوایدو و اعلام دولت انتقالی در ونزوئلا به سرعت مورد تایید آمریکا قرار گرفت. مقامات آمریکا، از رئیس جمهور گرفته تا سناتورها، حمایت نیرومندانه‌ای از گوایدو به عمل آورده‌اند. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، با صدور بیانیه‌ای، گوایدو را به عنوان رئیس جمهور موقت ونزوئلا به رسمیت شناخت. برخی کشور‌های دیگر نیز از آمریکا تبعیت کردند.

برخی اعضای ارتش ونزوئلا با پذیرش درخواست گوایدو در یک پایگاه نظامی در کاراکاس شوروش کردند، اما پس از سرکوب این شورش، اعتراضات خشونت‌آمیز دیگری در ونزوئولا برگزار شد.
 

مادورو، اعضای اپوزیسیون، را یک مشت «پسر بچه» توصیف کرد که نوچه‌های دولت ترامپ هستند. ماریا ایریس رانجل، سیاستمدار برجسته حزب مادورو، در توئیتر نوشت: «گوایدو، من سلول زندان و لباس مناسب را برای تو آماده کرده‎ام و امیدوارم تو سریعا کابینه‌ات را هم معرفی کنی تا بدانیم چه کسی تو را همراهی خواهد کرد. بچه احمق.»
چالش گوایدو در برهه حساسی مطرح شده است. حدود دو هفته پیش، مراسم تحلیف مادورو برای یک دوره ریاست جمهوری شش ساله دیگر برگزار شد. این مراسم در حالی برگزار شد که بسیاری از کشور‌ها مشروعیت انتخابات چند ماه پیش ونزوئلا را زیر سوال برده بودند.

مضاف بر این، دولت چپگرای مادورو، اکنون علاوه بر مواجهه با تحریم‌های خارجی، خصوصا تحریم‌های آمریکا، توسط رهبران راستگرا در کلمبیا و برزیل محاصره شده است. ابرتورم داخلی هم باعث شد که رئیس جمهور ارز جدیدی را معرفی کند که آن هم ارزش خود را از دست داد. به خاطر فقدان غذا و دارو، بیش از سه میلیون شهروند ونزوئلا از کشور فرار کرده‌اند.

در انتخابات سال گذشته، اپوزیسیون در خصوص اینکه چگونه باید با مادورو مقابله کرد، دچار تفرقه و اختلاف شد. برخی اعضای اپوزیسیون انتخابات را تحریم و برخی دیگر در انتخابات شرکت کردند. این اختلاف در اپوزیسیون، بسیاری از مردم را خسته کرده است.

به گزارش نیویورک‌تایمز، مارگاریتا لوپز مایا، دانشمند علوم سیاسی بازنشسته در کاراکاس که در دانشگاه مرکزی ونزوئلا تدریس کرده است، گفت: «مردم از اپوزیسیون ناامید شده و از همان چهره‌های قدیمی سیاستمداران و سیستم کهنه که شکست خورده است، خسته شده‌اند.».

اما بسیاری معتقدند که صعود گوایدو آخرین و بهترین فرصت اپوزیسیون ونزوئلا برای احیای محبوبیتش است.
لیلیان تینتوری، که شوهر، لئوپولدو لوپز، معروفترین زندانی سیاسی ونزوئلا و مربی گوایدو است، گفت: «او (گوایدو) یک سختکوش است. او متواضع است و می‌تواند ما را متحد کند. اما مخاطرات او عظیم است. آن‌ها ممکن است مانند لئوپولدو با گوایدو رفتار کنند یعنی او را به زندان بیافکنند.»
 

در ۱۳ ژانویه، پس از اینکه قصدش برای برکناری مادورو را اعلام کرد، گوایدو به مدت دو روز توسط نیرو‌های امنیتی بازداشت شد. دولت اعلام کرد عناصر خودسر گوایدو را بازداشت کرده‌اند.

مقامات آمریکایی، ضمن به رسمیت شناختن گوایدو، مادورو را «دیکتاتور» نامیدند و از یک دولت انتقالی در ونزوئلا حمایت کردند. سال گذشته، مقامات دولت ترامپ، با برخی از اعضای شوروشی ارتش ونزوئلا دیدار کردند تا برنامه آن‌ها برای برکناری مادورو را بررسی کنند.

مایک پنس، معاون رئیس جمهور آمریکا، طی ویدئویی به طور مستقیم با مردم ونزوئلا صحبت کرد و مادورو را دیکتاتوری توصیف کرد که هیچ مشروعیتی ندارد. علاوه بر این، او طی یادداشتی در روزنامه وال ستریت ژورنال مردم ونزوئلا را به تظاهرات علیه مادورو ترغیب کرد.

مادورو در یک سخنرانی تلویزیونی گفت: «چه کسی رئیس جمهور ونزوئلا را انتخاب می‌کند؟ مایک پنس؟»
پس از اوجگیری حمایت آمریکا از اپوزیسیون، مادورو روابط با آمریکا را قطع کرد و خواستار خروج دیپلمات‌های آمریکایی از کشورش شد. اما آمریکا با بیان اینکه مادورو مشروعیت ندارد، از خروج از ونزوئلا خودداری کرد.
گوایدو از زمانی که در کاراکاس دانشجو بود، درگیر فعالیت‌های سیاسی بود. او پس از مسدود شدن یک شبکه تلویزیونی قدیمی ونزوئلا در دوره هوگو چاوز، رهبری اعتراضات علیه چاوز را برعهده گرفت.

گوایدو که در رشته مهندسی تحصیل کرده بود، پس از فارغ التحصیلی، در یک شرکت خصوصی فرصت شغلی پیدا کرد، اما چون محل کار در مکزیک بود، از پذیرش این شغل امتناع ورزید.

صعود گوایدو به عنوان چهره اپوزیسیون ممکن است سرآغاز یک دوران تقابلی‌تر میان دولت و معارضان باشد. امری که، نورکا دل واله مارکویز، مادر گوایدو، را نگران کرده است. پس از بازداشت کوتاه مدت گوایدو، مادرش درباره سلامتی او ابراز نگرانی کرده است. مادر گوایدو با بیان اینکه پسرش به سختی برای این لحظه تلاش کرده بود، گفت: «آیا از من می‌پرسید که من نگران هستم؟ البته (که نگران هستم).» او افزود: «خوان سال‌ها تلاش کرده است. او هرگز نخواست کشورش را ترک کند. او در این سرزمین ریشه دارد.»